De glutenvrije producten- en sapjessector zijn miljarden waard en nagenoeg elke supermarkt heeft een super food-schap, maar haalt het écht iets uit? Of trappen we met zijn allen systemastisch in slimme marketingtrucjes?
Alan Levinovitz beweert in zijn nieuwe boek (The Gluten Lie: And Other Myths About What You Eat) het laatste. ELLE.com vroeg 'm waarom.
Je hebt religie gestudeerd en je hebt een boek geschreven over eten. Wat is de link?Levinovitz: 'Ik heb me vooral verdiept in Chinese religie. Zo'n 2000 jaar geleden claimde een groep monniken dat, wanneer je geen graat at, je voor altijd zou leven, je een perfecte huid kreeg, geen ziektes meer kreeg, kon vliegen en jezelf kon teleporteren. Een paar honderd jaar later geloofden ze nog steeds hetzelfde, alleen was het toen de truc om geen vlees te eten. Dezelfde monniken zeiden ook dat mensen speciale, geheime en dure (!) supplementen moesten nemen als ze het eeuwige leven wilden.
Ik zag een gelijkenis met hoe we nu met eten omgaan: diëten die elkaar tegenspreken maar ons allemaal beloven te weren van ziektes, supplementen waarin we geloven zonder dat er wetenschappelijk bewezen is dat ze alles ook waarmaken, het volgen van een speciaal dieet om jezelf te onderscheiden van 'onwetende, doorsnee mensen die de waarheid niet willen zien' en het rotsvaste geloof in de kracht van het eten dat we eten. Daarom besloot ik onze hoop in, of angst voor suikers, vetten, gluten en zout te onderzoeken door de eeuwen heen.'
Je boek heet: 'The Gluten Lie'. Hoe zijn gluten van onbekende granen uitgegroeid tot befaamde boosdoeners?
'Het is belangrijk om te onderkennen dat gluten voor sommigen inderdaad beter te vermijden zijn, zoals mensen met de chronische darmaandoening ceuliakie. Helaas is het zo dat wanneer iets slecht is voor een kleine groep mensen, er snel wordt geloofd dat het slecht is voor iedereen. In de jaren negentig werd er geloofd dat autistische kinderen baat hadden bij een glutenvrij dieet - tot op de dag van vandaag heeft de wetenschap dat nog niet kunnen bewijzen.'
Waarom het zo moeilijk is om de effecten van een dieet wetenschappelijk te bewijzen?
'Het menselijk brein is heel sterk, zoals iedereen weet door het placebo-effect. Een dieet kan puur door het placebo-effect 'lijken' te helpen. Het tegenovergestelde van het placebo-effect, is het nocebo-effect: dan ervaar je klachten van iets doordat je dénkt dat het slecht is. Deze effecten worden erkend door de wetenschap en maken het moeilijk echte oorzaken en gevolgen van een dieet vast te stellen.'
Bestaat er echt zoiets als 'detoxen'?
'Een blogger schreef laatst iets grappigs:
"You're constantly 'detoxing' just by living. Your kidneys and liver take care of cleaning out unnecessary things in the body fairly efficiently on their own. Proof? The toilet paper industry."
Het ligt natuurlijk wel iets gecompliceerder: fabriekswerkers, bijvoorbeeld, moeten zich af en toe laten checken bij een dokter of ze afvalstoffen wel goed kwijtraken, met het oog op metaalvergiftiging. Maar peperdure flesjes versgeperst sap drinken gaat niks 'reinigen', alleen je portemonnee raakt leger.'
Wat zijn de gekke voedselhypes die we in de geschiedenis hebben gehad?
'Honderd jaar geleden dachten miljoenen Amerikanen, waaronder John D. Rockefeller, dat het gezond was om honderd keer te kauwen voordat je iets doorslikte. In de 19e eeuw was men bang dat vrouwen door suiker vreemdgingen. Ik hoop met mijn boek onze tegenwoordige - af en toe bizarre - overtuigingen in perspectief te plaatsen.'
Hoe zouden we wél moeten eten?
'In plaats van "je bent wat je eet", zou ik willen zeggen: je bent hóe je eet. Ik eet het liefst op een rustig tempo, zonder haast. De truc is: bepaal wanneer en hoe lang je wil eten en eet niet terwijl je ondertussen iets anders doet. Leer verschillende keukens kennen, en als het recept zegt dat je suiker, zout, vet of gluten moet gebruiken, gebruik dat dan ook gewoon. Ik heb geleerd dat ik juist zonder strikte regels gezond kan eten: gevarieerd en met mate.'
Lees het hele interview hier.
