Een ontdekking van dit kaliber is in de geschiedenis van het Van Gogh Museum nog nooit voorgekomen,' laat directeur Axel Rüger in een persbericht weten. ‘Het is al zeldzaam dat er een nieuw schilderij aan het oeuvre van Van Gogh kan worden toegevoegd. Maar wat extra bijzonder is, is dat het een scharnierstuk in zijn oeuvre is en bovendien een groot schilderij uit wat velen zien als het hoogtepunt van zijn artistieke prestatie, zijn periode in het Zuid-Franse Arles.'
RÖNTGENFOTO’S & COMPUTERANALYSES
Stilistisch en technisch gezien zijn er talrijke parallellen met andere schilderijen van Van Gogh uit de zomer van 1888. In diezelfde periode schilderde hij ook wereldberoemde werken als Zonnebloemen, Het gele huis en De slaapkamer. Met röntgenfoto's en computeranalyses werd het type doekweefsel onderszocht. Ook de gebruikte verfpigmenten zijn geïdentificeerd. Microscopisch onderzoek is uitgevoerd naar de opbouw van verflagen. Alles onderschrijft de conclusie: dit werk is van Van Gogh.
MISLUKT MEESTERWERK
De locatie op het schilderij is herkend: het is niet ver van Arles bij de heuvel Montmajour met de ruïne van de gelijknamige abdij. Verder zijn er twee brieven van de kunstenaar uit de zomer van 1888 die letterlijk naar het schilderij verwijzen. Van Gogh schrijft dat het was mislukt, wat is volgens experts zou komen doordat het schilderij naast sterke en duidelijk kenmerken van Van Gogh ook zwakke en minder trefzekere passages heeft.
SCHARNIERSTUK UIT ZIJN OEUVRE
Van Goghs ambitie met het relatief grote schilderij (93,3 x 73,3 cm) was aanzienlijk. Hij wilde zich met dit stuk presenteren als dichter onder de landschapsschilders en bleek diep teleurgesteld toen hij naar zijn eigen idee bepaalde problemen niet overtuigend had opgelost. Onderzoekers Van Tilborgh en Meedendorp: ‘We zien Van Gogh hier zichtbaar werken, worstelen haast, en dat maakt deel uit van de charme van het werk. Het behoort hiermee tot de bijzondere groep van experimentele werken waarvan Van Gogh de waarde zelf soms minder hoog inschatte dan wij nu doen. Het schilderij is zelfs een scharnierstuk. Hierna nam zijn behoefte om steeds pasteuzer en dikker te gaan schilderen toe. En bovendien krijgen we dankzij dit werk een genuanceerd zicht op het ontstaan van de mooiste voorbeelden van zijn tekenkunst – de serie pentekeningen die hij in de week na Zonsondergang te Montmajour maakte. Het schilderij blijkt onlosmakelijk met deze tekeningen te zijn verbonden, ze vormen één geheel.’
Zonsondergang bij Montmajour is vanaf 24 september in de tentoonstelling Van Gogh aan het werk te zien in het Van Gogh Museum in Amsterdam.
