Mijn studievriendin ging trouwen. Toen we elkaar zeven jaar geleden leerden kennen was ik nog behoorlijk onschuldig op het gebied van de liefde. Ik kon nog wel het een en ander leren van haar. Tess* had altijd meerdere scharrels, deed het met haar huisgenoot en werd een keer op pad gestuurd om lingerie te kopen – met het geld van de man met wie ze een affaire had. Ironisch genoeg was zij diegene die vorige zomer ja zei op een huwelijksaanzoek van haar grote liefde. En dus ja zei tegen een levenslange monogame relatie.

HUWELIJKSSCEPTICUS

Ik geloof niet in het huwelijk! riep ik regelmatig. Mijn ouders scheidden toen ik negen was en zelf heb ik een rampzalig (lees: non-existent) liefdesleven. Maar toen was daar de huwelijksceremonie van die vriendin en haar liefde en heb ik me toch een potje gehuild. Twee mensen die volledig voor elkaar gaan is eigenlijk het mooiste wat er is. Die dag veranderde ik van huwelijksscepticus in huwelijksromanticus.

Mijn pasgetrouwde vriendin lijkt met haar monogame relatie een uitzondering te zijn. 'I think I have monogamy. I must have caught it from you guys,' zei mannenverslindster Samantha al in Sex and the City, alsof monogamie een enge ziekte is. Ik begrijp Samantha ergens wel. In mijn omgeving ziet het ernaar uit dat monogamie – je leven lang trouw blijven aan één persoon – aan het uitsterven is. Vriendinnen hebben affaires met getrouwde mannen, gaan vreemd of hebben open relaties waarbinnen ze in overeenstemming met hun partner seks hebben met een ander. Ligt dat vooral aan mijn vriendenkring of is het de algehele tendens? Ik vermoed dat laatste.

42 procent van de mensen die gebruik maken van datingapp Tinder heeft al een relatie of is getrouwd

TREND

Uit onderzoek van het CBS in 2014 blijkt dat één op de drie twintigers geen vaste relatie heeft. 42 procent van de mensen die gebruik maken van datingapp Tinder heeft al een relatie of is getrouwd, stelt The Guardian. En uit recent onderzoek van Psychologie Magazine blijkt dat de helft van de 2000 ondervraagden ooit is vreemdgegaan. En dacht je dat alleen mannen een scheve schaats rijden? Think twice, ook vrouwen begaan weleens een slippertje. Deze percentages liggen maar vijf procent uit elkaar.

Trendsocioloog Bodil Jurg onderschrijft mijn vermoeden en deze cijfers. 'Er is momenteel veel onduidelijkheid op liefdes- en relatiegebied – met name bij twintigers en mensen van begin dertig,' vertelt ze. 'Aan de ene kant zie je seriële monogamie, mensen die van relatie naar relatie hoppen, maar gedurende deze relaties monogaam en dus trouw aan elkaar zijn. Aan de andere kant wordt er meer aan los-vaste relaties gedaan en ontstaan er ook open relaties. Er zijn geen kaders meer op relatiegebied. We moeten het opnieuw uitvinden.'

STERKE BAND

Dit opnieuw uitvinden is iets wat Marith Iedema (26, journalist) herkent. Zij en haar vriend hebben een open relatie. Beiden hebben ze af en toe seks met anderen, maar proberen geen emotionele banden met hen aan te gaan. Dat werkt prima, vertelt Marith. 'Ik kon me op mijn twintigste niet voorstellen dat ik mijn hele leven maar met één persoon seks zou hebben. Uiteindelijk zijn we in overleg op een open relatie overgegaan. Het is wel de bedoeling dat dit alleen over seks hebben gaat, en het is overigens niet zo dat ik met íédereen seks heb – iets wat mensen vaak denken als ze horen dat ik een open relatie heb.'

Marith en haar vriend hebben het eigenlijk best goed voor elkaar, bedenk ik. Ze laten elkaar volledig vrij, kunnen doen en laten wat ze willen. Zou ik dan voor 'semi-monogamie' zijn? Dit laatste is iets wat Anne Zwartbol (26, initiatiefneemster van Bloemen Voor, bloemenvoor.com) zich niet kan voorstellen bij haar en haar vriend. Ze is nu zes en een half jaar gelukkig met hem – en hun monogame relatie. 'Toen ik mijn vriend leerde kennen was ik negentien en bedacht ik me dat hij best weleens langetermijnmateriaal zou kunnen zijn – iets waar ik op die leeftijd stiekem nog geen zin in had. Toch heb ik mijn gevoel gevolgd en ik heb daar geen dag spijt van gehad. Rationeel gezien is het misschien best raar om nooit iets met iemand anders te doen. Maar mijn hart zegt dat ik dat niet wil. Hij is mijn beste maatje en geliefde tegelijk. Wat wil je nog meer?'

Hoe verschillend de relaties van Marith en Anne ook zijn, beiden kaarten aan hoe sterk de band is die ze met hun partner hebben. Ze zijn allebei overtuigd van de wederzijdse liefde. 'Ik weet wat mijn vriend voor mij voelt,' zegt Marith. 'Ook weet ik dat hij dat niet bij iemand anders gaat vinden. Daarom maak ik me niet druk.'

KAN ALTIJD BETER

Psycholoog en seksuoloog Eveline Stallaart krijgt in haar praktijk in Amsterdam regelmatig vrouwen en mannen die worstelen met het vraagstuk monogamie en de behoefte om vreemd te gaan – heimelijk seks hebben met iemand anders dan je partner, een halsmisdrijf binnen de monogamie. Waar komt die behoefte toch vandaan? 'Vreemdgaan komt vaak voort uit onvrede in de bestaande relatie,' vertelt ze. 'Vaak is dat onvrede op seksueel vlak. Op dat gebied kun je beter op één lijn zitten. Als dat niet het geval is, kan het zijn dat mensen de spanning buiten de deur gaan zoeken. De verleiding is inmiddels ook groter dan vroeger, met websites als secondlove.com en apps als Tinder. Als je relatie al niet lekker loopt, dan is het natuurlijk aantrekkelijk om een datingapp uit te proberen.'

'Als je echt een kans wilt maken moet je het bij de laagopgeleide mannen zoeken'

Trendsocioloog Bodil Jurg is het hiermee eens: 'Mensen maken gebruik van datingapps onder het mom van uitproberen,' vertelt ze. 'Ze willen hun opties openhouden en zijn heel kritisch, iets wat typerend is voor de begin-dertigers van nu. Ze hebben het meeste last gehad van de economische crisis. Ze waren net afgestudeerd en zouden fantastische banen krijgen. Tot dit laatste niet gebeurde, en wat doe je dan? Dan zoek je je uniekheid in andere dingen. Mensen rond die leeftijd hebben vaak veel uitgeprobeerd, ook op het gebied van seks en relaties. Binnen relaties denkt een groot deel dat ze beter kunnen krijgen – en dat is niet alleen een gevoel. Het kán vaak ook beter. Hoogopgeleide vrouwen hoeven niet meer, zoals vroeger, om financiële redenen aan de man, dus kunnen ze eisen stellen; een partner moet perfect zijn.'

Ik herken dit bij mezelf en mijn (single) vriendinnen. We streven allemaal naar perfectie. Mijn toekomstige lover moet mijn geliefde én mijn beste vriend zijn, we moeten klikken op intellectueel, financieel en emotioneel vlak en in een scheur kunnen liggen om dezelfde grappen. Stallaart: 'We zijn allemaal een beetje egoïstisch geworden. We willen het beste voor onszelf en als iets dat niet is, dan kijken we weer verder.'

SPEELVELD

Als ik mensen om me heen vraag naar hun ideale relatie, valt me op dat veel mannen en vrouwen van begin twintig willen geloven in het sprookjeseinde, voor altijd trouw zijn aan elkaar. Daartegenover staan de mensen van eind twintig, begin dertig die openstaan voor andere vormen. Daarbij peinzen mensen van begin twintig niet over vreemdgaan, terwijl dertigers daar net weer even anders over denken.

'Dertigers zijn bezig met een zoektocht,' zegt Jurg. 'Ze willen wel een vaste relatie, maar zijn kritisch en hoppen daardoor van relatie naar relatie. Terwijl mensen van begin twintig daar niets mee te maken willen hebben. Zij willen hun leven lang met één persoon gelukkig zijn en trouw blijven aan deze persoon.'

Wat ze zegt komt wel overeen met mijn positie als 26-jarige. Aan de ene kant wil ik echt geloven in de liefde van mijn leven met wie ik een trouwe relatie opbouw – zoals Anne en haar vriend. Aan de andere kant zie ik zo veel mensen met andere relatievormen en zie ik ook veel liefdes stranden – die van mijn ouders als pijnlijk voorbeeld. Ik word eigenlijk heen en weer geslingerd tussen traditie en een speelveld waarin mensen als het ware op verkenning gaan.

'Relaties worden vaak gestart met het idee van monogamie als uitgangspunt'

Jurg snapt mijn gevoel: 'Dat is inderdaad heel lullig.' Dus eigenlijk moet ik aanpappen met iemand van begin twintig als ik een langdurige, monogame relatie wil? Ze lacht, 'Dat vind ik een mooie. Als je echt een kans wilt maken moet je het bij de laagopgeleide mannen zoeken, dat is de groep die overblijft.' Ik vertel Jurg dat ik het wel heel belangrijk vind dat mijn lief hoogopgeleid is. 'Tja, dat is het hele probleem,' zegt ze, 'dat willen zo goed als alle vrouwen, helemaal in steden, waar het percentage hoogopgeleide vrouwen veel groter is. Als je niet oppast worden alle slimme mannen voor je neus weggekaapt.'

OUDERWETS?

Is het dan heel ouderwets van mij om überhaupt nog in de monogame relatie te geloven? Simone van Saarloos (25) vindt van wel. Zij is filosofe en schreef het boek Het monogame drama (De Bezige Bij) dat in november verscheen. Van Saarloos stelt dat de monogame relatie er ingestampt is: 'Het wordt als een doel op zich gezien binnen onze cultuur. Zodra je de monogame relatie hebt gevonden, kun je weer verder met de rest van je leven. Het is de heersende norm en een beetje een culturele obsessie geworden.' Van Saarloos pleit voor multi-intimiteit: 'Ik roep de eeuwige single in het leven. Dat heeft niets met eeuwig alleen-zijn te maken; het is vooral een ontsnapping aan de monogame een-op-een-relatiestructuur. Dit moet meer een speelveld worden, waardoor er ruimte ontstaat voor meerdere, gevarieerde verbindingen. Door het aangaan van verschillende verbinden, heb je meer contact.'

Is er dan nog wel hoop voor mij is als hopeloze romanticus?

Eveline Stallaart is milder dan Van Saarloos en vindt monogamie an sich zeker niet ouderwets. 'Relaties worden vaak gestart met het idee van monogamie als uitgangspunt, maar misschien kom je er na een tijdje achter dat dit niet werkt, en ga je op zoek naar een andere vorm. Ik zie ook steeds meer mensen met open relaties om me heen. Dat monogamie niet per se natuurlijk of zelfs haalbaar is, wordt in bepaalde kringen al langer beargumenteerd. Zo geeft de evolutionaire biologie bijvoorbeeld een houdbaarheidsdatum van ongeveer vier jaar – de minimale leeftijd waarop een kind niet meer compleet afhankelijk is van de ouders en er bij andere partners nageslacht kan worden geproduceerd – gebaseerd op de 'broedcyclus' van onze prehistorische voorouders. Dit verklaart ook de term four year itch – waarmee de periode na een huwelijk wordt bedoeld waarin mannen, en ook vrouwen, om zich heen gaan kijken.'

Is er dan nog wel hoop voor mij is als hopeloze romanticus? vraag ik me hardop af. Stallaart barst in lachen uit. 'Natuurlijk is er nog hoop. Er lopen zeker nog genoeg mannen rond die ook graag een liefde voor het leven willen en monogaam in een relatie willen zijn.' Ik haal opgelucht adem, het komt dus wel goed met mij en de liefde. Moet ik alleen nog wel even nog iemand vinden die bij me past. Maar hé, als rasechte romanticus ben ik ervan overtuigd dat dat wel zal gaan lukken.

* Naam op verzoek gefingeerd

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in ELLE.

Ik heb een man en een vriend >