Ben je gelukkig? Hoe weet je dat eigenlijk?
Geluk is een parapluterm die we gebruiken voor een grote variatie aan dingen.
Zijn we gelukkig als we lachen? Kan echt geluk weer vervliegen, of kunnen we alleen structurele tevredenheid echt geluk noemen? Zijn blijdschap en geluk hetzelfde? Is het een afgifte van serotonine of is meer iets geestelijks? Filosofisch? Kun je oprecht gelukkig zijn als jouw geluk ten koste gaat van een ander? Kun je jezelf met geld gelukkig kopen?
Je vindt op Amazon momenteel 23.000 boeken in het zelfhulpgenre die over geluk gaan. Van Why Are You Not Happy tot The Subtle Art Of Not Giving A F*ck; er zijn talloze figuren die beweren dat ze weten wat geluk is én hoe je het bereikt.
En toch is het concept van geluk nog omgeven met een soort vaagheid; het soort vaagheid waardoor het nét niet lukt het te doorgronden.
Is het streven naar geluk ongezond?
Wat we wel met feiten kunnen staven, is dat het zoekwoord 'geluk' een grote piek zag de afgelopen acht jaar. In 2008 werden er 4000 boeken gepubliceerd over het onderwerk; zo'n 2000 procent meer dan er in 2000 werd gedaan.
Mindfulness mag misschien inmiddels ook een aandeel van onze aandacht opeisen; geluk staat nog steeds als hoogst haalbaar ideaal bovenaan bijna ieders interesselijstje.
Het probleem is alleen dat we zo'n vaag definieerbaar doel proberen te bereiken met heel niet-vage, concrete dingen.
We associëren geluk vooral met 'je goed voelen', dus we grijpen naar alles wat ons een definieerbaar, positief gevoel geeft; ook al is dat vaak maar tijdelijk, met kortetermijnbeloningen en korte highs.
Die donut gaat me gelukkig maken.
Ik zou aan dat verslag kunnen werken, maar bier drinken in de kroeg met vrienden gaat me gelukkiger maken, dus ik doe dat.
Mijn vrienden willen dat ik meega naar dat feestje, maar op de bank blijven met een deken en een film maakt me gelukkiger.
In de meeste gevallen heeft zelfs de mindfulness-beweging ons zo 'self-reflective' gemaakt, dat 'self-reflective' eerder gewoon 'selfish' is geworden.
Het is het verlangen naar welzijn op z'n meest hedonistische, genotzuchtige manier.
Geluk komt niet meteen en gaat ook niet alléén over jou
Opvallend, want als er iéts is dat we wél weten over het vinden van betekenis en het vinden van emotioneel welzijn op de lange termijn, dan is het dat je dat niet bereikt met zelfzuchtigheid en dat het alleen gaat om het nu.
Volgens psycholoog Averil Leimon, auteur van Positive Psychology for Dummies, is 'mindless happiness', vooral als het gebaseerd is op genot, materialisme of een immediate gain, nooit toegejuicht door wetenschappers. De meeste theorieën bevestigen dat je het beste leven hebt als je een meer permanente staat van tevredenheid of geluk probeert na te streven.
'This could be through the regular experience of positive emotions, such as joy, gratitude or curiosity or through "engagement" or "accomplishment", by which I mean using your key strengths on a daily basis and working towards achieving something,' zegt Leimon.
Een leven vol films op de bank en donuts in de kast is het dus niet. Een leven waarin je het verdienen van veel geld als leitmotif hebt, ook niet. Een leven waarin het cultiveren van een gaaf imago het belangrijkst is, ook niet.
Het belangrijkste, volgens Averil, zijn 'good relationships - because these can immunise you against the very worst of life.'
Op zoek naar betekenis
Wetenschappers van het Happiness Research Institute (ja, dat bestaat), vonden een manier om geluk verder destilleren in drie categorieën.
- Levenstevredenheid op een macroschaal - je familie, je relatie, je werk, je woonplek, kortom, de fundering van je leven.
- Levenstevredenheid op een microschaal - de alledaagse positieve emoties, vaak vluchtiger van aard.
- De derde vorm van geluk: een 'eudaimonic' vorm van geluk.
Eudaimonia is een concept dat door de Griekse filosoof Aristoteles voor het eerst werd benoemd, en het is het tegenovergestelde van hedonisme. (Hedonisme vertaalt zich in ons woordenboek als: 'levenshouding die genot ziet als het hoogste levensdoel').
Eudaimonic happiness is geluk dat gaat over een betekenis, een hoger doel.
Dus, zoals Averil Leimon al suggereerde: kortetermijngenot en instant pleasure zijn vaak stukken minder belangrijk dan dingen die je naar een groter doel sturen: dingen die je in staat stellen te groeien, je te ontwikkelen, volwassen(er) te worden.
Geld kan je gelukkig maken
Als geld geen liefde kan kopen, kan het dan wel geluk kopen? Ja, dat kan dus; zo lang je het spendeert aan iets dat bijdraagt aan je eudaimonic happiness.
In een onlangs gepubliceerd onderzoek van de University of Cambridge bleek dat mensen die hun geld uitgaven aan dingen die ervoor kunnen zorgen dat ze persoonlijke groei door kunnen maken, op de lange termijn gelukkiger waren.
Synthetisch geluk is nog steeds geluk
In de wereld van vandaag wordt er in zo'n jachtig tempo naar geluk gejaagd, dat langetermijngeluk soms gebukt gaat onder de snelle fixes waar we naar verlangen, om het beeld van een #blessed of 'good life' te kunnen laten zien aan onze omgeving. Social media versterkt dit.
Een paradijselijke vakantiefoto, een yogaselfie of iedere andere foto die als voornaamste (of enige) beweegreden heeft te laten zien dat je een volgens de normen 'gelukkig' leven leidt, gaat je volgens Aristoteles niet gelukkiger maken - op z'n hoogst zelfgenoegzamer.
Je doet je medemens er ook geen plezier mee, op de lange termijn - de continue blootstelling aan dit soort posts maakt over het algemeen ongelukkiger. Geloof je dat niet? Dit onderzoek laat zien wat het effect is van dit soort posts.
We worden er niet per se verdrietiger van omdat we jaloers zijn. Waar het wel mee te maken heeft: als we in het dagelijks leven ervaren dat je niet op korte termijn een langetermijndoel of -geluksgevoel kunt behalen, maar er op social media vaak wordt gedaan alsof er wél van alles snel behaald kan worden, kam dat zorgen voor een inferieur gevoel.
Harvard-psycholoog Dan Gilbert legt bovendien in zijn TED Talk 'The surprising science of happiness' uit dat hedonistisch genot een veel minder grote impact heeft op ons geluk dan we vaak denken - een goede om te onthouden als je weer eens door altijd-blij-en-succesvol-Instagram scrollt.
Gilbert stelt in zijn lezing zijn publiek voor de keus: wil je miljoenen winnen in de loterij, of in een rolstoel terecht komen? Iedereen kiest natuurlijk voor het eerste, want we denken dat je van het een heel gelukkig wordt en van het ander heel ongelukkig. Wat blijkt: data laat zien dat, na een jaar, de loterijwinnaar en de rolstoelganger weer op een even hoog geluksniveau zitten.
Hij legt ook uit dat we geluk kunnen simuleren. Of beter: we kunnen onze blik op de wereld waar we in leven veranderen, zodat we gelukkig zijn. Gilbert: 'Human beings have something we like to think of as a psychological immune system. A system that helps them change their views of the world, so that they can feel better about the worlds in which they find themselves.'
Hij stelt daarbij dat synthetisch geluk - geluk of lessen vinden in je situatie zoals hij is, inclusief de dingen die je niet hebt gekregen - net zo echt en waardevol zijn als geluk als resultaat van iets dat je hebt behaald.
Hij stelt dat het besef van synthetisch geluk vooral belangrijk is in situaties waarin je geen of minder keuze hebt iets te veranderen. Hij maakt de vergelijking tussen iemand die datet met een man die almaar in zijn neus pulkt, en iemand die getrouwd is met een man die almaar in zijn neus pulkt. Degene die datet kan zeggen; mmm, niet nog een date. Iemand die getrouwd is met zo'n man, zal eerder zeggen: 'yeah, well he's got a heart of gold so...'
Hij laat verder zien dat het menselijk brein zo werk dat een gebrek aan keuze kan ons significant gelukkiger kan maken, of, beter gezegd: een continu gevoel van het hebben van verschillende keuzes, kan ons juist ongelukkiger maken. Gilbert:
'Our longings and or worries are both to some degree overblown because we have within us the capacity to manufacture the very commodity that we are constantly chasing when we choose experience.'
In andere woorden: onze verlangens en zorgen over bepaalde situaties zijn soms overtrokken, omdat we in onszelf al de kracht hebben hetzelfde geluk te vinden in de situatie zoals hij is als we denken te vinden in die situatie zoals hij in ons ideaalplaatje zou moeten zijn.
Het hebben van voorkeuren is goed, zegt Gilbert, en het streven naar doelen en idealen ook, maar het moet nooit ten koste gaan van je integriteit; het 'gras is groener aan de overkant'-idee is niet altijd waar.
Wat je volgende stap zou kunnen zijn
Hoe het in de praktijk toe te passen? Dat kan lastig lijken in een social media-rijke maatschappij.
Daarom: dit zijn de dingen die je kunt doen om aan een meer compleet, constant en langdurig geluksgevoel te werken; dingen die vroeg of laat zijn vruchten gaan afwerpen.
- Stop met, als je aan geluk denkt, alleen aan nu te denken. Durf verder te denken dan nu, richt je blik op acties of te ontwikkelen eigenschappen die je routineus een positief gevoel kunnen geven, zoals dankbaarheid en nieuwsgierigheid. Voorkom dat je recept voor geluk alleen bestaat uit hedonistisch geluk; aan genot dat nu moet plaatsvinden - gulzigheid, 'jezelf lekker verwennen', bingen op de bank, etcetera.
- Verwijder Facebook van je telefoon, zodat je alleen via je laptop naar de site kunt en je dus een stuk minder frequent gedachteloos op het platform ronddwaalt. Ontvolg op Instagram de accounts die inhoudelijk eigenlijk weinig toevoegen en ook creatief gezien weinig bieden, behalve een... tja, 'perfect' plaatje van het leven.
- Stel jezelf een paar persoonlijke doelen; of het nu het leren van een taal is, het oefenen van je geduld, of ieder ander doel dat ervoor zorgt dat je een beter persoon wordt, en bedenk hoe je dat gaat behalen.
- Ontdek wat jouw authentieke ideale idee is van wie je wil zijn - met inachtneming van je karakter en hoe je in elkaar zit -, en onderneem dingen die ervoor zorgen dat je dichterbij die persoon komt.
- Ontwikkel en werk aan je relaties. We zijn de beste versie van onszelf als we betekenisvolle relaties om ons heen vormen.
