‘Hun dood had voorkomen kunnen worden, omdat de dag voor de ramp een enorme scheur in het gebouw was aangetroffen.’
Zo opende het stuk van Teun van de Keuken, oa bekend als oprichter van Tony Chocolonely en Keuringsdienst van Waarde, in de Volkskrant van zaterdag 3 januari. Op de avond ervoor zond NPO 2 het eerste deel van zijn documentairereeks De slag om de klerewereld uit die hij samen met collega Roland Duong maakte. Zelf was ik dat weekend nog in Hamburg waar ik de feestdagen met familie doorbracht. In mijn twitterfeed overheerste Van de Keukens naam. Op Uitzending Gemist bekeek ik de uitzending en twitterde ik vurig mee met Van de Keuken en andere duurzame fanatiekelingen.
Teun van de Keuken in Bangladesh - foto: Michiel Cotterink
De dag erop ging ik samen met mijn man nog even het centrum van Hamburg in. Omdat Duitsland voorop loopt qua duurzaamheid, hoop ik altijd dat ik over die te gekke duurzame concept store struikel waarvan er naar mijn idee nog steeds te weinig zijn. In plaats daarvan lonkten de fast fashion-winkels op elke straathoek naar me. Zo ook de nieuwste hype waar ik in Amsterdam de afgelopen maanden met succes omheen ben gefietst. Elke keer als ik iemand complimenteerde met een nieuwe outfit, luidde het antwoord steevast: 'Ja leuk hè! Eindelijk ook in Amsterdam, zó’n fijne winkel.'
In Hamburg trok de betreffende winkelketen en ik overtuigde mijn man met een ‘dat hoort ook bij mijn werk’ dat ik het in ieder geval moest hebben gezien. Hij – zelf ook een achtergrond in de mode – stemde in en deed een professioneel vergelijkend warenonderzoek; hij struinde kalm en beheerst de winkelvloer af, noemde de referenties en vroeg zich af of merken zoals ACNE en HAY geen last zouden hebben van deze in zijn ogen ongeneerde copycats.
Ik was ondertussen elk schrijntje professionele onafhankelijkheid kwijt. Een paar kleine fashion crushes verder was het raak: ze was zwart, brushed wool, perfect van snit en gemaakt in Portugal. Jaaaaa! Gemaakt in Portugal. Ik zou heel veel plezier aan haar beleven. Ik zag haar al in combinatie met mijn zwarte plooirok… Zucht. En ja oké, ik heb dan wel de afspraak met mezelf dat ik niet aan fast fashion doe. Maar ja, die ene keer zou toch best mogen. Mijn zintuigen werden door alle vlijmscherpe marketing bedwelmd en vóór ik het doorhad, was ik het voor mezelf aan het goedpraten. Gelukkig stond daar mijn man; mijn geweten, mijn raszuivere purist in hart en nieren.
Hij keek me aan en zei: ‘Kom, we gaan.’
Maarrr... 'Maar wat vind je?', zei ik.
‘Waarvan?’ antwoordde hij. ‘Van de winkel? Of van die trui die je al twintig minuten met je mee zeult? Als je denkt dat ik je mijn goedkeuring geef dan kun je het vergeten. Als je 'em wilt kopen, moet je dat zelf weten, maar ik ben het er niet mee eens en jij volgens mij ook niet.’
Hij keek me nog een keer doordringend aan en beteuterd liep ik terug naar het rek waar ik verliefd was geworden. Ik was maar net ontsnapt aan de overtuigingskracht van de über-slimme marketeers die mijn consumentenprofiel en koopgedrag maar al te goed begrijpen.
Thuis keek ik nog maar een keer de Zembla-uitzending van 20 november 2014 waardoor ik mezelf met de neus op alle verschrikkelijke feiten drukte. Ik mag dan lang een fashion victim geweest zijn door mijn volledige salaris jaarlijks uit te geven aan tientallen designerstuks afgewisseld met honderden fast fashion items die met zakken tegelijk mijn kast ingingen en er ook met zakken tegelijk weer uit.
Eerlijk is eerlijk, de échte fashion victims zijn natuurlijk de mensen die onder erbarmelijke omstandigheden achttien uur per dag, zeven dagen per week onze kleren in elkaar zetten. In oude gebouwen waarbij ze in geval van nood, opgesloten als dieren onder de allerminst menswaardige omstandigheden, het helaas vaak moeten bekopen met hun leven. En waarom? Omdat wij zo nodig fantastisch voor de dag willen komen voor een habbekrats.
Ik heb hier net zoals de meesten heel erg lang aan meegedaan. Wat ik wel kan zeggen is dat ik toen niet beter wist. Wellicht wílde ik het niet weten. Want misschien had ik met een carrière en beide ouders in de mode wel beter moeten weten. Maar net als de meesten zag ik liever de mooie kant omdat dat mij beter uitkwam.
Daarom ben ik blij dat er twee jaar na de ramp in Rana Plaza in Bangladesh nog steeds zoveel aandacht voor het onderwerp is en hoop ik dat steeds meer consumenten in gaan zien waar hun verantwoordelijkheid ligt. En dat een jeans voor € 19,95 of een T-shirt voor € 4,99 gewoonweg niet kan.
Dat het hier in de winkels goedkoop is betekent helaas niet dat niemand de prijs ervoor betaalt.
Nu zou ik natuurlijk met de gouden oplossing moeten afsluiten. Helaas is het niet zo makkelijk. Heel simpel gezegd: zo lang wij ons koopgedrag niet aanpassen zal er structureel heel weinig veranderen. Besef je in elk geval dat elke keer als je geld uitgeeft bij een fast fashion-keten je direct bijdraagt aan deze verschrikkelijke misstanden. Alleen als wij als consument bereid zijn om een eerlijke prijs te gaan betalen zal er daadwerkelijk wat veranderen.
Want hoeveel kleding hebben we nu echt nodig? Ik was er ooit van overtuigd dat ik wekelijks iets nieuws nodig had. Inmiddels geef ik mijn geld heel anders uit; ik koop minder en beter. Ik investeer in stuks waarvan ik weet dat ik er echt veel plezier aan ga beleven. Ik kies voor kwaliteit in plaat van kwantiteit. Daarnaast struin ik online marktplaatsen af, op zoek naar mijn tweedehands favoriet van dit of vorig seizoen. Ook leen ik steeds vaker iets voor een speciale gelegenheid.
Waar en hoe? Om jullie nu na mijn betoog met een kluitje het riet in te sturen is ook weer zo wat. Daarom hieronder nog een aantal tips die je hopelijk verder op weg helpen.
Pssst... Het derde en laatste deel uit de drieluik De slag om de klerewereld wordt vrijdag 16 januari om 21.10 uur uitgezonden op NPO 2. Of bekijk de hele drieluik op Uitzending Gemist.
DESIGNER
Er komen steeds meer ontwerpers bij die het anders doen. Momenteel spaar ik voor mijn eerste echte Bruno Pieters-stuk. Zijn Honest by is helemaal verantwoord, zowel qua design als duurzaamheid. Een paar andere inspirerende voorbeelden: Stella McCartney, Lisa Konno, Vivienne Westwood, Elsien Gringhuis, Kiss and Tell.
VINTAGE
Vintage is natuurlijk een directe vorm van recycling. Van fast fashion tot designer stuks – er is een heleboel te vinden! Een paar van mijn favoriete vintage adressen: The Next Closet, Salon Heleen Hulsmann, Vestiaire Collective. En natuurlijk Marktplaats en eBay.
KLEDING LENEN
Een heel fijn alternatief dat in Nederland steeds meer opkomt is de kledingbibliotheek. Voor een klein bedrag per maand kun je zo vaak als je wilt iets lenen. Voor een weekend of langere tijd. Als je er echt geen afstand meer van kunt doen, kun je het vaak uiteindelijk toch nog kopen en anders ruil je het gewoon weer in. Amsterdam: Lena Library, Salon Heleen Hulsmann (verhuurt sinds kort ook designerstuks). Utrecht: De Kledingbibliotheek.
FAIR FASHION HUBS
Gelukkig komen er steeds meer mooie winkels die een mooi alternatief bieden. Hoe vaker wij hier ons geld besteden hoe groter het marktaandeel van duurzame en eerlijk gemaakte kleding wordt. Een paar van mijn favoriete adressen: Geitenwollenwinkel, Sukha Amsterdam, Annliz, Charlie Mary, ASOS The Green Room.
ACHTERGROND INFO
Wil je meer te weten komen over het onderwerp dan zijn er online gelukkig genoeg plekken waar dit kan: Strawberry Earth, Fairwear, Ecouterre, Schone Kleren, Rank a Brand.
