Zeg Lady Gaga en de eerste associaties zijn vaak een vleesjurk, torenhoge hakken en bakken make-up. Maar Stefani Joanne Angelina Germanotta, de echte naam van de artiest: wie is dat?
Pijn
Afgelopen vrijdag ging Gaga: Five Foot Two, geregisseerd door Chris Moukarbel, in première op Netflix. De documentairenaam verwijst niet voor niets naar de lengte van de zangeres zonder de bizar hoge hakken waar ze om bekend staat: de film heeft als doel de 'ware zelf' te tonen van de 1.55 lange Stefani Germanotta zonder alle opsmuk.
Kijkers volgen haar tijdens het maken van haar vorig jaar in oktober uitgekomen album Joanne tot het optreden tijdens de Superbowl afgelopen februari. Er zijn meerdere hoofdlijnen in de film, namelijk dat album, Gaga's familie en haar verhouding tot de glamourwereld, maar ook Stefani's psychische en fysieke worstelingen.
Joanne
Om met dat album te beginnen: Joanne is een keerpunt in Gaga's muzikale koers. Haar popliedjes van solo-albums The Fame (2008) en Born This Way (2011) waren ongekend populair, toen Artpop (2013) uitkwam waren de reacties verdeeld - of eigenlijk veelal negatief. Cheek to Cheek (2014), een jazzalbum met Tony Bennett was een uitstapje, met Joanne buigt Gaga (definitief?) af naar een rauwere, country-achtige sound.
We zien Gaga in de documentaire samen met producer Mark Ronson keihard werken aan het album. Ook gaat het veel over de reden waarom het album zo heet: het is een vernoeming naar het zusje van Gaga's vader, Joanne, die op negentienjarige leeftijd overleed aan Lupus, een auto-immuunziekte. Stefani identificeert zich met haar overleden tante: ze draagt haar naam en ook tatoeages die naar haar refereren.
De scène waarin Stefani (want ze is dan even geen Gaga) haar oma, Joanne's moeder dus, het lied 'Joanne' laat horen is de verdrietigste in de documentaire. Tranen met tuiten hier, maar dat kan ook mijn zwak voor lieve omaatjes liggen. Ja het is nogal 'Amerikaans' en de tranentrekkerij ligt er dik boven op, maar de emoties zijn (denk ik) wel oprecht. Mooi ook dat oma dan wel nog zegt 'it's been fourty years kid' en het eigenlijk droog houdt, terwijl haar kleindochter huilt om de tante die ze nooit kende.
Madonna
Die band met haar familie is duidelijk belangrijk voor de Italiaans-New Yorkse Stefani Germanotta, zo zien we haar tijdens een doop samen met haar zusje en ouders. Is die brave vrouw in roze, hooggesloten jurk dan de echte Gaga? Saai. Gaap. Gelukkig niet, want we zien haar ook (stoned? dronken?) een monoloog geven tegen een bandlid over faam en hoe dat mensen kapot kan maken (ze wil 'iemands' naam niet noemen omdat het te pijnlijk is, maar dat lijkt me over Amy Winehouse te gaan).
Gaga praat dan ook over haar vermeende vete met Madonna: 'So the thing with like me and Madonna, for example, is that I admired her always, and I still admire her no matter what she might think of me.' Gaga wordt al vanaf het begin van haar carrière vergeleken met die superster; dat de oudgediende haar maar zo-zo zou vinden lijkt haar dus niet zo te raken.
Opvallend is wel dat dit fragment expres in de film is gelaten, terwijl het niet echt bij de liefdevollere vibe van andere scenes lijkt te passen. Wisten de makers dat juist deze scene, samen met het moment dat Gaga topless te zien is, de meeste publiciteit zou opleveren? Waarschijnlijk. Is dat erg? Ach, het geeft de mensen iets om over te praten.
Ook een rare scene is het moment dat Gaga, quasi-incognito met bril en de kortste top ter wereld, een Walmart ingaat als Joanne net uit is. Ze vraagt de manager of ze dat album al in de winkel hebben, om vervolgens 'per ongeluk' herkend te worden. Uiteraard willen allerlei mensen dan met haar op de foto. Het doel is niet duidelijk: wil Gaga aandacht? Haalt ze een grapje uit? Zet ze die mensen voor schut of wil ze juist even contact maken met fans? Hoe dan ook komt het moment nogal wanhopig over.
Chronische pijn
Veel echter en daarom sterker zijn de scenes waarin Gaga laat zien hoezeer zij worstelt met verschillende pijnen. Op verschillende momenten wordt de zangeres gemasseerd, soms huilend en dan weer uitroepend 'Do I look pathetic?'. De entertainer legt uit dat haar hele lichaam soms compleet verkrampt, een gevolg van de chronische pijnaandoening fibromyalgi en haar heupbreuk een aantal jaren geleden.
De scheidslijn tussen haar pijn en het glamourleven wordt schrijnend duidelijk als Gaga vergaat van de pijn vlak voor een optreden voor de negentigste verjaardag van Tony Bennett, waarna ze zichzelf (geholpen door een heel team, moet gezegd) toch het podium ophijst en even gigantisch haar strot opentrekt
Verder zien we de zangeres niet veel optreden, al is haar voorbereiding voor de halftime show van de Superbowl wel de opmars naar de positieve climax van de documentaire. Op dat moment, als Gaga die belangrijke show voor een miljoenenpubliek mag geven, lijkt de performer herboren te worden.
Het is een echt Hollywoodfilm-moment: ze overwint haar critici, haar pijnen, haar hartenzeer (want tussendoor gaat haar verloving ook nog eens uit) en rijst boven zichzelf en anderen uit, letterlijk vliegend boven het publiek.
In onderstaand fragment uit dat optreden wordt misschien nog wel duidelijker wie Gaga is dan in de documentaire: een fantastische performer die haar publiek toezingt You're giving me a million reasons to quit the show (...) I've got a hunderd thousand reasons to walk away, but baby I just need one good one to stay'. Ik hoor daar dan in: ik had deze carrière op kunnen geven, maar ik blijf voor jullie; want Gaga's loyaliteit naar haar fans (haar 'monsters') is legendarisch. En vervolgens roept ze 'Hi dad, hi mam', en daar is die sympathieke familievrouw dan opeens weer. Gezellig.
Commercial
Sceptici zullen zeggen dat Gaga: Five Foot Two gewoon een lange reclamespot is voor het merk Lady Gaga; dat het een manier is om weer sympathie voor de zangeres te winnen op een moment dat haar carrière in het slop dreigt te raken. En natuurlijk, ze weet heus wel dat deze documentaire publiciteit genereert en haar anders in de markt zet.
Maar geeft dat? Haar album Joanne kreeg sowieso goede kritieken en is al een jaar uit. Als ik voor mezelf spreek: ik vond Lady Gaga altijd al een goede artiest en waardeerde haar juist om die extravagante stijl, maar deze documentaire raakte me wel.
Uiteraard weet ik ook wel dat achter elke schijnbaar perfecte superster een echt, 'normaal' mens met een familie schuilt, maar Stefani Germanotta gaat nog een stapje verder in deze film door ook haar moeilijkheden en pijnen te tonen. Ja er komt ook gespeelde, of in ieder geval bewust getoonde, kwetsbaarheid in voor die sommigen kan irriteren (zoals het 'Do I look pathetic?'-fragment) maar is dat dan eigenlijk ook niet sneu?
De documentaire toont daarmee namelijk ook weer eens aan hoe eenzaam roem kan zijn en hoe snel je kan doordraaien als publiek persoon. Je kan niet anders dan tijdens de documentaire denken aan Michael Jackson, Amy Winehouse en andere tragische figuren. En dan hoop je dat het met Gaga beter afloopt en dat ze haar fans kan blijven vermaken en steunen met haar muziek. Want juist als je iemand op blote voeten (en met blote borsten) ziet, waardeer je de artiest op hoge hakken des te meer. Kijk en oordeel zelf.
