Valentijn De Hingh (27) speelt ELLE's vragenspel met Henk van Straten.

Het waait ongebruikelijk hard in Amsterdam. Toch schijnt de zon en is de temperatuur aangenaam. Het is net niet fris genoeg om binnen te willen zitten, dus daarom zit ze op het terras – ooit de tuin van een katholiek gesticht – van hotel Arena: model, columnist en dj Valentijn De Hingh. Een witte jurk, witte huid, hoogblond haar. Het lijken allemaal tinten wit, haast zilver. Haar haar heeft ze in een staartje gebonden, het blauw van haar ogen heeft iets weg van metaal. Om haar hals klemt een zilveren ketting. Hier zit – in de best denkbare zin van het woord – een ijskoningin. Alsof ze is gehouwen uit het zuiverste ijs en is ondergedompeld in de puurste sneeuw. Dat ze over de hele wereld wordt gevraagd voor modellenwerk mag dan ook geen wonder heten.

instagramView full post on Instagram

Transgender modellen zijn momenteel hip, zeker, dat helpt ook mee, maar één blik op Valentijn en je weet dat ze haar succes ook vooral aan zichzélf te danken heeft. Bovendien biedt dat succes haar een podium. De mogelijkheid om een lans te breken voor transgender mensen, voor tolerantie, voor erkenning. In feite doet ze dat al sinds de documentaire Valentijn, waarin van haar zevende tot haar haar zeventiende haar transitie naar vrouw werd vastgelegd. En niet voor niets vroeg het Nederlands Film Festival in Utrecht haar dit jaar om als gastprogrammeur een dag samen te stellen. Als een van de zogenaamde 'blikverruimers' deelt ze momenten die haar hebben geïnspireerd, verbaasd of veranderd en bespreekt ze verschillende genderkwesties en hoe deze zich ontwikkelen in maatschappij en media. De aanleiding ook van ons gesprek.

De wind tracht haar staartje los te blazen, maar faalt. Over haar schouders heeft ze nu toch maar een zwart leren jack gedrapeerd. Ze omarmt zichzelf. Toch weigert ze om naar binnen te verhuizen. Een zware asbak staat op de vragenkaartjes, zodat ze niet wegvliegen. We beginnen met de eerste twee, die altijd hetzelfde zijn: wie ben je en wat houdt je momenteel bezig. Daarna heerst de willekeur.

Wie ben je?

'Ik ben 27, opgegroeid in Lelystad en woonachtig te Amsterdam. Meestal zeg ik dat ik werk als model, schrijver en dj. Ik ben transgender en ben daaromtrent ook vrij activistisch; ik probeer het platform dat ik heb ook echt te gebruiken om dingen te veranderen.'

Hoe heb je dat platform eigenlijk verkregen? Door de documentaire? Ben je sindsdien in beeld gebleven?

'Misschien niet, want toen die documentaire in 2007 werd uitgezonden was ik al ingeschreven bij een modellenbureau en had ik zelfs al werk in Parijs gedaan. Ik was gescout, in de stad, toen ik aan het winkelen was met vriendinnen. Ik was altijd al geïnteresseerd geweest in mode, maar ik had niet gedacht dat ik zelf modellenwerk zou kunnen doen; het was een totaal ander leven dan het leven dat ik leidde in Lelystad.'

Was je niet bang dat je als transgender minder kansen zou krijgen in de modewereld?

'Nee, ik heb mijn kansen in het leven altijd wel positief ingeschat, al weet ik heel goed dat transgender personen op de arbeidsmarkt nog steeds ernstig benadeeld worden. Het percentage werklozen is drie keer hoger. Het feit dat ik mijn toekomst altijd positief tegemoet heb kunnen zien is dus een privilege. Als kind kon ik rekenen op liefde en begrip, en omdat ik al op vroege leeftijd met mijn transitie ben begonnen, kunnen mensen nu niet direct aan mij zien dat ik transgender ben. Ik heb nooit baardgroei gehad en nooit de baard in de keel gekregen. Toch zijn er ook transgender personen voor wie dit traject heel anders verloopt, bijvoorbeeld omdat ze op latere leeftijd uit de kast komen. Ik vind het heel oneerlijk dat, hoe minder je aan iemand kunt zien dat diegene transgender is, hoe minder die persoon te maken krijgt met discriminatie. Sommige werkgevers vinden het bijvoorbeeld ingewikkeld als ze niet aan iemand kunnen zien hoe ze iemand moeten aanspreken, begrijpen niet dat je dat soort dingen het beste gewoon op een respectvolle manier kunt vragen, maar nemen liever gewoon iemand anders in dienst.'

Toch was er ook toen al het besef dat transgenders anders in beeld moesten komen dan tot dan toe in het geval was geweest. Dat realiseerde ik me toen in met mijn vader friet ging halen bij de snackbar.

Ging je modellenwerk doen om hier iets aan te kunnen veranderen?

'In eerste instantie vond ik het gewoon heel leuk. En weet je, eerlijk gezegd wilde ik na de documentaire het hoofdstuk eigenlijk ook wel een beetje afsluiten. De docu was uitgezonden, het transgender hoofdstuk was klaar. Ik wilde gewoon verder met mijn leven. Studeren en werken in de anonimiteit. Maar dat bleek niet zo te werken. Heel veel mensen hadden de documentaire gezien. Ik werd vaak herkend.'

Hoe was het voor je, die periode van tien jaar waarin de documentaire werd gefilmd?

'In het het begin vond het natuurlijk allemaal machtig interessant. Ik was zeven toen ze begonnen. Ik zou op televisie komen. Toch was er ook toen al het besef dat transgenders anders in beeld moesten komen dan tot dan toe in het geval was geweest. Dat realiseerde ik me toen in met mijn vader friet ging halen bij de snackbar. Er hing daar een televisie, Jerry Springer stond aan. Er was een transgender vrouw te gast, zoals wel vaker, en die kwam zoals gebruikelijk niet heel positief in beeld. In de uitzending zou ze aan haar verloofde vertellen dat ze trans was. Hij flipte en vloog haar aan. Zo ging dat bij Jerry Springer natuurlijk altijd. Het publiek begon te joelen en stond aan zijn kant. Ik zag haar natuurlijk meteen als lotgenoot en besefte toen al: dit klopt niet. Ik vond het heel erg hoe ze werd behandeld en hoe er op haar werd gereageerd. Ook kwam het helemaal niet overeen met míjn ervaring. In mijn omgeving werd er overwegend begripvol gereageerd. Ik had en heb heel lieve ouders. Op school werd ik heus weleens gepest of in de prikkelbosjes geduwd, maar daar bleef het bij. Door die uitzending besefte ik dat het voor anderen veel moeilijker kon zijn, en dat vond ik heel erg. Dat was een extra motivatie voor die documentaire: laten zien hoe het óók kan. Dat het mogelijk is om een normaal leven te leiden.'

Daarmee heb je echter de vraag nog niet beantwoord. Hoe was het in de praktijk?

Ze denk even na en drinkt van haar cappuccino. Als ze antwoord geeft, en dit gebeurt na iedere vraag, verraadt haar blik een diepe concentratie. Ze kijkt je recht aan, weegt haar woorden af en lijkt het belangrijk te vinden dat haar zinnen goed geformuleerd zijn, dat het juiste woord wordt gevonden. Wellicht is dat deels het resultaat van haar studie: literatuurwetenschap. Ze antwoordt: 'Natuurlijk vond ik het niet altijd even leuk. Toen ik in de puberteit kwam werd ik extra zelfbewust. De puberteit is sowieso een lastige periode en als transgender jongere was ik toch al een beetje de vreemde eend in de bijt. Dat ik op school dan óók nog eens werd gefilmd maakte het er niet bepaald makkelijker op. Ik wilde soms onzichtbaar zijn, maar dat ging zo natuurlijk niet. Tegen het einde was ik er ook wel echt klaar mee.'

Heeft de docu bijgedragen aan je succes als model?

'Nee, niet per se. In de modewereld is momenteel sprake van een diversity-hype. Bedrijven springen er massaal bovenop. Dat is eigenlijk al twintig jaar in de maak hoor, en het is ook nodig, maar het heeft zeker bijgedragen aan de hoeveelheid werk die ik heb.'

Clothing, Dress, Shoulder, Fashion, Beauty, Standing, Footwear, Fashion model, Fashion design, Little black dress, pinterest
Jolijn Snijders

Vrees je niet dat bedrijven deze trend het ook uit opportunisme omarmen?

'Er is bij bedrijven altíjd sprake van opportunisme. Dat is niet erg. Kijk, de discussie over diversiteit is eerder ook al in andere arena's gevoerd. In de politiek, bijvoorbeeld. Maar in de commerciële sector wordt nu het meeste terrein gewonnen. Omdat er geld verdiend kan worden, zeker, maar het gebeurt tenminste wél. Door deze hype krijg ik meer werk en ga ik de hele wereld over, maar dat betekent óók dat ik overal een podium krijg om te vertellen over hoe het is om transgender te zijn. Dus zij gebruiken mij misschien voor commerciële doeleinden, maar ik gebruik het platform dat zij mij bieden vervolgens voor mijn activistische doeleinden. Daarnaast is het ook gewoon werk. Ik moet ook eten. Overigens zeg ik niet alle klussen toe hoor; als ik het idee heb dat een campagne niet kosher is dan doe ik het niet.'

En als de hype straks is overgewaaid? Zijn we dan terug bij af?

'Dat zal de tijd moeten leren. Maar ik denk van niet. Kijk naar hoe de discussie over kleur is verlopen. Ik kan me niet voorstellen dat het over een paar jaar ineens weer hip is om alleen maar witte modellen te boeken. Dat kun je je niet meer voorstellen. Op dezelfde manier denk ik dat ook transgenders in de mode zichtbaar zullen blijven. Ons denken op dit terrein is blijvend veranderd.'

Wat houdt je momenteel bezig?

'In september ga ik weer studeren. Dan begin ik aan mijn master. Ik zal dan minder klussen kunnen aannemen. Momenteel ben ik aan het her-evalueren hoeveel ruimte ik mijn schrijverschap wil geven. Ik schreef columns voor Spunk, maar de afgelopen tijd had ik het te druk om echt veel met schrijven bezig te zijn. Op m'n vijftigste zie ik mezelf echter niet nog steeds dj'en en modellenwerk doen, dus wellicht dat ik me langzaam maar zeker meer ga richten op schrijven en literatuur. Ik vind studeren ook gewoon heel leuk, en het zorgt voor een mooi contrast met mijn andere werk, dat toch erg frivool is. Zo blijft het allemaal een beetje in balans.'

En je bent dit jaar gastsamensteller op het Nederlands Film Festival?

'Klopt, ik ben gevraagd om als gastcurator een programma samen te stellen naar aanleiding van fragmenten uit films, documentaires, televisie, waarin ik het thema gender probeer uit te diepen. Het centrale idee die dag is eigenlijk dat ik op allerlei manieren ga uitzoeken: gender, wat betekent in onze maatschappij, wat de status is, hoe er over gender wordt gesproken en wat dat betekent voor de betekenis van gender, en waarom het nu ineens zo'n hot topic is. 's Ochtends ga ik in gesprek met Sophie Drost, zij heeft net een docu gemaakt, Genderbenden, over gender-queer mensen, mensen die het gevoel hebben tussen man en vrouw in te zitten, en hoe ze daar uiting aan geven. Heel interessant om te zien hoe andere mensen om de hokjes man-vrouw heen proberen te leven. 's Middags praat ik met verschillende onderzoekers over of gender biologisch bepaald is of toch, zoals ik denk, sociaal-cultureel geconstrueerd is. Ik wil met onderzoekers van beide scholen in debat om te kijken of er een middle ground te vinden is. 's Avonds is er een soort Zomergasten-achtige talkshow gemodereerd door Haroon Ali waarin ik allerlei fragmenten laat zien, bijvoorbeeld uit Geslacht! over Ryanne van Dorst, uit Genderbenden, maar ook die SIRE-commercial over jongens, die heel veel zegt over het belang dat we in onze maatschappij aan genderidentiteit hechten.'

Er roert zich van alles en ik vrees soms dat het zal ontploffen.

Wat is het dieptepunt van afgelopen jaar?

'O, jeetje!' roept ze, met gespeelde wanhoop. 'Is dit zo'n brutale vraag?'

Nee, nog niet eens. Die moeten nog komen.

Nog eens: 'O jeetje!' Dan, een beetje twijfelend, of zelfs vragend: 'De inauguratie van Donald Trump?' Ze vervolgt: 'Ja, zijn inauguratie dan maar, en hoe alles zich sindsdien heeft ontwikkeld. Ik heb het gevoel dat het symptomatisch is voor waar we nu staan, als wereld. Ik zie het wat dat betreft wel een beetje somber in. Het leek de laatste tijd misschien met een sisser af te lopen: Marine LePen en Geert Wilders kwamen niet aan de macht, maar de negatieve tendens is er nog steeds. Er roert zich van alles en ik vrees soms dat het zal ontploffen. Dat de geschiedenis zich zal herhalen. Als je ziet wat Trump zegt over moslims en transgenders. En of hij zijn beoogde wetten en maatregelen daaromtrent er nou doorheen krijgt of niet, dat maakt niet uit, het kwaad is al geschied, zijn retoriek creëert klimaat van intolerantie. Dat maakt me angstig.'

Is er sprake van een tegenstrijdige parallelontwikkeling? Enerzijds zijn transgender personen steeds zichtbaarder, maar anderzijds heb je die andere, haatdragende kant.

Valentijn knikt driftig. 'Ja, en wat je ziet in de geschiedenis is dat die twee krachten meestal tot een botsing komen. Trump lijkt hier het bewijs van te worden. Hij gaat steeds verder, en wij halen er steeds vaker de schouders bij op. Er vindt een soort normalisering plaats. Dat vind ik gevaarlijk.'

Hoe reageerde je eigenlijk op alle ophef omtrent de NS en het genderneutrale omroepbericht?

'Ik heb me zó geërgerd aan die discussie. En ik ben eerlijk gezegd behoorlijk teleurgesteld in de transgender gemeenschap. Kijk, in de media werd steeds gezegd: de transgender gemeenschap wil dit, maar de meeste transgenders voelen zich gewoon man of vrouw. Zij vinden het dus helemaal niet erg om als heer of dame te worden aangesproken. Integendeel. Maar dat je dan als transpersoon dan gaat roepen dat deze beleidswijziging niet door mag of moet gaan, dat vind ik jammer. Dat het voor jou niet per se hoeft betekent nog niet dat de wijziging niet nuttig is voor iemand anders.'

Ik vind dat als je het niet met mensen eens bent, dat je dan verplicht bent om je echt te verdiepen in hun standpunten.

Waar geloof je in?

Ze zucht. 'Wat een onmogelijke vragen. In ieder geval ben ik totaal niet religieus. Ik geloof dat er niks is. Ik ben een niks-ist.' Ze lacht, twijfelt, lacht weer. 'Ik geloof vooral heel veel dingen níét. Ik geloof niet in genderhokjes. Al die constructen. Ze zijn veranderlijk en vaak nergens op gebaseerd. Ik geloof erin dat je zo min mogelijk deuren voor mensen moet dichtgooien. Dat mensen zo veel mogelijk zichzelf moeten kunnen zijn en dezelfde kansen moeten krijgen.'

Met wie je zou graag een hartig woordje willen wisselen?

'Met Trump. Nee, wacht. Met Mike Pence! Ik heb namelijk het idee dat hij veel van de conservatieve retoriek van Trump beïnvloedt. Ik keek een tijd lang vaak naar Fox News. Omdat ik vind dat als je het niet met mensen eens bent, dat je dan verplicht bent om je echt te verdiepen in hun standpunten. Het is soms bijna karikaturaal. Pence heeft als gouverneur nog geld weggehaald bij aidsfondsen en heeft het vervolgens in conversion therapy gestoken, therapie om homoseksualiteit te "genezen". Ik zou hem echt heel graag willen vragen wat daar nou werkelijk achter zit. Wat hij denkt.'

White, Photograph, Black, Black-and-white, Sky, Monochrome photography, Cloud, Monochrome, Photography, Standing, pinterest
Jolijn Snijders

Goed, dan eindelijk door naar de brutale vragen.

Bestaan er sekstapes van je?

'Nee, maar ik zou het ook niet zeggen als het wel zo was. Dan wordt er natuurlijk meteen bij me ingebroken.'

Gebruik je weleens drugs?

'Helemaal niks. Toen ik jonger was heb ik wel eens geblowd. Ik werd er alleen maar misselijk van. Ook neem ik zelden meer dan drie drankjes. Zwaardere dingen sowieso nooit. In de partyscene zie ik het overal, maar zelf kom ik nooit in de verleiding. Mensen moeten het natuurlijk lekker zelf weten, maar ik vind het wel een beetje asociaal. Drugs zijn heel sfeerbepalend. Als ik op een feestje ben waar iedereen coke doet dan merk je dat meteen. Op een gegeven moment slaat de vibe om, raakt iedereen een beetje opgefokt. Dat is meestal het moment dat ik naar huis ga.'

Waarvan heb je het meeste spijt?

'Oef, lastig.' Ze aarzelt en stottert een beetje. 'Nou, ik… Spijt wil ik het niet noemen, maar er is wel iets wat ik spijtíg vind. Als ik kijk naar mijn eigen identiteit en hoe die zich de laatste jaren heeft ontwikkeld… Ik had altijd het idee dat je in je transitie van het ene naar het andere hokje gaat, naar man of vrouw, een van de twee. Dat je dan ergens arriveert. Maar zo voelde het voor mij eigenlijk nooit. Ik begon natuurlijk al toen ik heel jong was. Al op mijn vijfde. De enige opties die ik tot mijn beschikking had, dacht ik, waren man of vrouw. Ik had graag meer opties opengehouden. Dat ik geen man was wist ik zeker, maar wat ik dan wél was? Ik voelde me vooral gewoon mezelf. Toch ging ik honderd procent voor het vrouw-zijn. Pas na mijn transitie realiseerde ik me dat. Ik ben heel senang met mijn lichaam hoor, en je mag me gerust vrouw noemen en met 'zij' en 'haar' aanspreken, maar na mijn transitie kwam ik erachter dat het ook ánders kan. Je hoeft je niet per se in één van die twee hokjes te wurmen. Er bestaat ook iets tussenin. Ik had dat graag wat eerder geweten.'

De laatste vraag is gesteld. De storm is niet gaan liggen. Het leren jack is inmiddels aangetrokken. De tweede cappuccino is op. Er wacht Valentijn een fotograaf en een horde stylisten. Het is tijd om uit de wind te gaan.

De originele versie van dit artikel verscheen eerder in ELLE oktober '17.