St. Vincent doet niets zoals andere artiesten. Om te beginnen is er die naam; eigenlijk heet ze Annie Clark. Haar artiestennaam deed ze op in een nummer van Nick Cave, waarin hij zingt over een ziekenhuis dat St. Vincent heet. Annie was als puber al fan van de duistere Cave. Ze was er sowieso vroeg bij. Op haar negende gek van Nirvana, op haar twaalfde gitaarles en op haar achttiende roadie. Nu, op haar vierendertigste, heeft ze vijf soloalbums op haar naam staan, met arty cocktails van rock, elektropop en jazz. Ze werd groot onder muziekfreaks, maar bleef voor het grote publiek een vreemde. Tot ze eind 2014 een relatie kreeg met Cara Delevingne. Later was er óók nog een flirt met Kristen Stewart. En ze mag dan nu bekend zijn, St. Vincent is bepaald niet minder eigenaardig geworden. Ze trad vorig jaar nog op verkleed als toiletpot.
Ook de interviews met St. Vincent zijn verre van doorsnee. Vandaag klinkt door de wachtkamer voor de pers unheimische elektronische muziek. Een vrouw in kniehoge laarzen en lakjas komt de interviewer halen. Ze zegt niets, wenkt en gaat een andere ruimte in. Er staat een knalroze kubus met een deurtje. De vrouw opent het en daar zit ze: St. Vincent. De set-up intrigeert, uiteraard. Maar het decor is lang niet zo indrukwekkend als St. Vincent zelf. Haar blik is intens, geen enkel moment kijkt ze weg. Hier zit iemand die niet aan halfslachtigheid doet, ze is er helemaal bij.
Dat ze de dingen niet half doet, blijkt ook uit haar nieuwe album Masseduction. Ze vindt het het dapperste dat ze ooit heeft gemaakt. 'Het heeft de hoogste toppen en de diepste dalen. Het is vrij manisch. En ik denk dat het mijn droevigste album is.' St. Vincent produceerde een deel met Jack Antonoff, songschrijver voor Lorde en Taylor Swift én de vriend van Lena Dunham. Hij vraagt de artiesten met wie hij werkt altijd wat het ergste is dat ze ooit hebben meegemaakt. Maar: 'Ik had de nummers waarmee hij hielp al geschreven en de lyrics gingen al over de ergste dingen die ik heb meegemaakt. I beat him to the punch!' Ondanks de zware kost viel het muziek maken haar niet zwaarder dan anders. 'Ik denk dat het moeilijker is om dingen te verbergen dan ze te laten zien. Het voelt misschien naakt, maar wat moet ik anders? Ik denk dat alle ervaringen universeel zijn. Iedereen die zegt dat dat niet zo is, verbergt zelf misschien iets.' En dan, met een nog steeds borende blik: 'Nummers zijn als rorschachtesten. Ze openbaren bijna meer over de luisteraar dan over degene die ze geschreven heeft.'
Geschifte duikvlucht
Goed, een autobiografisch, droevig album. St. Vincents teksten gaan over seks, liefde, een wereld in de war en drugs. In de track Pills zitten de lyrics 'Pills to grow, pills to shrink, pills, pills, pills and a good stiff drink / pills to fuck, pills to eat, pills, pills, pills down the kitchen sink'. Het nummer is geschreven na een periode waarin ze pillen slikte om zichzelf op de been te houden. Over waarom ze er slecht aan toe was, laat ze weinig los. Haar moeder was ziek, ze was moe van het toeren, van die dingen. Wat wel duidelijk is: de bovenstaande regels worden op het album gezongen door ex Cara Delevingne.
Ook over Cara zegt St. Vincent niet veel. Op het album staan songs over lust en liefdesverdriet, daar mag iedereen z'n eigen conclusies uit trekken. Anderhalf jaar duurde de relatie, die St. Vincent liet kennismaken met de hysterie van roem. 'Het was zo raar om ineens in de tabloidmedia te staan. Journalisten gingen naar het huis van mijn zus om te proberen vuiligheid over me te vinden. Gelukkig heb ik een geweldige relatie met mijn familie, maar wie weet wat er anders was gebeurd!' Er was meer dat haar niet in de kouwe kleren ging zitten. 'Ik heb de enorme mate van indringing gezien, ik heb een achtervolging door paparazzi meegemaakt. Levensgevaarlijk. En waarvoor? Voor een foto van iemand. Wat is dat voor bizar waardensysteem?'
Ze houdt de verafgoding van beroemdheden ook deels verantwoordelijk voor de puinhoop in de VS. 'Er zijn veel zaken die ervoor gezorgd hebben dat zo'n weerzinwekkend iemand als Trump aan de macht kon komen. Onbeteugeld kapitalisme, narcisme – en de celebritycultuur.' Ze is vrij bedaard onder de hele situatie. 'Natuurlijk, elke keer als ik Twitter open is het een doos van Pandora, vol horror. Maar gek genoeg ben ik op mijn kalmst in het oog van de storm. Letterlijk. Ooit vloog ik met mijn familie terug van een vakantie en kwamen we in een storm terecht. Ik was min of meer bezig mijn laatste gebeden te zeggen. En toen maakte het vliegtuig een duik en kwam er een kalmte over me heen die ik nog nooit had ervaren. Mijn broertje keek naar me, doodsbang, en ik was van: maak je geen zorgen, alles komt goed. Het was zo raar.'
Nu om haar heen de wereld ook een duikvlucht maakt, geeft dat St. Vincent juist een doel. Dit is niet het moment om als artiest alleen glitterfeestjes af te lopen en 'lalala' te zingen. 'We leven in een geschifte tijd en daar moeten artiesten iets mee doen. Als je het er niet over hebt, sla je echt de plank mis. Ik denk dat je als artiest verandering kunt bewerkstelligen. Dat mag idealistisch klinken, maar ik denk dat het waar is. Ik bedoel, muziek heeft mijn leven totaal veranderd. Elke plaats waar ik ben geweest, iedereen die ik heb ontmoet, het is allemaal dankzij mijn gitaar.'
Dat St. Vincent haar betrokkenheid in haar muziek verwerkt blijkt bijvoorbeeld uit het nummer Fear the Future, over een muur, oorlog en een kolkende oceaan. Haar tournee draagt dezelfde naam. Maar niet alleen in haar muziek maakt St. Vincent politieke statements. 'Ik denk dat ons hele bestaan politiek is. Een sterke vrouw zijn en de kunst maken die ik wil maken, dat is op zich al een politiek statement. Want er zijn zo veel mensen die zich daardoor bedreigd voelen.' Hetzelfde geldt voor het feit dat ze queer is, zoals ze zichzelf betitelt. Ze is een van de velen die de laatste jaren heeft bijgedragen aan de zichtbaarheid van lgbtq+'ers. Dat er veel actie wordt ondernomen, vindt ze geweldig. 'Het is zo prachtig. Ik vind dat de jongere generatie heel goed is in wat ze altijd moeten doen: oudere generaties angst aanjagen. Ik heb zo veel hoop voor al die bewegingen. Omdat ik denk dat ze bijdragen aan een meer realistische en bedachtzame kijk op de mensheid.' Net als St. Vincent. Geen heilige, maar een held voor deze tijd.
De oorspronkelijke versie van dit artikel verscheen eerder in ELLE november 2017.
