Mijn eerste echte liefde was knap op een razend aantrekkelijke manier, geestig en lief en zeven jaar ouder. De tweede was van mijn eigen leeftijd, mooi, bright, zachtaardig, op het verlegene af. Daarna werden ze ruiger, de nachten waren wild, het was groots en fantastisch, maar ook bij vlagen grimmig en eenzaam. Een van hen werd een echte, dat was nummer drie: een worsteling, hij was nogal gloomy en dat verwarde ik met interessant-complex. Via een hink-stap-sprong met wat onbetekende figuren belandde ik bij De Rots, nummer vier. Wederom ouder. Wijs, creatief, een levenskunstenaar. Hij gearriveerd en ik jong en rusteloos. Ik wilde het zelf doen, dus vloog ik verder. Tot ik belandde bij mijn huidige, nummer vijf, met wie ik een intense relatie heb die het best is te karakteriseren als een opwindende maar bij vlagen bumpy ride, een die ons twee prachtige kinderen heeft gebracht en een zeecontainer aan kennis over onszelf en elkaar. Een relatie die inmiddels de soort volwassen kwaliteit heeft gekregen waarbij je weet dat er ondanks het bovengrondse tumult een ondergronds verbond is gesmeed.
Liefdespatronen zijn gevarieerd als de mens zelf, sommigen trouwen met hun buurjongen, anderen doen er een half leven over om bij elkaar te komen en weven daartussendoor een web van andere relaties. Hoe je liefdes-cv er ook uitziet, het heeft een enorme impact op je leven. Je wordt gevormd door je relaties, geraakt, je raakt anderen, het voelt fantastisch, het doet pijn en het kan zenuwslopend gecompliceerd zijn. Soms groei je samen, soms groei je uit elkaar.
'Met ieder vriendje ontdekte ik iets nieuws bij mezelf en elke relatie leerde me iets anders.'
Wat zegt je liefdesgeschiedenis eigenlijk over jezelf? Relatietherapeute Blanca van den Brand: ‘Je zoekt vaak iemand die je zelfbeeld versterkt. Hoe meer je jezelf de moeite waard acht, hoe hoger de eisen die je zult stellen aan je partner. Zie je jezelf eerder als iemand die minderwaardig is, dan zul je je eerder aangetrokken voelen tot iemand die juist dat beeld bevestigt. Daarbij komt dat je als je zelfverzekerd bent eerder zult vallen op iemand die qua persoonlijkheid, intelligentie en achtergrond veel op je lijkt. Als je echter het idee hebt dat je het minder goed met jezelf getroffen hebt, dan zul je eerder op zoek gaan naar je tegenpool, naar iemand die je op de een of andere manier aanvult. Soort zoekt soort of opposites attract, dus. Je zoekt eigenlijk altijd een partner die op dat moment bij jouw persoonlijke ontwikkeling of staat van zijn past.’
HARDLEERS OF NIEUWSGIERIG
Mensen die in elke levensfase een andere partner hebben, zoals ik, zijn vaak of hardleers of nieuwsgierig. Bij mij is het een mengeling van die twee: ik kan koppig en vasthoudend zijn, maar wil ook altijd weten wat er achter de volgende bocht ligt. Met ieder vriendje ontdekte ik iets nieuws bij mezelf en elke relatie leerde me iets anders. Mijn eerste vriendje had meer ervaring dan ik. Bij het volgende vriendje werden de rollen omgedraaid: was ik degene met ervaring en leerde ik wat het betekende om een gelijkwaardige relatie te hebben. De ruigere exemplaren leerden me mijn grenzen te ontdekken, wat soms confronterend maar altijd leerzaam was. De oudere man daagde me creatief en intellectueel uit, en met mijn laatste partner deel ik eenzelfde visie op het leven en op hoe we ons bestaan willen vormgeven: vrij, zo min mogelijk waarde hechten aan geld en bezit, betrokken zijn bij de wereld om ons heen, nieuwsgierig blijven naar nieuwe ervaringen.
Van den Brand zegt het volgende over mijn patroon: ‘Jij hebt niet één soort vriendje gehad. Ze waren oud, jong, introvert en extrovert, wild of juist rustig. Je hebt het allemaal uitgeprobeerd. Dat kan een hele tijd heel spannend zijn. Maar dan komt de voortplantingsdrift om de hoek kijken. Vaak zorgt dat voor een kentering in partnerkeuze.’ Het betekent meestal dat je op zoek gaat naar iemand die meer op je lijkt, aldus Van den Brand. ‘Omdat het handig is als je het over essentiële zaken zoals trouw, trouwen en kinderen eens bent. Ook enige gelijkheid in opleidingsniveau en achtergrond draagt bij aan langdurig huwelijksgeluk.’
Dat klopt: mijn partner en ik doen vergelijkbaar werk en houden van dezelfde dingen in het leven: taal en muziek, eten en dansen, we kunnen samen nachtbraken, uren lezen en ons verliezen in muziek. Maar een overeenkomst in interesses is niet zaligmakend: onze persoonlijkheden haken soms op een ingewikkelde manier in elkaar, wat betekent dat onze relatie niet zonder strubbelingen verloopt.
Er zijn relatietherapeuten die menen dat botsende karakters juist persoonlijke groei mogelijk maken: de relatie als laboratorium voor volwassenwording. De minder florissante kanten van je karakter komen bovendrijven, wat betekent dat je je eigen blinde vlekken onder ogen moet komen. Dat kun je zien als een ontdekkingsreis binnen je relatie: in plaats iedere keer iets anders (meestal iets leuks aan jezelf) bij een nieuwe liefde te ontdekken, word je geconfronteerd met je zwaktes. Daar kun je veel van leren.
'De ruigere exemplaren leerden me mijn grenzen te ontdekken, wat soms confronterend maar altijd leerzaam was.'
SERIEEL MONOGAAM
David Barash en Judith Lipton stellen in hun boek The Myth of Monogamy: Fidelity and Infidelity in Animals and People dat de verwachting dat je je hele leven bij één partner blijft tegen een diepgewortelde evolutionaire neiging ingaat. Tegelijkertijd is de menselijke diersoort heel flexibel als het om verschillende relatievormen gaat, en dat stelt ons in staat om onze biologische drijfveren te overwinnen. Want ondanks het feit dat de mens van nature niet monogaam is, hebben de meesten van ons behoefte aan stabiliteit en kameraadschap – en dat hoort bij een langdurig monogaam samenzijn. Makkelijk is dat niet, waardoor de meeste mensen serieel monogaam zijn; ze hebben een aantal monogame relaties op rij, voordat ze bij hun uiteindelijke partner belanden.
De mate waarin iemand in staat is om een relatie langdurig te onderhouden wordt beïnvloed door een ingewikkelde cocktail van genen, omgeving en toeval. Dat hormonen een rol spelen bij relationele trouw blijkt bijvoorbeeld uit een onderzoek van de Universiteit van Texas: vrouwen met gemiddeld veel oestradiol, een vorm van oestrogeen die vergelijkbaar is met testosteron, beschouwen zichzelf als aantrekkelijk en worden zo ook door anderen gezien. Deze vrouwen blijken meer geneigd te zijn om affaires te beginnen en wisselen vaker van partner. Ze zijn minder tevreden met hun partners dan hun minder aantrekkelijke collega’s en zijn minder betrokken bij hun relatie. Ze hebben niet vaker onenightstands – dus ze lijken niet per se gedreven te worden door een verlangen naar meer seks. Deze vrouw is simpelweg minder tevreden met haar partner en schroomt niet om voor een andere, schijnbaar betere man te kiezen als die zich aandient.
STAIRWAY TO HEAVEN
Thirza zou zo’n ‘oestradiol-vrouw’ kunnen zijn. Haar relatie-cv staat vol wisselingen van de wacht en soms zijn er meerdere mannen tegelijk in het spel. Gelukkig voor Thirza volgt haar liefdesgeschiedenis wel de lijn van goed-beter-best, met vallen en opstaan en talloze geleerde lessen, en erdoorheen gevlochten een mooie maar onmogelijke liefde die zich moeilijk liet wegjagen.
Haar eerste vriendje was het type Grote Mond, Klein Hartje. ‘Onvoorspelbaar, meestal op een leuke manier. Lief en beschermend, stoer en grappig en crazy as hell’ omschrijft ze hem. Hij overrompelde haar met zijn aandacht en liefde, en zij liet dat zich welgevallen. Maar toen zijn grenzeloze kant de overhand kreeg – en zijn verslavingsgevoeligheid aan het licht kwam – zette ze er na bijna vier jaar een punt achter. Hij stond ’s nachts schreeuwend onder haar raam. Les: moeilijke jongens vermijden. Daarna volgde een periode van gescharrel. ‘Vooral de aandacht was heerlijk, het grote aanbod van leuke jongens, de mogelijkheid om te onderzoeken wat bij mij past. Ik koos heel bewust voor vrijheid: wel de lusten maar niet de lasten. Zodra een man meer wilde, was ik weg.’ Een jaar later ontmoette ze haar eerste grote liefde met wie ze trouwde. Ze waren beste maatjes. Maar beiden confrontatiemijdend. Langzaam groeiden ze uit elkaar en na bijna zeven jaar vielen ze allebei voor de verleiding van een nieuw persoon.
‘Je zoekt eigenlijk altijd een partner die op dat moment bij jouw persoonlijke ontwikkeling past’
Enter: Onmogelijke Liefde. ‘Ik was net dertig, ineens terug op “de markt” en had geen idee. Ik was bang dat ik nooit meer iemand zou tegenkomen. Gelukkig bleek dat mee te vallen, sterker nog: ik voelde me als een kind in een snoepwinkel. Die Onmogelijke Liefde was een Grote Liefde, maar de timing maakte het onmogelijk. Ik was er nog niet klaar voor.’ Hoge pieken, diepe dalen. Zes keer ging het uit. Verslavend was het. Nog nooit had iemand zo veel van haar gehouden, voor hem was ze de enige vrouw op de wereld. Allebei wilden ze zo graag dat het slaagde, qua seks waren ze een match made in heaven, maar op alle andere fronten ging het hopeloos moeizaam. Zij dreef hem tot het uiterste, testte keer op de keer de grenzen van zijn liefde voor haar. Uiteindelijk was het op. Toen volgde een Stabiele Man. ‘Als reactie misschien, want precies het tegenovergestelde van zijn voorganger. En hoe lief ook, dat stabiele en degelijke bleek toch niet zo mijn ding. Ik miste de pieken, de rock-’n-roll.’ Toeval of niet, Thirza kwam uiteindelijk ergens in het midden uit. Haar huidige partner is stoer én lief en heeft een groot inlevingsvermogen. Hij heeft alles wat ze zocht in een man. De vonken vliegen eraf, maar er is ook rust en basis. Met hem is ze nu ruim een jaar samen.
Thirza ziet haar liefdes-cv als een zoektocht naar de ware. ‘Ik leerde op hoeveel manieren liefde kan werken – of juist niet werken. Dat in je fantasie soms alles mogelijk is voor een liefde, en zo realistisch, zo hoopvol, maar dat je er in real life steeds mee op je bek gaat. Ik leerde dat verwachting een bitch is.’
De relaties leerden haar ook ruzie maken, zegt ze, in plaats van de waarheid verdraaien of het alleen oplossen. Er waren periodes dat ze twee, drie mannen tegelijk zag. Bij de een vond ze dit, bij de ander dat. ‘Ik heb geleerd wat ik wel en niet nodig heb, wat me aantrok, wat me afstootte, waar ik mee kon leven, en waar ik niet overheen kon stappen.’
Thirza heeft haar zoektocht naar de juiste partner goed benut, concludeert relatietherapeut Van den Brand. ‘Ze heeft de downside van de liefde gezien en gevoeld, maar ook de positieve kanten. Ze heeft de lessen geleerd die er in verbroken relaties verscholen liggen en is er telkens sterker uit naar voren gekomen. Met als beloning een geweldige partner die het beste in haar naar boven tovert.’
