Modeontwerpster, kunstenares of architect had ik me zo voorgesteld, maar nee, het stond er echt: kok. Kok!? Uit álle beroepen die me leuk leken, na zestienhonderd multiplechoicevragen van de beroepskeuzetest, koos de computer dit éne beroep? En dat dan voor de komende veertig jaar, veertig uur per week?
Nou, die veertig jaar worden er hoogstens vier en in plaats van fulltime, parttime met nog wat andere banen er dwars doorheen. Volgens het CBS nam het aantal Nederlanders met een tweede baan in de afgelopen vijf jaar met 16 procent toe en het aantal zzp’ers met verstrooide ambities zelfs met 36 procent. ‘Slashers’ heten die mensen met meerdere carrières, en dat heeft niets met horrorfilms of het Schotse slang voor wildplassen te maken.
Tot pakweg tien jaar terug was een tweede carrière vooral iets voor celebs met een overgekookt zelfvertrouwen en dito banksaldo: rappers die ineens modeontwerper bleken, modellen die aan het acteren sloegen, actrices die een parfumlijn lanceerden – en geef toe, een minder geslaagde poging werd met genoegen afgekraakt. Ja hoor Gwyneth, naast intimiderend knap zijn en een Oscar winnen wil je óók nog kookboeken schrijven? Wie denk je dat je bent, Leonardo da Vinci?
Inmiddels is het gelukkig gewoner om een béétje homo universalis te willen zijn. Alleskunner op je eigen manier dan: zo werd ik geen kok maar productiemanager, toen parttimehoofdredacteur, columnist, schilder en schrijver en daar komen zeker nog wat beroepen bij. Twaalf ambachten, dertien ongelukken? Nee, met opzet.
'Slashers springen heen en weer tussen ambities om te verdienen en zich te ontwikkelen'
Dat maakt van mijn loopbaan een ‘portfolio-carrière’ en van mij een slasher of vriendelijker: ‘slashie’, net als assistent-tourmanager/hôtellier Anika (31). Na een dubbele master in psychologie en bedrijfskunde kreeg ze meerdere aanbiedingen voor banen bij multinationals, maar ze begon liever voor zichzelf. ‘Mijn moeder begreep niet waarom, maar dat is ook de cultuur. In Nederland denken mensen vaak eerst aan stabiliteit en vastigheid.’ Ook míjn moeder hield haart hart vast toen ik een vast contract liet schieten om tóch nog die tweede studie filosofie te volgen. Een leven en één baan was prima zat – wie dacht ík wel niet dat ik was?
CREATIEF EN FINACIEEL
Slashies kiezen er – anders dan bijbeuners – voor om meerdere ambities te ontplooien, vaak met de eerste baan als vangnet. Imke (30) werkte als freelancevormgever bij een tijdschrift,maar vond het jammer dat ze niet meer veel bijleerde: ‘Ik was pas 27 en zat alleen maar achter de computer. De doorgroeimogelijkheden lagen in vergelijkbare functies, maar dan met meer vergaderen. Ik wilde iets leren wat hands-on was, dus deed ik een kappersopleiding.’ Een ‘bewust wilde sprong’ achteraf bezien, want kapper werd ze niet. ‘Ik kreeg de kans om een koffiehuis op te zetten – een jeugddroom. Het plan was om het naast elkaar te doen, maar de formule had ik nog niet uitgewerkt. Na acht maanden heb ik personeel aangenomen, zodat ik tijd kon vrijmaken om weer als vormgever aan het werk te gaan.’
Vaak hebben slashies één creatief beroep en een ander beroep dat de boodschappen kan betalen als de kunsten minder opbrengen. Lize (30) werkte al als illustrator en filmmaker, maar vond meer financiële zekerheid en creatieve vrijheid door ook als model te werken: ‘Zo hoefde ik geen opdrachten aan te nemen die ik niet leuk vind. Ik heb ook een vaste baan gehad, als officemanager bij een conceptbureau, maar ik merkte dat ik echt naar het weekend toeleefde. Ik dacht ’s ochtends niet: yes, daar gaan we! Nu word ik wel zo wakker.’
Als zzp’er kan de rij aan slashes in principe oneindig lang worden. Lize: ‘Ik bedenk dingen en ik voer ze uit. Schrijven, illustreren, presenteren, af en toe maak ik een filmpje of een animatie. Ik voel me niet afgewezen als ik een modellenklus niet krijg. Mijn leven hangt er niet van af, want ik heb nog een andere baan.’
De ene carrière ondersteunt niet alleen in financiële zin de andere. In de ene baan vindt de slasher vaak iets wat hij of zij in de andere mist. Anika: ‘In de muziekwereld ben ik een assistent, ik regel alles maar draag niet de eindverantwoordelijkheid. Dat is mentaal heel rustig, terwijl ik in mijn hotels de beslissingen moet nemen. Op tour vind ik de inspiratie om dat te laten werken.’ Lize vindt in de modellenwereld de sociale contacten die ze bij het freelance werk mist, net als Imke: ‘Bij een tijdschrift maak je iets moois, maar daar hoor je verder weinig van. Als je een taart bakt, eet iemand hem op en zegt diegene dat hij het lekker vond.’
MINDER STRESS
Een van de ambities kan als hobby beginnen, maar meer dan hobbyisten vinden slashers hun bezigheden onmisbaar voor hun welzijn en ontwikkeling. Renske (26) werkte tot twee jaar geleden parttime voor de Autoriteit Consument en Markt als bibliothecaresse. ‘Ik dacht: this is it, het wordt niet spannender. En ook wel: moet ik nu blij worden, van alleen die baan?’ Toen werd ze gevraagd als paralympisch snowboarder, tot dan toe een hobby. ‘Ik dacht: ik ga dit gewoon doen. Ik wil het beste uit mezelf halen.’ Nu gaat Renske eens in de maand een week weg, soms vaker, in het seizoen van augustus tot april. ‘Ik bedacht laatst dat ik mijn Anwärter (brevet voor snowboardinstructeur, red.) wel wil halen: dan kan ik ook nog les gaan geven.’
Meer dan multitaskers zijn slashers manager van hun ambities, vooral als er ook een vaste werkgever in het spel is. Zo snowboardt Renske al haar vakantiedagen op, het trainen gebeurt om het werk heen. ‘Er is gelukkig veel begrip, mijn collega’s denken allemaal mee. Ik denk altijd: als ik goed communiceer komt het wel goed. Ik geloof ook wel dat ze denken: wat haalt ze allemaal op haar hals? Ik werk met wat oudere mensen, zij zitten al tien jaar in hetzelfde vak; het is misschien wel iets van een jongere generatie om verschillende dingen te willen doen.’
'Ik denk dat ik veel kan en ik vind het zonde om die capaciteiten te laten liggen.'
Wie zelfstandig werkt, heeft minder verantwoording af te leggen maar daarom niet minder hoofdbrekens. Imke: ‘Ik ben altijd bereikbaar voor mijn medewerkers in het koffiehuis, ook als ik freelance aan het werk ben voor een andere werkgever. Soms voel ik me overwerkt en denk ik: waarom doe ik dit eigenlijk? Op andere dagen geeft het juist veel voldoening. Ik heb ontzettend leuke gasten en daar krijg ik energie van. Vorige week was de stereo stuk toen ik weg was, dan ben ik wel eventjes gestrest, maar niet lang, want daar heb ik dan geen tijd voor.’ Ook Anika heeft weinig last van stress: ‘Het zit hem in de voorbereiding. Ik heb afgelopen jaar acht maanden getoerd, en voor die periode heb ik in Nederland een assistent genomen om mijn taken waar te nemen.’
PERSOONLIJKE ONTWIKKELING
In ELLE UK noemt journaliste Eve Barlow slashen een reactie op de pay gap die er nog altijd bestaat tussen zijn en haar salaris. Ook in Nederland gaapt volgens het Nationaal Salaris Onderzoek van Intermediair en Nyenrode Business Universiteit (2015) nog altijd een gat van 7,2 procent. Volgens Barlow nemen vrouwen met meer banen tegelijk het heft in eigen handen: door meer kansen te creëren, hebben we meer controle over ons salaris of in elk geval ons werkplezier. In plaats van één carrièreladder te beklimmen waar je aan de top nog altijd minder verdient dan je mannelijke collega, springen slashers heen en weer tussen ambities om de kost te verdienen én zich te blijven ontwikkelen. Dat je de ladder soms nog zelf moet timmeren, oké – een ondernemende geest en een gezonde dosis zelfvertrouwen zijn een vereiste.
Internet is natuurlijk hét medium voor een vliegende start voor creatieve slashies die voor zichzelf beginnen. Zo lanceerde Lize via een blog een actie waarbij ze illustraties maakte om haar laptop bij elkaar te sparen: ‘Ik heb mezelf en mijn werk op internet goed zichtbaar kunnen maken, waardoor ik opdrachten kreeg die weer tot volgende opdrachten leidden. Dankzij internet zagen mensen mijn werk en kreeg ik kansen.’
'Ik kon niet weten dat ik ooit mijn geld zou verdienen met mijn puberale interesses als internet en sociale media.'
‘Als ik stop met een van mijn werkzaamheden, denk ik dat ik weer een opleiding ga doen of me op persoonlijk vlak ga ontwikkelen,’ zegt Imke. Slashers zien hun vaardigheden als een portfolio: alles wat je doet en kunt, draagt bij aan wie je bent en wordt, met sommige dingen verdien je geld. ‘Ik vind gewoon heel veel leuk en wil me op verschillende manieren ontplooien. Misschien psychologie studeren, rouwtherapie of binnenhuisarchitectuur. Misschien wordt het ook wel een hobby, maar aan de andere kant: als ik er geld mee kan verdienen wordt die hobby nog leuker. Ik denk dat ik veel kan en ik vind het zonde om die capaciteiten te laten liggen.’
VAN ALLE MARKTEN THUIS
Vooral in post-crisistijden vind je als slashie zekerheid in het verdelen van je aandacht: het ontwikkelen van verschillende vaardigheden biedt opties voor de onbekende toekomst, ook als zo’n vaardigheid nu nog geen geld in het laatje brengt. Ik kon niet weten dat ik ooit mijn geld zou verdienen met mijn puberale interesses als internet en sociale media. Daarnaast werken steeds meer bedrijven agile: ze plannen korte perioden vooruit om te kunnen reageren op veranderende behoeften. Juist in deze tijd blijkt de belangrijkste vaardigheid er een waarop de beroepskeuzetest ons niet had kunnen voorbereiden: de bereidheid om nieuwe vaardigheden op te doen.
Tekenlerares!, dacht ik van de week ineens. Projectontwikkelaar en kunsthistoricus staan ook op mijn verlanglijst. Alleen voor danseres is het eigenlijk te laat – hoewel… Alles is in beweging en de manier waarop we werken zal blijven veranderen op een oneindig aantal onvoorspelbare manieren. Net als wijzelf. Carrièreplanning is een contradictio in terminis, en voor één vak kiezen is wreed en onnodig.
