Omdat het alweer bijna 22 november is en je misschien nog niet helemaal weet waarop of überhaupt te stemmen, hebben we de relevantste vragen rondom de stemgedachte opgesomd. Is strategisch stemmen wel zo slim? Hoe kies je de partij die jouw belangen het best behartigt? Hoe in hemeltjesnaam kunnen we ervoor zorgen dat er meer vrouwen in de politiek komen? En heeft het uitbrengen van een blanco stem wel zin? We geven de antwoorden in deze minimasterclass stemmen.

ELLE's minimasterclass stemmen

1. Hoe weet je op welke partij je moet stemmen zonder eindeloze programma's door te lezen?

Als je de afgelopen jaren niet (dagelijks) het nieuws en de debatten hebt gevolgd, zijn er meerdere stemwijzers waar je aan de hand van jouw antwoorden op een aantal stellingen een stemadvies krijgt. Stemwijzer is de populairste. Deze website schotelt flink wat stellingen voor waar je een drietal antwoorden op kunt geven: eens, oneens, of geen van beide. Wanneer je een onderwerp belangrijk vindt, kun je dit meer gewicht geven. Als er een bepaalde partij is die je sowieso van het stemadvies wil uitsluiten, kan dat ook. Per partij worden de standpunten uitgelegd, zodat je kunt zien met welke partij je de meeste overeenkomsten hebt. Een vergelijkbare site is KiesKompas. De uitslag geeft een overzicht waar jij staat in het politieke landschap (links, rechts, midden?).

Het werkelijk handelen van de politici wordt niet gemeten en dat is dan ook meteen de kritiek die veel mensen op de tools hebben. Met de Stemmentracker vergelijk je je eigen standpunten met het stemgedrag van partijen in de Tweede Kamer. Zo kun je zien welke standpunten de partijen in de afgelopen periode feitelijk hebben ingenomen. Belangrijk!: verlies jezelf niet in al die testen en gebruik het stemadvies als leidraad en niet als bindend advies.

2. Hoe weet je welke partij zaken die jou aangaan behartigt?

Na het doen van verschillende stemwijzers heb je vaak al een idee (of misschien had je dat al) naar welke partij(en) jouw voorkeur uitgaa(t)(n). Van iedere partij staat het verkiezingsprogramma online. Dat helemaal doorspitten is nogal een werk. Zoek liever gericht naar de onderwerpen die voor jou belangrijk zijn en vergelijk hoe de partijen onderling verschillen.

3. Is het verstandig om strategisch te stemmen?

Hoewel het slim lijkt om strategisch te stemmen, werkt dit juist averechts voor de democratie. Voorbeeld: Stel je hart ligt bij GroenLinks/PvdA, maar de PVV en de VVD gaan volgens de peilingen nek-aan-nek. Dan zou je kunnen denken dat het slim is om jouw stem aan de VVD te geven, als je bovenal niet wil dat de PVV aan de macht komt. Dus dat jouw extra stem voor de VVD ervoor kan zorgen dat dít in ieder geval niet gebeurt. Door strategisch op de VVD te stemmen raakt het beeld vertekend van welke partij echt de grootste aanhang heeft. Verkiezingen zijn de enige echte opiniepeiling. Kies dus voor de partij die jou vertegenwoordigt en jouw geluid in de Tweede Kamer kan laten horen in plaats van een partij uit noodzaak te kiezen.

4. Als je eenmaal weet op welke partij je wil stemmen, op wie stem je dan?

Afhankelijk van het aantal zetels dat een partij behaalt, zijn het toch altijd de bovenste op de lijst die plaatsnemen in de kamer. Behalve als een lager geplaatste kandidaat genoeg stemmen krijgt waardoor hij een eigen zetel in de kamer verdient. Stem op iemand omdat hij het meest bekwaam is en staat voor wat jij belangrijk vindt (zie vraag 1 en 2). Lees vooral de volgende vraag.

5. Hoe kun je ervoor zorgen dat er meer vrouwen in de regering komen?

Stichting Stem op een Vrouw komt met een oplossing: strategisch stemmen (in dit geval wel!) op vrouwen die net buiten de peiling vallen. Hoe werkt dat en waarom. Meer vrouwen in de Tweede Kamer betekent dat de onderwerpen die vrouwen aangaan sneller op de politieke agenda komen. Daarnaast is uit studies gebleken dat gender-gemixte regeringen beter werken.

De website stemopeenvrouw.com geeft helder antwoord: 'Veel mensen stemmen op de eerste persoon op de lijst, de lijsttrekkers (zie vorige vraag.) Als je dat niet doet en bijvoorbeeld op de eerste vrouw op de lijst stemt, dan heet dat een voorkeurstem. Als je een voorkeurstem uitbrengt op de vrouw die jouw voorkeur heeft kan dat van grote invloed zijn op wie er in de tweede kamer belandt. Let hierbij dan wel op de peilingen. Stel dat een partij tien zetels krijgt dan is het slim te stemmen op de vrouwen die buiten de eerste tien kandidaten vallen. Zo kunnen zij door voorkeurstemmen toch in de kamer komen.'

6. Ik overweeg om op een kleine nieuwe partij te stemmen. Heeft dat wel zin?

Ook al heeft de partij waar jij op wil stemmen geen kans om in de regering te komen, maak je de huidige politici op die manier wel duidelijk wat er leeft in Nederland. Kleinere partijen zoals de Partij voor de Dieren hebben bewezen dat door goede oppositie te voeren zij hun standpunten toch door kunnen drukken. Daarbij: als alle kleine partijen zouden verdwijnen, zouden er maar een paar grote overblijven; een niet bepaald aantrekkelijk democratisch klimaat.

7. Wat als je niet stemt?

Dan heb je geen invloed.

8. Wat is het nut van een blanco stem?

Er wordt wel eens gezegd dat als je blanco stemt, je stem naar de grootste partij gaat. Dat zit anders in elkaar. De blanco stemmen en ongeldige stemmen tellen niet mee voor de uiteindelijke zetelverdeling in de Tweede Kamer. Na de verkiezingen wordt het totaal aantal geldige stemmen dat op kandidaten is uitgebracht bij elkaar opgeteld. De kiesdeler wordt berekend door het aantal geldige stemmen te delen door het aantal zetels (150). De uitkomst hiervan is wat een partij nodig heeft voor één zetel. Door blanco te stemmen tel je wel mee voor het opkomstpercentage, maar je hebt dus geen invloed op de uitslag.