Mocht je zelf weleens schrikken als je een enkel donker haartje op je kin of onder je neus ontdekt en gillend met een pincet naar de wc rennen; er zijn talloze vrouwen voor wie gezichtsbeharing - en dan heb we het niet over een verdwaalde haar hier of daar - een dagelijkse struggle is. Of beter gezegd: was. Inmiddels zijn ze boegbeelden, pioniers en helden die tegen het haarloze ideaal in durven te gaan.
Baard
Lippenstift is een must voor Annalisa Hackleman. Felrood is haar lievelingskleur, maar soms kiest ze ook voor een lichtroze of soms zelfs voor een dieppaarse tint. Ze wisselt ook vaker van haarkleur. Tegenwoordig heeft ze een lavendeltint in haar lokken. Toch zegt Hackleman dat haar beautyroutine redelijk basic is: ze wast haar gezicht, doet mascara en soms een beetje eyeliner op, stift natuurlijk haar lippen, en soms doet ze wat balsem in haar baard.
'Ik wil er goed uitzien. Ik hou ervan om er verzorgd uit te zien als ik de deur uitga,' vertelt ze.
Een vrouw met een baard, die er goed uit wil zien? Dat is voor veel vrouwen onbegrijpelijk. Niet voor Annalisa Hackleman. Tenminste, niet meer. Ze draagt sinds drie jaar met trots een baard. Sterker nog, vandaag de dag is haar baard zelfs groter en langer dan die van haar man. Hackleman uit Nevada, in het dagelijks leven verkoopster in een make-upwinkel, deed in 2015 zelfs mee aan een baardcompetitie: 'Ik wilde al jaren aan dit event deelnemen, maar ik vond nooit de moed om mijn baard te laten groeien. Uiteindelijk durfde ik het toch aan. En het was fantastisch.'
Vrouwen die openlijk ervoor kiezen om hun gezichtsbeharing te vertonen, zijn zeldzaam. Maar vrouwen die gezichtsbeharing hebben, zijn dat zeker niet. Hacklemans baardgroei heeft een naam: hirsutisme, een relatief onbekende aandoening waarbij een vrouw overmatige haargroei op de bovenlip, kin, borst of rug heeft. Hirsutisme is een gevolg van overproducerende androgenen. Hoewel alle vrouwen een kleine mate androgenen bij zich dragen, worden deze genen gezien als typisch mannelijk. Volgens de Encyclopedia of Hair treft hirsutisme ongeveer 17% van alle vrouwen. Doktoren beschouwen de aandoening zelfs als iets wat vaak(!) voorkomt.
'Sommige vrouwen uit mijn familie hebben een snor, maar die laten ze door middel van verschillende beautybehandelingen weghalen,' zegt J.D Samson, een artiest bekend van haar werk met bands als Le Tigre en MAN. Ook J.D Samson heeft door haar hoge androgeenlevel een snor. 'Het heeft even geduurd voordat ik trots was op mijn snor. Ik probeerde het vroeger zo veel mogelijk te verbergen.'
Genetische factoren bepalen hoeveel haargroei je hebt. Dat geldt voor alle vrouwen, zegt George T. Griffing, M.D, endocrinoloog en professor aan St. Louis University. Sommige ethnische groepen hebben echter meer haargroei dan anderen. Noord-Europeanen en mensen uit Noord-Azië hebben de minste lichaamsbeharing, terwijl vrouwen uit het Midden-Oosten, het Zuiden van Azië, Hispanics en mensen uit Zuid-Europa van nature meer lichaamsbeharing hebben. Er is zelfs een Italiaans gezegde: 'Donna barbuta, sempre piaciuta,' wat 'Iedereen houdt van een vrouw met een baard' betekent.
Een mooi gezegde, maar het tegendeel is waar. Volgens een onderzoek in The Journal of Psychomatic Research vermijdt 68% van de vrouwen met gezichtsbeharing vaak een sociale situatie. International Journal of Women's Dermatology stelt dat overmatige haargroei aanzienlijk vaker leidt tot psychologische en emotionele stress bij vrouwen. Een Brits onderzoek toont zelfs aan dat 30% van de vrouwen met gezichtsbeharing depressief is.
Schaamte
Samson heeft het vooral over 'vernedering' als ze vertelt over hoe ze zich voelde op de middelbare school, waar jongens haar belachelijk maakte om haar snor. Voor de 24-jarige Alma Torres, een fotografe uit The Bronx, was het leven als tiener met gezichtsbeharing naar eigen zeggen 'een grote depressie'. De eerste keer dat ze haar gezichtsbeharing verwijderde was voor haar eindexamengala, toen ze haar bakkebaarden schoor omdat die lang en dik waren. Dat bleek een slecht idee, want het groeide dikker terug. Torres dacht dat ze haar gezichtsbeharing al die tijd goed verborgen hield, totdat een leraar haar aansprak met de vraag of ze weleens gepest werd vanwege haar gezichtsbeharing. Vanaf dat moment realiseerde ze zich dat anderen haar gezichtsbeharing ook gewoon opmerkten, en toen ging alles bergafwaarts. 'Het voelde alsof iedereen het er de hele tijd over had, het was zo erg dat ik stopte met school.' Torres vertelt dat ze jarenlang uren spendeerde in de badkamer om haar gezicht te scheren. Ze nam zelfs meerdere neus- en lippiercings om de aandacht van haar gezichtsbeharing af te trekken.
Hackleman schoor haar gezicht zo'n drie tot vier keer per dag om haar beharing te verbergen, iets waar ze op haar dertiende mee begon. 'Mijn man deed er alles aan om mij te helpen. Hij wilde zelfs mijn gezicht helpen waxen, maar ik kreeg het gewoon niet onder controle. Op een gegeven moment durfde ik gewoon mijn eigen huis niet meer te verlaten; ik wilde niemand zien. We gingen zelfs niet meer naar familiegelegenheden.' Dit is nu ongeveer vijf jaar geleden, en voor Hackleman was het een psychologisch zware en emotionele periode.
Ontharing als standaard
Mensen hebben de neiging te denken dat (gezichts)ontharing iets van deze tijd is. Een gevolg van de gladde huid die als standaard wordt gezien in reclames, films en ja, porno. Tegenwoordig geven vrouwen aan dit ideaal gehoor; een gemiddelde vrouw geeft meer uit aan ontharingsbehandelingen dan ooit te voren. Haarverwijdering stamt echter al uit de prehistorie. Vrouwen gebruikten toen twee gescherpte randen van rotsen als scheermesjes. 'Ook in het oude Egypte, Griekenland en het Romeinse rijk werd er al aan haarverwijdering gedaan,' vertelt Jill Burke, professor aan University of Edinburgh. 'In de Renaissance was er zelfs een explosie aan gezichtsbehandelingen. Haarverwijdering was ook in deze tijd populair, omdat er in dit tijdperk een nieuwe nadruk lag op naakt. Vrouwen begonnen in deze tijd ook met het ontharen van benen, oksels en bovenlip.'
Vanaf de Middeleeuwen tot aan de zeventiende eeuw werd er geloofd dat beharing een manier voor mannen was om van de slechte dingen van hun lichaam af te komen. Als een vrouw dus behaard was, zeker als ze gezichtsbeharing had, werd er vaak gedacht dat ze een onevenwichtigheid had die haar mannelijk maakte. En niet alleen in haar uiterlijke verschijning, maar ook in haar karakter, vertelt Burke. In die tijd beschouwden mensen vrouwen met lichaamsbeharing, vooral gezichtsbeharing, als onaangenaam. Dat beeld is bij veel mensen onveranderd.
Ook schoonheidsstandaarden bestonden in die tijd al. En alle vrouwen – behaard of niet – kunnen het gevoel hebben dat de wereld ze constant vertelt dat ze te veel beharing hebben. 'Er is een reden dat de ontharingsindustrie een winst van miljoenen maakt; ze verdienen geld aan je omdat ze je constant het gevoel geven dat je je haar moét verwijderen,' zegt Hackleman.
Omarmen
Maar vrouwen als Hackelman, Torres en Samson – die ervoor kiezen om alle voordelen te negeren en hun natuurlijke beharing te omarmen – bewijzen dat gezichtsbeharing niet meteen hoeft te betekenen dat je je vrouwelijkheid verbant. Als we vragen hoe nauw we vrouwelijkheid moeten definiëren, antwoordt Samson dat het triest is dat vrouwen het idee hebben dat ze moeten leven met een verbod op gezichtsbeharing. 'Toen ik nog op de universiteit zat bezocht ik een vriendin toen ik mijn snor al lang niet meer had gebleekt. Ze zei: "Ik vind je er goed uit zien zo, laat dit je ding zijn. Je herkenningspunt.' Sindsdien heb ik er nooit over nagedacht om iets te veranderen aan mijn snor. Ik ben op mijn gemak als vrouw, maar wel als een ander soort vrouw.'
Samson wordt vaak aangezien voor jongen. Toch voelt ze zich niet gekwetst als mensen haar voor het verkeerde geslacht aanzien. 'Ik doe dit niet uit protest. Ik hou gewoon van mijn snor. Ik denk dat mensen zich daarbij ongemakkelijk voelen. Of misschien voelen ze zich wel ongemakkelijk bij mensen die zelfverzekerd zijn, omdat ze dat zelf niet zijn.'
Een ander zelfverzekerd persoon die het 'taboe' doorbreekt, is Harnaam Kaur uit Groot-Brittannië, die vandaag de dag misschien wel de bekendste vrouw ter wereld met een baard is. Kaur heeft ongeveer honderdduizend volgers op Instagram en liep vorig jaar zelfs op de catwalk bij London Fashion Week. Haar posts geven vaak een kijkje in haar normale leven – selfies met Snapchatfilters en close-ups van haar smokey eyes, zoals de meeste twentysomethings dat doen. Het enige verschil met die anderen is dat Kaur een baard heeft. Harnaam heeft ook hirsutisme. 'Ze is een van de vrouwen waar ik tegen opkijk, zegt Torres, die Kaur noemt als haar inspiratiebron. Zij heeft me ervan overtuigd dat ik mijn baard gewoon kan laten staan. Ze laat zien dat vrouwen met een baard ook heel knap kunnen zijn.'
Torres werd, nadat ze Kaur had ontdekt, zelf een inspiratiebron voor velen. Ze stopte met scheren en nam foto's van haar baard en schreef feiten over hirsutisme bij. Ze werd overladen met reacties. 'Ik had niet gedacht dat ik zo veel steun zou krijgen, het was overweldigend. Mensen van over de hele wereld schreven me en vroegen hoe ik dat deed, zo zelfverzekerd zijn, hoe het me niets kon schelen hoe mensen over me dachten. Ik schreef terug dat dat niet binnen een dag was gebeurd.'
In de afgelopen jaren zijn er gelukkig redelijk wat bewustwordingscampagnes zoals Hairy Awarey en We Can Face It gelanceerd, en belangrijke cijfers over de oorzaken en gevolgen van gezichtsbeharing zijn vrijgegeven, om zo vrouwen in te laten zien dat ze moeten omarmen wat ze hebben. Dan is er nog een andere bekende vrouw, Balpreet Kaur, die er ook voor koos om haar gezichtsbeharing niet te scheren in verband met geloofsovertuiging, en de veelvoudige Grammy-winnares en zangeres Adele gaf zelfs toe dat ze na haar zwangerschap haar baard liet staan. 'I actually have a beard, but I'm proud of it,' vertelde ze vorig jaar bij een concert in Glasgow. 'I call it Larry.'
Unfair
Deze vrouwen durven gelukkig hun gezichtsbeharing te omarmen en ermee naar buiten te komen, maar er is nog een lange weg te gaan. Vrouwen met baarden worden namelijk nooit afgebeeld in de moderne popcultuur. En áls ze worden afgebeeld, worden ze vaak als heksen of andere negatieve personen geschetst. Gezien het feit dat hirsutisme vaak voorkomt – het treft wereldwijd zo'n 600 miljoen vrouwen – is dit een oneerlijke weergave van de maatschappij. Tevens maken zulke negatieve weergaves van vrouwen ook deel uit van de vicieuze schaamtecirkel waar veel vrouwen met hirsutisme zich in begeven. 'Ik hoop dat de schoonheidsidealen voor mannen en vrouwen gaan veranderen, en dat mensen de mogelijkheid hebben om te doen waar ze zich goed bij voelen,' zegt Samson. 'Ik heb geluk dat ik mensen om me heen heb die me steunen en me nemen zoals ik ben, met of zonder snor.'
Die steun was ook heel belangrijk voor Hackleman, wier man haar grootste steun was. 'Op een gegeven moment kwam er een punt waarop hij zei: "Weet je wat? Laat die baard gewoon groeien." Niet dat ik toestemming nodig had, maar het was eerder een geruststelling dat er niets mis met me was.' Sterker nog, het maakte haar huwelijk zelfs beter. 'Het is geen rare fetisj, het is ook niet dat hij van mijn baard houdt, als ik mijn gezicht zou scheren zou hij het ook prima vinden. Het heeft onze relatie versterkt omdat ik niet de hele dag meer huil.'
Het klinkt tegenstrijdig, maar al deze vrouwen kregen juist meer zelfvertrouwen toen ze besloten hun gezichtsbeharing niet meer weg te scheren. 'Ik hou van mijn baard omdat ik me er nu comfortabeler bij voel,' zegt Torres. 'Ik hoef me niet meer te verbergen achter piercings of gekke kleuren in mijn haar. Ik kan me eindelijk weer voelen zoals ik echt ben, en dat is waar het allemaal om draait.'
Waarom je nooit meer moet zeggen dat feminisme een vies woord is >
