Hoe ziet jouw rekening eruit? Dat vragen we iedere week in de rubriek De Rekening aan iemand anders, opdat we eens wat vaker praten over geld en hoe we daar mee omgaan. Interviews vinden altijd telefonisch plaats, en worden onder een pseudoniem opgeschreven. Wil je zelf meedoen? Mail c-misha.margarittha@hearst.nl

Dit keer: Nada (30), zelfstandig illustrator. Ze woont in een koophuis in Amsterdam. Onderaan dit artikel vind je een overzicht van haar inkomen, uitgaven, schulden en spaarsaldo.

De Rekening met Nada

Nada, hoe is het om jouw rekening te hebben? ‘Ik geef meestal uit wat er binnenkomt, ik leef dus een beetje naar wat ik verdien. Ondanks mijn wisselende inkomen - de ene keer komt er veel binnen, de andere keer minder - voelt het alsof ik een enorm goed leven heb; ik kan alles doen wat ik wil zonder over geld na te hoeven denken. Dat niet hoeven nadenken is voor mij ultieme luxe. Ik heb verder weinig behoefte aan een vakantie op een jacht voor Ibiza of dure designerspullen. Ik hoef geen miljonair te worden: mijn financiële doel is dat ik genoeg geld heb zodat ik er zo min mogelijk mee bezig hoef te zijn.

Hoe lukt het je zo gedachteloos met je geld om te gaan en toch zo goed te kunnen sparen? ‘Ik geniet van het leven en geef mijn geld gemakkelijk uit, maar niet aan excessen, omdat ik daar dus geen behoefte aan heb. Ik ga regelmatig uit eten, maar niet te vaak: na drie avonden op rij buiten de deur eten, snak ik naar een zelfgekookte, gezonde maaltijd. Ik denk niet na over prijzen in de supermarkt, ga geregeld op vakantie of koop af en toe een mooi kledingstuk – maar veel buitensporiger wordt het niet.’

Je behoeften sluiten dus mooi aan bij wat er binnenkomt. ‘Ja, precies. Mijn spaarrekening heb ik al mijn hele leven, maar ik heb nooit een vast bedrag per maand gespaard. Ik ga er losser mee om. Ik zet het geld voor de belasting direct apart als ik word betaald. Aan het einde van het jaar gebruik ik dat geld om de aanslag mee te betalen, en dan blijkt vaak dat er nog een behoorlijk deel overblijft; dat zet ik dan direct op mijn spaarrekening. Zo voelt sparen bijna als een cadeautje in plaats van iets wat ik elke maand MOET doen. Ik hoef er op deze manier zo min mogelijk bij stil te staan.'

Goed, dat geld dat binnenkomt. Wat voor tarieven reken je als zelfstandig illustrator? ‘Ik heb twee verschillende soorten uurtarieven: eentje voor werk dat ik in mijn studio doe, en eentje voor live illustreren, bijvoorbeeld op een evenement. Studiowerk kost 100 euro per uur, live illustratiewerk 250 euro per uur; maar dit zijn gemiddelden. Het is altijd afhankelijk van de klus en de klant wat de uiteindelijke offerte wordt. Voor live illustratiewerk moet je me altijd minimaal twee uur boeken, want een uurtje werkt niet – dan ben je er net, en dan ga je alweer; dat is voor mij en voor de klant niet leuk. Meestal word ik drie à vier uur geboekt. Studiowerk kan meerdere dagen of weken duren. Studiowerk heeft ook mijn voorkeur, want bij live illustreren is de eerste schets ook direct het eindresultaat. Studiowerk biedt meer tijd en ruimte om tot een betere kwaliteit te komen.’

Hoe ben je op die tarieven gekomen? ‘In het begin van mijn illustratiewerk rekende ik 100 euro per uur voor live illustreren. Op een gegeven moment werd daar zo vaak voor geboekt, dat het haast het enige werd wat ik deed. Terwijl: ik vind live illustratie het leukst als ik het af en toe doe. Toen dacht ik: ik gooi mijn uurprijs omhoog. Daardoor kwam er een schifting in mijn klanten. Een bepaalde groep viel af, een ander soort klant bleef; en daardoor werd de verhouding studiowerk en live-werk ook weer gezonder.’

Slim. ‘Ja, ik gebruik die methode nog steeds weleens. Als er een opdracht langskomt waarvan ik niet ziek zou worden als hij aan me voorbijgaat, dan stuur ik een hoge offerte. Dat leidt de ene keer tot een nee, en de andere keer tot een ja; en dan heb je een leuke geldklus te pakken. Je hebt trouwens een goede regel die veel freelancers gebruiken om te bepalen wat een goede klus is, waarin je op drie voorwaarden moeten letten: of het geld oplevert, of het leuk is, en of het goed is voor je portfolio. Een goede klus voldoet aan alle drie de voorwaarden, of in ieder geval minstens aan twee. Voldoet een klus er maar aan één, dan doe ik het niet.’

Zeg je hierdoor vaak nee? ‘Ja. Ik denk dat ik op meer dan de helft van de aanvragen die ik krijg nee zeg omdat de voorwaarden te slecht zijn. Als ik bijvoorbeeld geen creatieve vrijheid krijg in een klus, dan moet daar iets tegenover staan. Soms beseft een klant dat niet: dan krijg ik een complete briefing waarin alles al bepaald is, met het verhaal dat er ook eigenlijk geen budget is maar dat het dan wel heel leuk is dat ik voor dat merk kan werken. Tegen dat soort klussen zeg ik altijd nee.’

Hoe vind je dat onderhandelen met klanten? ‘Dat vind ik dus heel leuk. Ik ben niet alleen kunstenaar, ofzo – ik vind juist die combinatie van het zakelijke en het creatieve fijn. Dat is soms verrassend voor mensen, ook omdat ze denken dat illustreren iets is wat je alleen doet omdat je het leuk vindt. Ik krijg bijvoorbeeld vaak de vraag: kun je ervan leven? Of: doe je dit fulltime? Wat eigenlijk betekent: heb je er nog een baantje naast? Een hondsbrutale vraag, vind ik. Ik zou daar misschien ook wel een symposium of avond over willen organiseren, om andere creatieven ook te helpen om zakelijk te denken. Ik merk dat ze vaak tarieven vragen die veel, véél te laag zijn, en daardoor een rare markt creëren. Om creatief werk hangt ook een zweem van: je doet het omdat je het leuk vindt – en dat dat dan genoeg zou zijn. Dat kan ik echt niet meer horen.’

Hoe doe je het eigenlijk als zelfstandige met je administratie? ‘Ik heb een boekhoudprogramma, maar die heb ik vooral omdat hij snel offertes kan maken. Mijn boekhouder ziet die dan ook en doet mijn belastingaangiften. Ik heb een zakelijke rekening waarop ik geld opzij zet voor de belasting en BTW, maar daarmee hou ik mezelf eigenlijk een beetje voor de gek – omdat ik op mijn lopende rekening altijd een redelijk bedrag wil hebben, kan ik het vaak daar al van betalen. Dan boek ik het geld dat daardoor op de zakelijke rekening kan blijven staan over naar mijn privé-spaarrekening.’

Je hebt ook een koophuis. Hoe is je dat als zelfstandige gelukt? ‘Ik heb het huis in 2014 gekocht, in het allerlaatste staartje van de huizencrisis, vlak voordat de markt weer aantrok en explodeerde tot wat het nu is. Het kostte 200.000 euro; dat kon toen dus nog. Mijn ouders hebben me daar enorm bij geholpen. Zij schonken me 100.000 euro. Je had destijds een regeling waarin je tot 100.000 euro belastingvrij kon schenken, dus daar hebben ze dat jaar op de valreep, voordat de regels werden aangepast, nog gebruik van gemaakt. Nu zou het me nooit meer lukken om iets te kopen en een maandelijkse hypotheek van 415 euro te krijgen. De grap is wel: mijn huurhuis kostte toen 350 euro per maand, dus mijn vaste lasten gingen ondanks die lage prijs toch omhoog.’

Had je voorzien dat je ouders je zo'n schenking zouden doen? ‘Nee, het kwam als een enorme verrassing. Ik wist niet dat mijn ouders zo veel kapitaal hadden. Ze leven vrij ingetogen en geven niet veel geld uit; vooral niet aan zichzelf of materiële spullen. Ik heb altijd geleerd zelf te werken en mijn kleedgeld was bijvoorbeeld het laagst van mijn vriendinnetjes. Mijn moeder deed boodschappen bij Aldi en we kochten ook geen nieuwe auto’s, ofzo. Niet uit gierigheid - want ik herinner me enkel overvloed thuis - maar omdat ze daar weinig behoefte aan hebben en even gelukkig worden of zelfs gelukkiger van een zelfgebakken boterham met kaas dan een luxe diner buiten de deur. Toen ik ze als bedankje voor deze schenking dus mee uit eten nam naar mijn favoriete restaurant, met alles erop en eraan, werden ze daar helemaal ongemakkelijk van.'

Hoe voelt het om een ton van je ouders te krijgen? 'Ik voelde me er in eerste instantie heel ongemakkelijk onder. Ja, ik vond het helemaal kut. Ik wilde überhaupt geen koophuis, ik zag het als een blok aan mijn been. Nu ben ik er ongelofelijk dankbaar voor en blij mee, en merk ik juist dat het me belangrijke financiële vrijheid geeft – zeker in Amsterdam, het wordt hier alleen maar meer waard. Ik heb het mijn vrienden ook altijd gewoon verteld – ik zou ook niet weten waarom je dat verborgen zou houden.’

Er is nog 100.000 euro van de hypotheek over en je hebt ruim 40.000 euro spaargeld; je zou zomaar binnen een tien jaar hypotheekvrij kunnen zijn. Hoe voelt dat? ‘Ja, dat realiseer ik me ook steeds vaker. Dat is iets spannends om over na te denken, want het opent veel nieuwe deuren – als ik het een beetje handig aanpak, zou ik bijvoorbeeld een investeringspand kunnen kopen om te verhuren. Op die manier zou ik ook mijn pensioen geregeld kunnen hebben, want als zelfstandige heb ik in die zin niets om op terug te vallen. Stel dat ik ziek word, of me wil laten omscholen tot iets anders – dan wil ik niet dat ik direct aan de grond zit en mijn basis kwijtraak.’

Je geeft ook geld uit aan coachings. ‘Ja, ik vind het fijn om mijn horizon te blijven verbreden. Meestal doe ik 1-op-1-sessies met een coach, af en toe doe ik een workshop, en het wisselt ook tussen persoonlijke ontwikkeling en ontwikkeling met een praktischere inslag, die meer met mijn werk te maken. Momenteel zie ik echt een therapeut. Ze is vrij duur: 190 euro per sessie van anderhalf uur. Ze laat me mijn eigen patronen inzien, ook in relatie tot anderen. Heftig, maar heel waardevol.’

Tot slot: is er nog een uitgave waar je altijd een beetje verbaasd over bent? ‘Ja, ik begrijp het nooit zo als mensen gaan samenwonen of een nieuw huis hebben en dan een compleet nieuw interieur kopen. Ik beleef veel meer plezier aan een tafel die ik ergens op een rommelmarkt vind en opknap, dan iets gloednieuws dat vast ook nog ergens in China is gemaakt. Ja, mensen die al hun spaargeld uitgeven aan een f*cking grijze hoekbank! Dat vind ik heel wonderlijk. Ik heb ook steeds meer moeite met de manier waarop ik soms zie hoe mensen om me heen kopen omdat het kan. Alles gloednieuw, alles on demand. Een nieuw shirt hier, een nieuwe jas daar, hup, alles waar je zin in hebt mag het ‘t huis in. Dat zorgt er misschien ook wel voor dat ik zonder op mijn geld te laten toch binnen mijn leefruimte blijf: ik weet dat ik ongelukkig word van te veel zinloze spullen in mijn huis of in mijn studio. Ik neig daar van nature niet naar – kopen omdat het kan.’

Interviews vinden altijd telefonisch plaats, en worden onder een pseudoniem opgeschreven. Wil je zelf meedoen? Mail c-misha.margarittha@hearst.nl.

Inkomen (netto)
Aan facturen: varieert sterk, maar gemiddeld zo’n 3000 – 4000 euro netto.
Totaal: 3000 – 4000 euro
Uitgaven
Hypotheek: 415 euro
VVE: 75 euro
Energie: 80 euro
Huur studio (exclusief BTW): 675 euro
Zorgverzekering: 113 euro
Internet: 45 euro
Boodschappen: 300 euro
Uit eten: 300 euro
Telefoonrekening: 40 euro
Sporten: 75 euro
Abonnementen (Netflix, Spotify, We Are Public, Swapfiets): 60 euro
Overige verzekeringen: 20 euro
Coaching: 100 euro
Boekhouder: 50 euro (gemiddeld)
Goede doelen: 30 euro
Totaal: 2378 euro
Sparen
Privé-spaarrekening: 20.000 euro
Zakelijke spaarrekening: 7.500 euro
Lopende rekening: 14.500 euro
Totaal: 42.000 euro