Je hebt waarschijnlijk die ene over Kate Middleton's body double gehoord. Of dat de prinses van Wales de echte Banksy is. Of misschien is dat wel het moment dat ze aan het rusten is na een Braziliaanse billenlift. Sinds een verklaring van Kensington Palace in januari bevestigde dat de royal tot na Pasen zou herstellen van een 'geplande buikoperatie', zijn de complottheorieën – of 'Katespiracies', zoals ze sindsdien worden genoemd – met betrekking tot de toestand van haar gezondheid , geografische locatie en burgerlijke staat hebben een koortsachtig hoogtepunt bereikt.
Of je nu royalist of republikein bent, de ophef rond de recentelijk bewerkte familiefoto van de Wales'en is in elke sociale interactie terechtgekomen en heeft een stortvloed aan verkeerde informatie over The Firm aangewakkerd, die, gezien het deel- en onmiddellijke communicatiemodel van sociale media, alleen maar vermenigvuldigd is.
Kan de Britse koninklijke familie overleven in het tijdperk van sociale media?
Met slechts een klik van haar vinger – en een veeg van haar airbrush – ontmantelde de prinses van Wales een van de kernprincipes van het kaartenhuis van de Royals: dat ze eerlijk en transparant zijn. Door het uiterlijk van haar Moederdag-afbeelding te veranderen (waarvoor ze zich sindsdien heeft verontschuldigd), bewees ze dat, zoals prins Harry en Meghan Markle al jaren verkondigen, prinsessen net zo feilbaar zijn als hun onderdanen, en geplaagd door het streven naar perfectie.
In dezelfde geest als de nasleep van het 'annus horribilis' van de familie in 1992 en de groeiende spanning tussen het koningshuis en de media (van de publicatie van de alleszeggende memoires van prinses Diana tot de voortdurende juridische strijd van de Sussexes met de Britse roddelbladen). Uit het wrak van de 'Kate-gate'-geruchten kwam naar voren dat een koninklijke familie in vrije val verkeert zonder een definitief plan over hoe ze kunnen ontsnappen aan het moeras van complottheorieën die hun reputatie – en aanwezigheid – volledig dreigen op te slokken. Zijn zwaard? Sociale media.
De moderne koninklijke familie evolueerde samen met de opkomst van sociale media. Toen Twitter in 2006 werd gelanceerd, debuteerden WhatsApp en Instagram in 2010 op alle platforms, snel gevolgd door Snapchat en TikTok, prins William ontmoette en trouwde uiteindelijk met Kate, prins Harry trouwde met Meghan Markle en koning Charles zei (eindelijk) 'I Do' tegen koningin Camilla.
De afgelopen jaren heeft de familie sociale media in haar voordeel gebruikt door speciale huishoudelijke handvatten te creëren, informatie over hun liefdadigheidswerk te delen en koninklijke geboorten aan te kondigen met evenveel kracht als een influencer een nieuwe merksamenwerking doet. In plaats van te proberen de controle over het verhaal ervan te behouden, zoals dat al jaren gebeurt via de stilzwijgende historische overeenkomst met de pers, heeft de relatie met bijvoorbeeld Instagram alleen maar geleid tot het aanwakkeren van desinformatie online in een steeds evoluerende nieuwsindustrie.
Volgens vorig jaar gepubliceerd onderzoek door Ofcom noemt tweederde van de volwassenen in Groot-Brittannië in de huidige virtuele wereld sociale-mediaplatforms als de bron van het nieuws dat zij consumeren. Het aantal is zelfs nog hoger voor de leeftijdsgroep van 18 tot 24 jaar: 83% van hen informeert zichzelf over het nieuws dat ze op sociale mediaplatforms te zien krijgen.
In tegenstelling tot de pre-sociale mediawereld, waarin het koningshuis handelde in overeenstemming met de Royal Rota – die verwijst naar de praktijk waarbij nieuws en foto’s van hun optredens worden verspreid onder de perspool van goedgekeurde publicaties – hebben publicaties niet langer grip op de mening van het publiek dat ze dat ooit deden. In plaats daarvan hebben de bewoners van de sociale media in Silicon Valley de controle overgenomen over de steeds meer gepolariseerde en scherpzinnige meningen van de samenleving, waardoor deze gedwongen wordt 'nieuws' te metaboliseren dat vooraf is bepaald door digitale algoritmen in plaats van door koninklijke persteams.
Terwijl de tektonische platen van de manier waarop we nieuws consumeren zijn verschoven, zijn ook de mechanismen van de koninklijke familie verschoven. Ondanks de veranderende sociaal-politieke dynamiek en de vervaging van wat nu als privé en publiek wordt beschouwd, heeft The Firm lange tijd geprobeerd te functioneren zoals het altijd heeft gedaan – zonder te klagen of uit te leggen, de beroemde stelregel van Benjamin Disraeli waarmee koningin Elizabeth II haar bestaan in het openbare leven oriënteerde.
Dat wil zeggen, tot nu toe. In het licht van Kate's recente verontschuldigingen voor het bewerkte beeld lijkt het erop dat The Firm zich bewust wordt van het feit dat stil blijven in het rumoerige tijdperk van op meningen gebaseerde feiten en sociale media niet alleen de stemmen van de familie verwatert, maar ook hun macht.
'Mijn familie informeert de pers al meer dan tien jaar stevig', zei prins Harry vorig jaar tegen verslaggever Tom Bradby in een ITV-interview, waarbij hij beweerde dat 'bepaalde leden' hebben besloten 'met de duivel in bed te kruipen om hun imago te rehabiliteren.' In zijn memoires Spare schreef hij: 'Ik had het gehad met de Royal Rota, zowel de individuen als het systeem, dat meer verouderd was dan het paard en de kar. Het was zo'n veertig jaar eerder bedacht om Britse kranten- en televisiejournalisten de kans te geven de koninklijke familie als eerste aan te vallen, en het stonk tot grote hoogtes. Het ontmoedigde eerlijke concurrentie, veroorzaakte vriendjespolitiek en moedigde een kleine bende hackers aan zich gerechtigd te voelen.'
'De koninklijke familie is eraan gewend hun verhaal te kunnen beheersen via hun relatie met de pers', vertelt Dr. Rob Topinka, hoofddocent media- en cultuurstudies en auteur van het artikel 'Misinformation in Everyday Life: Portable Principles for Social Media Research', aan ELLE UK. Verwijzend naar het recente fotobewerkingsdebacle voegt Dr. Topinka toe: 'Wat we zien is een verschuiving in de manier waarop mensen hen waarnemen, omdat hun verhaal uit hun handen is genomen en ze moeite hebben om het in handen te krijgen. Het is groter geworden dan zij.'
Samenzweringen gedijen goed als ze worden versterkt met zuurstof; hoe meer ze worden gesocialiseerd, hoe geloofwaardiger ze worden. Het is in de donkere ruimte tussen de waargenomen realiteit van mensen en de waarheid dat complotten een eigen leven gaan leiden. De term '#KateMiddleton' is alleen al op TikTok meer dan 13 miljard keer bekeken, waarbij gebruikers van over de hele wereld video’s hebben gemaakt waarin ze ontleden wat volgens hen de 'waarheid' is achter Kate’s 'verdwijning'.
Omdat dat het leven van deze samenzweringen is: de afwezigheid van Kate zelf. Het belang van de koninklijke familie ligt immers in hun vermogen om gezien te worden. Zoals de Koningin zei: 'Ik moet gezien worden om geloofd te worden.' Dat is een van de zeer reële, tastbare manieren waarop men kan zien dat zij steun bieden en doelen steunen die hen nauw aan het hart liggen. Door het publiek te beroven van Kate-optredens om te zien dat ze niet alleen springlevend is, maar haar leven voortzet zoals ze ooit deed, blijft het publiek de lege plekken invullen door de nieuwste berichten uit hun virtuele echokamers te gebruiken om zichzelf te onderwijzen.
In plaats van de verdenkingen weg te nemen, zoals de bedoeling leek te zijn met Kate's Moederdag-post en recente gefotografeerde uitstapjes, zal elke poging om 'kalm te blijven en door te gaan' zoals gewoonlijk The Firm waarschijnlijk alleen maar onder meer onderzoek brengen. Als gevolg hiervan zou het zich kunnen afvragen hoe het zijn publieke bestaan in het tijdperk van de sociale media beheert en de kracht van de stilte in een steeds oorverdovende wereld van 'fake news' heroverwegen.
Tegenwoordig is het niet langer voldoende dat de leden van het koningshuis gezien worden; er wordt nu van hen verwacht dat ze ook gehoord en begrepen worden. Een dergelijke openheid heeft koning Charles de afgelopen maanden geprobeerd te benutten als het om zijn gezondheid gaat. In de 24 uur nadat het Paleis een verklaring deelde over zijn diagnose van prostaatkanker, stegen de zoekopdrachten naar symptomen op de online risicochecker van Prostate Cancer UK met meer dan 97%.
Wanneer transparantie authentiek is, kan het publiek niet alleen de familie zien en horen waarop zij aanspraak maakt, maar deze ook begrijpen in een wereld die grijpt naar begrip. Maar zoals we zagen in de reactie op de memoires van prins Harry en het gepraat van de Sussexes over hun 'waarheid' in hun Oprah Winfrey-documentaire uit 2021, is eerlijkheid een tweesnijdend zwaard. Laat te veel zien en het bewijst dat de koninklijke familie net als de rest van ons is, en dat is een boodschap die wij, het publiek, en misschien ook The Firm, liever niet willen toegeven.
'Samenzweringen komen vaak voort uit dingen die machtige mensen achter gesloten deuren doen, dus als de koninklijke familie in de huidige tijd echt wil functioneren, moeten ze transparanter worden', zegt Dr. Topinka. 'De manier waarop ze historisch hebben gewerkt is niet langer genoeg, ze moeten bijna social media-influencers worden om vandaag de dag te kunnen werken en hun fans op de hoogte te houden van wat ze doen en waarom. Stilzitten is eigenlijk geen optie meer.'
