'Een slachtoffer van een overval wordt nooit beschuldigd van liegen. Of iemand die zegt het slachtoffer van een carjacking te zijn. Nooit! Maar als het om seksueel misbruik gaat...'
Deze paar zinnetjes worden pas in de laatste aflevering van Netflix' Unbelievable uitgesproken, maar geven precies aan waarom deze miniserie zo relevant is. Wáárom worden juist slachtoffers van misschien wel de meest vreselijke, mensonterende, beschadigende misdaad zo vaak niet geloofd? Unbelievable beantwoordt deze belangrijke vraag misschien niet helemaal, maar laat wel nauwlettend zien hóe zoiets gebeurt. En daarbij hoe snel iemand van slachtoffer naar verdachte kan gaan.
Review: Netflix - Unbelievable
In Unbelievable overkomt het Marie Adler (Kaitlyn Dever), een 18-jarige vrouw die een moeilijke jeugd achter de rug heeft waarin ze van pleeggezin naar pleeggezin is gestuiterd. Wanneer zij urenlang in haar eigen appartement wordt verkracht door een indringer, gelooft in eerste instantie iedereen haar. De mentors van het begeleid wonen project waar ze woont. Haar vrienden. Haar twee pleegmoeders met wie ze nog contact heeft. En de politie-agenten die de zaak onderzoeken.
Maar wanneer Maries verhaal de derde keer dat ze het moet opdreunen, enkele uren nadat ze is aangevallen in haar eigen huis, wat verwarrend begint te worden, wordt de eerste wenkbrauw opgetrokken. Wanneer ze vervolgens een dag later haar nieuwe appartement met iets te veel energie en opgewektheid inricht, en zich dus niet gedraagt zoals een slachtoffer zich zou 'moeten' gedragen, wordt de twijfel hardop uitgesproken.
Aan het einde van de aflevering, na onderworpen te zijn aan een onprettig politieverhoor door een stel mannelijke rechercheurs die als enige doel lijken te hebben haar verhaal te ontkrachten, heeft Marie haar beschuldiging ingetrokken en biedt ze met tranen in haar ogen haar excuses aan aan haar woedende vrienden omdat ze heeft gelogen. Liegen over dat ze heeft 'gelogen', lijkt haar een makkelijkere uitweg dan de waarheid blijven vertellen.
Dat het anders kan, zie je in de tweede aflevering. Het is een paar jaar later en de serie verplaatst zich voor deze tweede verhaallijn naar een andere Amerikaanse staat waar opnieuw een vrouw is verkracht. Dit keer is de rechercheur een vrouw. Ze vraagt het slachtoffer of ze misschien even in haar auto, een rustige plek, haar verhaal wil doen. Terwijl de jonge vrouw vertelt wat haar die nacht, in haar eigen huis, is overkomen, zet de rechercheur geen enkel vraagteken bij haar verhaal. Ze spreekt haar bemoedigend toe en laat de vrouw weten dat zij de baas is over het gesprek. Ze neemt haar zelfs eigenhandig mee naar het ziekenhuis voor onderzoek en brengt haar daarna naar een vriendin. Ook als er, net als in het geval bij Marie, vrijwel geen bewijs van inbraak of DNA-sporen in het appartement worden gevonden, is er geen enkel moment waarop de rechercheur twijfelt aan haar slachtoffer.
Het verschil tussen de twee zaken is enorm, zeker wanneer Marie in haar tijdlijn wordt aangeklaagd omdat ze de misdaad zou hebben verzonnen. De serie laat pijnlijk zien hoe je níet met een slachtoffer van seksueel misbruik moet omgaan. Marie wordt behandeld als de zoveelste zaak in de rij. De eindeloze vragen die ze moet beantwoorden, zijn standaard. Het onderzoek in het ziekenhuis is akelig routineus. En wanneer ze niet helemaal voldoet aan het idee dat mensen hebben van een slachtoffer, wordt er snel vanuit gegaan dat ze haar verhaal heeft verzonnen om aandacht te trekken.
Het tweede slachtoffer wordt gewoon geloofd. Zonder enige twijfel. Punt.
Dat de rechercheurs in de eerste zaak twee mannen zijn en de tweede zaak door een vrouw wordt behandeld, is geen onbelangrijk verschil. En het had misschien wat aanmatigend kunnen zijn, ware het niet dat Unbelievable is gebaseerd op een echte zaak van een serieverkrachter die een decennium terug jarenlang toesloeg in de staten Washington en Colorado. Ook in het echt werd zijn eerste slachtoffer niet geloofd door de mannelijke rechercheurs en waren het twee vrouwelijke rechercheurs die hem uiteindelijk op het spoor kwamen.
Unbelievable is daarmee een true crime-drama en valt daarnaast in het rijtje Chernobyl en When They See Us, series die gebaseerd zijn op de werkelijkheid en daarom niet altijd even makkelijk zijn om te kijken. Wat niet betekent dat je niet moet kijken. Doe het vooral wel. Want ook dit is echt een steengoede serie. Een ander soort (politie)serie dan we gewend zijn. Het gaat misschien over een serieverkrachter, maar de focus ligt niet op hem of zelfs op zijn misdaad, maar altijd op de slachtoffers en het politiewerk. Neem bijvoorbeeld de manier waarop de verkrachtingen worden weergegeven, in korte, onduidelijke flitsen, en niet akelig gedetailleerd zoals in bijvoorbeeld Game of Thrones en The Handmaid's Tale.
Zie hier de trailer van The Handmaid's Tale
Daarnaast is de miniserie op een zekere manier ook hoopgevend. De vreselijk empathische manier waarop de twee vrouwelijke rechercheurs, geweldig gespeeld door Toni Collette en Merritt Wever, hun slachtoffers behandelen doet de ziel goed. Zeker wanneer je net als ik jarenlang standaard politieseries hebt gekeken waarin de vrouwelijk agenten meestal als hard, emotioneel afgesloten clichés worden neergezet.
Dit zijn echte vrouwen. Die ook nog eens een uiterst realistische band opbouwen en elkaar steunen, zonder een greintje concurrentie of gedoe. Ze bijten zich samen vast in de zaak en met keihard en slim detectivewerk (zonder de standaard spannende achtervolgingen of zelfs maar zonder hun pistool te trekken) doen ze er alles aan om de dader te pakken.
Dat ze daarmee ook opkomen voor Marie, ook al weten ze niet eens van haar bestaan af, voelt als gerechtigheid. En het maakt dat je niet snel genoeg weet hoe je alle acht afleveringen moet bingen.
