Dat we nu allemaal opeens meer tijd hebben om series en films te kijken, is inmiddels geen verrassing meer - het is een van de weinige voordelen van sociale isolatie. Als je door de vele bomen het bos niet meer ziet (of net als ik geen tijd hebt álles te kijken) hier een tip: Self Made op Netflix geeft je een prettige dosis inspiratie én een leerzaam geschiedenislesje waar we ook vandaag de dag nog wat aan hebben.
Self Made: madame C.J. Walker, de eerste vrouwelijke miljonair
Self Made is het onwaarschijnlijke maar toch waargebeurde verhaal van Sarah Breedlove, beter bekend als madam C.J. Walker, gespeeld door Octavia Spencer - die een Oscar kreeg voor het qua thematiek verwante The Help. Sarah Breedlove werd in 1867 in het Amerikaanse Louisiana geboren als eerste niet tot slaaf gemaakt kind van haar familie; haar vier oudere broers en haar zus werden nog geboren vóór de emancipatieproclamatie en dus aan het werk gezet op een plantage. Kleine Sarah was het eerste 'vrije kind', maar had geen gelukkige jeugd: haar moeder overleed toen ze vier was aan cholera, haar vader hertrouwde een vrouw die haar sloeg, en stierf een jaar later. Breedlove was op haar zevende wees.
En het werd erger.
Breedlove ging wonen bij haar zus, maar diens man misbruikte haar. Als veertienjarige trouwde ze een man om dat misbruik te ontvluchten. Ze kregen een dochter, Lelia, maar haar echtgenoot sloeg Breedlove. Toen Lelia twee was stierf haar vader, waarna Breedlove trouwde met de reclameman Charles Joseph (C.J.) Walker. Een aanvankelijk fijn, liefdevol en gelijkwaardig huwelijk - tot ze succesvoller werd dan haar man, waarover zo meer.
Een geschiedenisles over schoonheidsidealen en discriminatie
In het begin van hun huwelijk werkte Breedlove, inmiddels dus madam C.J. Walker, als wasvrouw; het gezin verhuisde naar St. Louis waar meer werk was. C.J. Walker had, net als veel andere zwarte vrouwen in die tijd, haarproblemen: roos en haaruitval als gevolg van slechte hygiëne en eetgewoontes. Ze kwam in contact met Annie Malone: een vrouw die haarproducten maakte voor zwarte vrouwen. Sarahs haar groeide terug - heel belangrijk voor haar persoonlijke zelfvertrouwen, maar het hele thema 'haar' is sowieso natuurlijk heel belangrijk en beladen in de positie van Afro-Amerikanen in de samenleving. Goed, Sarah wilde vervolgens deze producten verkopen, wat niet mocht van Malone: die wilde niet gerepresenteerd worden door haar. Hier wordt het heel interessant: Malone was lichter van huid dan Walker, omdat ze gemixte ouders had - veel voorkomend in die tijd, waar zwarte vrouwen al dan niet vrijwillige minnaressen waren van witte mannen.
Volgens het toen heersende schoonheidsideaal was Malone knapper en had meer kans succesvol te worden, iets wat ontzettend knaagde aan de strijdlustige madam C.J. Walker - die overigens zelf later ook door haar man werd bedrogen met een van haar eigen verkopers, een vrouw met lichtere huid. Sarah besloot ondertussen zelf producten te gaan maken: dankzij haar goede marketinginstinct en enorme doorzettingsvermogen boekte ze succes. Héél veel succes zelfs. Ondanks tegenslagen (bedrog, intriges, rampen: alle ingrediënten voor een goede serie) werd ze uiteindelijk dus de eerste vrouwelijke en Afro-Amerikaanse miljonair op eigen kracht. Aan het einde van haar leven werd Walker ook een belangrijk filantroop en voorvechter van mensenrechten.
Een inspirerend verhaal om in tijden van isolatie te kijken
Maar er zit, behalve de rassenproblematiek, maatschappelijke misstanden, ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en schoonheidsidealen, nog meer in Self Made dat heel leerzaam en vermakelijk is. Sowieso is de mini-serie van vier aflevering waanzinnig goed geacteerd - al hadden voor mij de hallucinerende dromen van Sarah niet gehoeven. Daarnaast is de hele styling geweldig: niet alleen de omgeving, maar vooral ook de mode. Het verhaal speelt zich grotendeels af in de eerste twintig jaar van de vorige eeuw. In deze decennia maakten vrouwen op allerlei gebieden enorme bevrijdingen mee: sowieso natuurlijk de zwarte bevolking in Amerika, maar vrouwen mochten ook meer gaan werken vanwege de Eerste Wereldoorlog die veel mannen naar het front riep - dit zit niet expliciet in de serie maar de hele vrouwenemancipatie is wel voelbaar in het verhaal.
Deze bevrijdingsslag uit zich dus ook in de mode: waar vrouwen zich eerst compleet ingesnoerd in korsetten en grote rokken moeilijk voortbewogen, worden ze in de jaren '10 meer bevrijd - zeker richting 1920 wordt het silhouet veel losser en zachter. Vooral in de laatste afleveringen van de serie is dat mooi te zien in de outfits van dochter Lelia, die naar het in die tijd fantastische Harlem, New York, vertrekt. Deze meid is sowieso een heel geëmancipeerd type: tijdens een ongelukkig huwelijk met een lapzwans van een vent, belandt ze in de armen van een werknemer van haar moeder. Uiteindelijk wordt ze gelukkig in de vrouwenliefde - onduidelijk of dat waargebeurd is, maar wel een mooie LGBTQI-verhaallijn. (Echt álles zit in deze serie.)
Zonder alles te willen verklappen: Self Made is echt een fantastische, inspirerende serie om te kijken, zeker nu we bijna allemaal in sociale isolatie zitten. Sarah Breedlove lukte het om in échte isolatie - want Afro-Amerikaanse mensen hadden in die tijd in Amerika amper rechten, ook al waren ze 'vrij' - een succesvol, betekenisvol leven op te bouwen. Ze creëerde als madam C.J. Walker haar eigen persoon en verhaal - eentje waar we nu allemaal veel plezier van kunnen hebben. Bingen die handel.
