In Unorthodox verlaat de 19-jarige Esther haar gearrangeerde huwelijk én ultrareligieuze gemeenschap Satmar in New York, om het geluk te beproeven in Berlijn. Deze eerste Netflix-serie die grotendeels in het Jiddisch is gesproken gaat over een groep mensen die de meeste mensen waarschijnlijk niet kennen, toch - of misschien ook daardoor - zullen de onderwerpen velen aanspreken.
Unorthodox: de eerste Netflix-serie in het Jiddisch
Satmar is een orthodox-joodse gemeenschap in Williamsburg, Brooklyn. De stichters kwamen vanuit Hongarije na de Tweede Wereldoorlog naar New York voor een nieuw leven; deze holocaust-overlevers waren veelal zwaar getraumatiseerd. In een poging het jodendom opnieuw op te bouwen, leven ze heel religieus, met zo min mogelijk invloed van moderne uitvindingen als smartphones en televisies. Ze spreken Jiddisch: een mix van onder andere Duits, Hebreeuws en de lokale taal - in dit geval Engels. Voor de duidelijkheid: de Satmar zijn misschien het clichébeeld van joden maar écht een minderheid, de meeste joden leven niet zo - dat kan ik je, opgegroeid in de vrije joodse gemeenschap van Amsterdam, bevestigen.
Juist omdat de Satmar zo'n gesloten gemeenschap is, is hun levensstijl intrigerend. Vergelijk het met de interesse die veel mensen hebben in de Amish, of de volgers van de Baghwan die we zagen in die andere Netflix-hit Wild Wild Country. Dat is dan ook een reden waarom Unorthodox zo boeit: het biedt een, zij het gespeeld, uniek inkijkje in een onbekende wereld.
Een niche onderwerp?
Unorthodox is gebaseerd op de memoires van een ex-lid van Satmar: Deborah Feldman. In 2012 schreef zij haar boek Unorthodox: The Scandalous Rejection of My Hasidic Roots, nadat ze haar gearrangeerde huwelijk en leefgemeenschap verliet. Ook zij groeide, net als Esther (Esty, geweldig gespeeld door Shira Haas) in de serie, op bij haar grootouders omdat haar moeder de groep had verlaten. Het gedeelte van de serie Unorthodox dat over Brooklyn gaat, is daarom (waarschijnlijk) echt zoals het daar gaat.
Artikel loopt door onder de afbeelding.
Satmar is een behoudende groep mensen, maar het mooie is dat de serie de hoofdpersonen daar niet (allemaal) eenzijdig afschildert: ze zijn niet per se naïeve, goedgelovige, wereldvreemde mensen. Er is namelijk ook liefde, bijvoorbeeld van Esty's grootouders, emotie en trouw. Daarnaast is zelfs Esty's man Yanky, die kostte wat kost een kind wil, ergens te begrijpen tegen het einde van de serie. En ja, er zijn ook gelovigen die de religieuze wetten - soms hypocriet en op een gevaarlijke manier - boven alles stellen, zoals Yanky's neef Moishe. Misschien zijn de personages wat overdreven, maar alsnog interessant.
Unorthodox behandelt universele thema's als liefde, tradities en zelfstandigheid
In deze setting die niet iedereen zal herkennen of begrijpen, drijven thema's boven die velen wél zelf meemaken. Zo ontworstelt Esty zich aan haar wortels om het vrije leven te ontdekken. Op een extreme manier, maar het verhaal van zelfstandig worden is herkenbaar. Net als het vinden van je talenten, in Esty's geval muziek, en je eerste echte liefde of het maken van nieuwe vrienden.
Daarnaast is Berlijn als decor fantastisch voor Esty's nieuwe leven. Ten eerste was het de bron van het kwaad dat haar grootouders bijna nekte en de reden dat de Satmar zo religieus leven: de Tweede Wereldoorlog-overlevers waar zij van afstamt verafschuwen Berlijn. Dat Esty juist hier, in het Wannsee-meer, haar hergeboorte beleeft is pijnlijk en prachtig tegelijk. En oké, het is een wel heel dramatisch moment, maar goed - het blijft een (deels Amerikaanse) serie. Al hadden de vrienden van Esty wel weer iets beter gecast kunnen worden en wat minder platte personages mogen zijn.
Daarnaast is het moderne Berlijn een epicentrum van muziek, kunst en vrijheid: precies wat Esty zoekt. Haar onorthodoxe verhaal zal weinigen, misschien juist vanwege de onverwachte herkenbaarheid, onberoerd laten - en voor wie interesse heeft in meer achtergrondinformatie over het onbekende is de making of op Netflix een aanrader, net als de documentaire One of Us.
Mogen we tot slot tippen voor tijdens het bingewatchen:
