In de Volkskrant staat vandaag een foto van Ghislaine Maxwell op een troon. Een echte troon. De troon van Koningin Elizabeth in Buckingham Palace. Naast haar op de andere gouden zetel, de troon van Prins Philip, zit Kevin Spacey. De twee zitten achterover geleund op het zachte pluche. Benen over elkaar gekruist, alsof ze er dagelijks zitten. Ze lachen. Kijk ons nou zitten op de troon, zie je ze denken.

Maxwell werd afgelopen week gearresteerd voor haar medeplichtigheid in Epsteins decennialange misbruik van tientallen, waarschijnlijk ruim honderd jonge vrouwen en meisjes. Ze ronselde de slachtoffers niet alleen, maar nam volgens de vrouwen die hun verhaal deelden ook regelmatig deel aan het misbruik. En Spacey, bekend van House of Cards en American Beauty, is ondertussen door meerdere mannen beschuldigd van seksueel misbruik. Misbruik dat terug zou gaan tot de jaren tachtig.

Maar deze foto werd in 2002 gemaakt. Jaren voor #MeToo. Jaren voordat er eindelijk iemand was die Epstein aanpakte en voordat een aantal mannen de moed had om een uiterst populair acteur te beschuldigen van vreselijke dingen. Jaren voordat de verachtelijke daden van de mensen op de foto consequenties kregen. In 2002 lag de wereld nog aan hun voeten en zetelden hun billen op de troon van het Britse koningshuis.

De foto werd genomen tijdens een privé-tour door Buckingham Palace. Wie de foto nam is niet bekend, maar het zou zomaar Prins Andrew kunnen zijn. Het derde kind van Koningin Elizabeth en de Britse royal die wordt beschuldigd van het seksueel misbruiken van de toen nog minderjarige Virginia Giuffre, die Epstein en Maxwell aan hem hadden 'voorgesteld'. Andrew was hun gids tijdens de tour. Ook aanwezig bij het uitstapje? Bill Clinton. De voormalig president die niet heel lang daarvoor werd afgezet omdat hij had gelogen over zijn verhouding met een jaren jongere stagiaire in het Witte Huis.

Het is een foto die de maag doet omdraaien. Niet alleen vanwege de absolute arrogantie die de twee uitstralen. Maar ook omdat je weet dat er in de jaren die zouden volgen nog zoveel meer levens vernield zouden worden. Want niemand deed iets. Ondanks geruchten en zelfs aanklachten. Ondanks het feit dat Epstein bijna openlijk pronkte met zijn gedrag.

'Als Filthy Rich één ding duidelijk maakt - naast het feit dat Epstein een waar monster was -, is het hoe ongelijk de wereld is,' schreef ik een paar weken geleden over de Netflix-documentaire over Epstein. 'Want met veel geld, macht én beroemdheid kun je heel lang met alles wegkomen. En dan bedoel ik echt álles.'

Athlete A: de aangrijpende documentaire over Larry Nassar

Deze conclusie kun je ook trekken na het kijken van het indrukwekkende Athlete A, de onlangs verschenen Netflix-documentaire over het seksueel misbruik binnen de Amerikaanse atletiekbond. Want de enige reden dat osteopaat Larry Nassar jarenlang zijn gang kon gaan en uiteindelijk meer dan 250 (!) turnsters kon misbruiken onder het mom van 'behandelingen' zonder dat iemand hem tegenhield, is wederom: geld en macht.

In het geval van Nassar was het niet de zogenaamde 'arts' die rijk was, maar de turnbond die bakken met geld verdiende aan hun succesvolle turnsters. Hoe meer medailles ze wonnen, hoe meer advertentie-inkomsten er binnenkwamen. Op welke manier het succes werd behaald, en wat er met de meisjes gebeurde, was van ondergeschikt belang. De eerste beschuldiging van Nassar werd bijvoorbeeld al in 1997 gemeld. Maar net als bij de andere coaches en artsen die door de jaren heen door turnsters werden beschuldigd van misbruik (seksueel, fysiek of mentaal), werd er toen niets gedaan. De Amerikaanse turnbond hanteerde het absurde beleid dat een aanklacht slechts een gerucht was, tenzij een ouder een ondertekende, schriftelijke klacht indiende.

Een wereld die draait om tienermeisjes

Athlete A laat goed zien hoe er een hele wereld kon ontstaan die draaide om tienermeisjes zonder dat er ook maar een persoon uitkeek voor hun welbevinden. In 1976 won de Roemeense turnster Nadia Comăneci goud op de Olympische Spelen met de eerste perfect uitgevoerde turnoefening in de geschiedenis. Ze was 14 jaar en had het lichaam van een meisje dat nog in de pubertijd moest komen. Haar enorme succes bevorderde het idee dat het ideale lichaam van een succesvolle turnster niet volwassen en vrouwelijk moest zijn, maar dun en nog niet ontwikkeld. Het luidde een tijdperk in waarin de turnsters steeds jonger werden en de training op het hoogste niveau, steeds harder.

Dit laatste kwam ook door Bela en Marta Karolyi, de coaches die Comăneci naar goud hadden geholpen en na hun vlucht uit het Oostblok in Amerika aan de slag gingen. Hun aanpak was meedogenloos. Er moest gewoon doorgetraind worden met gebroken tenen, gezwikte enkels of botbreuken. Ieder grammetje minder was goed, hoe het er ook was afgegaan. Niets was belangrijker dan succes. De turnsters die binnen het eliteteam trainden, gingen weken aan een stuk naar de Karolyi-ranch. Een afgelegen plek waar ouders niet mochten komen en telefoons geen bereik hadden. Ze werden zo afgemat, zo fysiek en mentaal mishandeld, dat velen van hen niet eens doorhadden dat Larry Nassar seksueel misbruik van ze maakte, zo vertelt Olympisch turnster Jamie Dantzscher in een van de pijnlijkste momenten van de documentaire.

'Ik voel me hier nog steeds slecht over en vind het moeilijk om de waarheid te vertellen, maar ik keek uit naar de behandelingen van Larry. Hij was de enige echt aardige volwassene die deel uitmaakte van de medewerkers van USA Gymnastics.' Want waar hun coaches ze afkraakten omdat hun sprong niet hoog genoeg was ondanks een gekneusde teen, en ze bekritiseerden dat ze waren aangekomen, sloeg Nassar een arm om ze heen en smokkelde snoep mee voor de turnsters. Hij zorgde ervoor dat hij de enige volwassene was die ze vertrouwden. Dus op de momenten dat hij tijdens zijn behandelingen zijn handen zonder handschoenen over hun hele lijf plaatsten en onder het mom van een behandelmethode vingers in hun vagina stak, dachten ze gewoon dat dit vast zo hoorde.

Een van de turnsters die wel vraagtekens plaatste bij de behandeling, was Maggie Nichols. De documentaire begint met videobeelden van haar als piepjong meisje op de turnmat. Haar talent was toen al duidelijk zichtbaar. Nichols doorliep een droomcarrière die haar uiteindelijk in het eliteteam terecht deed komen waarmee ze naar de Karolyi-ranch ging. Daar werd ze in 2015 'behandeld' door Nassar. Direct daarna vroeg ze een van haar teamgenoten of Nassar dat met zijn vinger ook bij hen deed, waarop zij met een schouderophaal antwoordden dat dat nou eenmaal zijn methode was. Maar Nichols' coach hoorde het gesprek en drong er bij Nichols op aan dat ze het moest melden.

Ze deed een melding bij de hoogste bazen, maar er werd tijden niks mee gedaan. Wel werd Nichols tegen alle verwachtingen in niet gekozen voor de Olympische Spelen van 2016. Zelfs niet als reserve-teamlid. 'Haar droom werd kapotgemaakt,' zegt Nichols' moeder aan het begin van Athlete A met een trieste blik in haar ogen.

Hoe Larry Nassars misbruik toch aan het licht kwam

Dat Nassars misbruik, en de immense nalatigheid van de turnbond, uiteindelijk aan het licht kwam, was bijna toeval. Nadat de lokale krant de Indianapolis Star een verhaal publiceerde over het nalatige beleid van de turnbond wat betreft het behandelen van misbruikklachten, werden ze overspoeld door slachtoffers van Nassar. Een man die ze daarvoor niet in hun vizier hadden. Het waren de dappere oud-turnsters die met hun onthullingen het balletje aan het rollen brachten, en in 2018 werd de osteopaat veroordeeld tot 175 jaar in de gevangenis. Ook Steve Penny, de voormalig directeur van USA Gymnastics die wist van de beschuldigingen aan Nassars adres en niets deed, is ondertussen gearresteerd omdat hij het onderzoek tegen de osteopaat zou hebben tegengewerkt.

Het is hoopvol dat mensen als Nassar, Epstein en Maxwell uiteindelijk toch zijn gepakt. Iets dat wellicht niet was gebeurd zonder de aardverschuiving die #MeToo teweeggebracht heeft. Maar dat deze mensen zoveel jaar ongestoord hun gang konden gaan omdat andere mensen geld en macht belangrijker vonden dan het welbevinden van jonge meisjes en vrouwen, blijft onvergeeflijk.