Bovenstaande foto's en video werden pre-corona geschoten, maar verschijnen nu, aangezien de aanleiding (de uitzending van de tv-serie Red Light werd uitgesteld naar 2021. Vanaf 19 februari te zien bij BNNVARA op NPO1, om 21.30 uur.
ELLE's gloednieuwe januari/februari-nummer is vanaf vandaag te koop. In de maandelijkse Leerstoel namen dit keer Halina Reijn en Carice van Houten plaats. Met hun productiemaatschappij Man Up willen ze de touwen zelf in handen nemen en het vrouwelijk perspectief in films en series een podium geven. En dat voelt goed: ‘O man, het is zó on-eenzaam. Een gezamenlijk doel.’
Op een avond in januari 1919 sprak de beroemde Poolse balletdanser Vaslav Nijinsky midden in een voorstelling de inmiddels beruchte woorden: ‘Nu is het paardje moe.’ Einde voorstelling – hij was uitgedanst, en heeft daarna nooit meer opgetreden. Dat zinnetje – ‘paardje is moe’ – kwam bij actrice Halina Reijn en beste vriendin en collega Carice van Houten steeds vaker omhoog; tijdens shoots, repetities, voorstellingen, interviews, draaidagen.
De lijst van draaidagen is voor beiden inmiddels eindeloos. Reijn had rollen in grootse films waaronder Valkyrie en Zwartboek, en speelde daarnaast elke grote rol in het theater die er te spelen valt, voornamelijk voor Toneelgroep Amsterdam en onder regie van regisseur Ivo van Hove. Ze droeg Hedda Gabler, Het temmen van de feeks, Husbands and Wives en een solovoorstelling waar ze tien jaar mee toerde: La voix humaine. Voor Van Houten begon haar carrière toen ze in 1999 uit tachtig kandidaten werd gekozen voor de hoofdrol in Suzy Q, waarvoor ze als 23-jarige een Gouden Kalf kreeg. Er volgden grote rollen in Minoes, Zwartboek, Alles is liefde, Komt een vrouw bij de dokter, ze speelde eveneens in Valkyrie en Zwartboek,, en haar rol als Melisandre in het Amerikaanse Game of Thrones leverde haar in 2019 een Emmy-award op. Van Houten: ‘Op een gegeven moment voelen al die rollen als een cirkeltje waarin je ronddraait. Dan dacht ik: ik ben wéér hetzelfde aan het spelen. Op een andere plek, een andere set, met andere mensen, maar uiteindelijk komt het op hetzelfde neer. En vaak was dat: een plot dat doordrenkt was van een male gaze.’
En dus klopten Van Houten en Reijn in 2015 bij de Kamer van Koophandel aan om een bv vast te leggen: Man Up, een vehikel van waaruit ze moesten gaan doen wat ze al veel langer wilden: zélf films en series maken, invloed hebben op scripts, rollen, plots. Reijn: ‘We waren lang goed in klagen over wat we anders wilden, maar op een gegeven moment kom je tot de conclusie: woman up. Van Houten: ‘Of dus eigenlijk: man up. Dat is schertsend bedoeld, want ons credo is gelijkwaardigheid. We willen met Man Up juist het vrouwelijk perspectief een podium geven.’
Het eerste product van Man Up hebben we al kunnen zien: de film Instinct, geregisseerd door Reijn, met Van Houten in de hoofdrol als psycholoog in een tbs-kliniek die een verhouding begint met serieverkrachter Idris (Marwan Kenzari). Maar Instinct was eigenlijk een onderbreking van een project waar ze al veel langer mee bezig zijn, en dat vanaf februari te zien is: Red Light, een serie die zich afspeelt in de wereld van de prostitutie. Als de man van sopraanzangeres Esther (Halina Reijn) mysterieus verdwijnt, raakt haar leven verstrengeld met dat van prostituee Sylvia (Carice van Houten) en politieagent Evi (gespeeld door de Belgische Maaike Neuville). Naarmate ze dieper in de harde wereld van mensensmokkel en uitbuiting terechtkomen, realiseren ze zich steeds beter dat ze elkaar nodig hebben, meer nog dan ze aanvankelijk dachten. De serie sleepte al vier prijzen in de wacht: twee Gouden Kalveren, waarvan één voor Beste Televisiedrama en één voor Reijns acteerwerk een Beste Actrice Tv-drama, en twee op het internationale televisieseriefestival in Cannes; de Prijs van de Studentenjury, en de Special Performance Award voor het acteerwerk van de hoofdrolspelers.
Is er een vrouwelijk perspectief in de prostitutie dat jullie in de research voor Red Light heeft verrast?
Van Houten: ‘Voordat we met Red Light begonnen, zag ik vrouwen in de prostitutie uitsluitend als slachtoffers. Maar sommige vrouwen met wie ik gesproken heb, zeiden: “Wij hebben hier zelf voor gekozen. We werken met ons lichaam, zoals een boer of bouwvakker ook met zijn lichaam werkt.” Zo had ik er nog nooit naar gekeken. Waarmee ik natuurlijk niet wil zeggen dat er niet óók mensen tegen hun wil in die wereld werken, want die zijn er ook heel veel.’
Reijn: ‘Het narratief van de escort is lange tijd dat van de “happy hooker” geweest; de student die het spannend en geil vindt om ernaast escort te zijn. Daar hebben we lang in geloofd, totdat we doorkregen dat daar in veel gevallen geen zak van klopte. En zelfs als een vrouw zichzelf een happy hooker noemt, hoeft ze helemaal nog geen happy hooker te zijn.’
Van Houten: ‘Er zijn ook vrouwen die uit een misbruiksituatie komen en nog helemaal niet doorhebben dat hun werk daar veel mee te maken heeft.’
Reijn: ‘Het is een hele, hele, hele dunne lijn waar je op moet lopen. Want je wil vrouwen in hun kracht zetten, maar een van de aspecten van daadwerkelijke emancipatie, is dat je als vrouw moet kunnen kiezen sekswerk te doen als je dat prettig vindt.’
Het hele interview lezen? Bestel ELLE's januari/februari-nummer hier. Zonder verzendkosten.
Fotografie: Nicky Onderwater
Styling: Esther Coppoolse
Haar en make-up: Emmy Klomp
Art direction: Emmy Cleophas
Productie: Roos Miedema
BTS-video: Sarah Eeckelaert en Moya Gorodecki
Kleding cover: vintage Akomi (jack Carice), Acne Studios (pak Halina)
