Tijdens feestdagen – of je nu kerst, Eid al-Fitr of welke feestdag dan ook viert – ligt er altijd een grote nadruk op eten. Het is veel, lekker en een belangrijk onderdeel van de dag. Voor sommigen kan dit nogal overweldigend zijn, zeker wanneer dit gepaard gaat met opmerkingen van familieleden over gewicht en diëten. ELLE vroeg diëtiste Arwa Badran hoe je hier het beste mee om kunt gaan. Ook stelden we haar een aantal andere prangende voedselvragen.
Arwa is eetstoornisdiëtist bij een eetstoorniskliniek en daarnaast heeft ze een eigen online praktijk waar ze mensen begeleidt bij het krijgen van een gezonde relatie met voeding en een beter lichaams- en zelfbeeld.
In dit artikel:
- Omgaan met eten tijdens de feestdagen
- Hoe ga je om met triggerende opmerkingen van familieleden?
- Hoe deal je met alcoholdruk?
- Hoe zit het nu echt met rood vlees?
- Hoe ga je om met de overload aan (mis)informatie over eten op social media?
- Wat zijn volgens een diëtist de grootste onzinverhalen over voeding?
- Hoe staat een diëtist tegenover de Ozempic-hype?
- Gaan influencers verantwoordelijk genoeg om met voeding?
- Een gouden tip van Arwa
Eten tijdens de feestdagen – hoe kan je daar het beste mee omgaan?
Arwa: 'Er is altijd een grote angst dat je met de feestdagen kilo's aankomt. Je zoomt dan heel erg in op een aantal dagen uit het hele jaar – dat je daarin plots kilo's aankomt is niet waar. Het is niet zo dat als jij een aantal dagen anders eet je daar kilo's van kan aankomen. Als iemand een kilo wil aankomen moet diegene een week lang bovenop wat-ie al eet, elke dag 1000 calorieën extra consumeren. Dat komt aan op per dag 7 à 8 extra boterhammen. Het is is echt niet erg als je aankomt tijdens de feestdagen – je lichaam heeft een setpoint-marge en je gewicht schommelt binnen die marge. De ene periode gaat er misschien wat af, de andere periode komt er misschien weer wat bij. Tijdens de feestdagen gewoon lekker eten en genieten dus, want daar gaat het uiteindelijk om.'
Wat dat setpoint-gewicht precies is? 'Elk mens heeft een persoonlijke setpoint-marge, zo noem ik het altijd. Ons gewicht schommelt, dagelijks kan je gewicht drie tot vijf kilo verschillen. Het klinkt misschien extreem, maar het is gewoon echt niet zo dat je elke dag hetzelfde weegt. We zijn geen robot en er zijn heel veel factoren die daar invloed op hebben. Eten is er één van', aldus Arwa.
'Bijvoorbeeld – als ik op vakantie ben wil ik gewoon de hele dag op het strand liggen en lekker eten. Dat is oké. Ik weet dan dat ik misschien een beetje aankom, maar daar heb ik vrede mee. Het belangrijkste is dus eigenlijk acceptatie, en die acceptatie lastig vinden is ook iets dat je mag omarmen. Je bent niet 365 dagen per jaar op vakantie en het is niet 365 dagen per week kerst, dus op sommige momenten kan je je best gewoon overgeven aan het genieten.
Als je je normale routine weer oppakt mag je er echt van uitgaan dat je lichaam weer teruggaat naar wat voor jou normaal is. Probeer je tijdens feestdagen sowieso niet te focussen op eten, want daar gaat het niet om. Het gaat om die warmte en verbinding. Samen zijn met je geliefden.'
Hoe ga je om met familieleden die tijdens de feestdagen triggerende opmerkingen maken over gewicht en diëten?
Arwa: 'Ik snap dat het moeilijk kan zijn, maar blijf gewoon bij jezelf. Weet dat jij niet het probleem bent, het is de dieetcultuur. We zijn hier zo aan gewend dat we denken dat het normaal is, maar dat is het niet. Als je een gezonde relatie wil met voeding en met jezelf, is het heel belangrijk dat je je hier bewust van bent. Het is niet mogelijk om dit soort commentaar helemaal te vermijden. Dat kan lastig zijn, zeker voor mensen met een eetstoornis. Dan kan met anderen eten heel spannend zijn, dus bereid je daarop voor.
Ga zitten met iemand die je vertrouwt en schrijf op wat je triggers zijn. Welke oplossingen zou je kunnen bedenken om daar op een goede manier mee om te gaan? Je kan het niet vermijden, maar je kan wel kiezen hoe je ermee omgaat. Ga ook tijdens de feestdag naast iemand zitten die jij vertrouwt, daar kan je echt veel aan hebben.
Je kan ook een lijstje maken met manieren om zo goed mogelijk de feestdagen door te komen. Bijvoorbeeld een boswandeling maken, je even een uurtje terugtrekken in je kamer, tussendoor even bellen met een vriendin, de hond uitlaten of even journalen. Kies iets wat jou tot rust brengt.
Wat ook kan helpen, ik doe het zelf elke dag – een intentie uitspreken. Nadenken over wat je wil met je feestdagen. Wat is echt je intentie? Bijvoorbeeld honderd procent aanwezig willen zijn in het moment. Als je merkt dat je afdwaalt, bijvoorbeeld wanneer er een opmerking wordt gemaakt, kies er dan bewust voor om in het moment te blijven. Lukt dat niet? Kijk dan wat je nodig hebt om wél weer in het moment te komen. Bijvoorbeeld even met iemand praten, of even naar buiten. Iemand in vertrouwen nemen werkt vaak het beste, die persoon kan je helpen in zo een situatie. Het is niet altijd makkelijk, maar probeer je grenzen aan te geven.
Mensen die op wat voor manier dan ook worstelen met voeding denken vaak dat iedereen let op wat ze eten, maar dat is niet zo. No one gives a fuck wat jij eet. Je kan ook echt niet voor een ander invullen wat diegene denkt. Jij bent ook niet bezig met wat een ander eet. Vaak projecteer je gewoon je eigen gedachtes op een ander. Wees een beetje lief en minder streng voor jezelf.
Hou rekening met elkaar – als mensen dit lezen, wil ik ook dat ze zich aangesproken voelen en zich afvragen: hoe ben ik tijdens een feestdag, ben ik degene die storende opmerkingen maakt? Prima als jij zo bent, maar wees je ervan bewust dat er mensen zijn die een eetstoornis hebben, of onzichtbaar struggelen – een eetstoornis zie je niet. Mensen denken bij een eetstoornis vaak aan jonge, dunne, witte vrouwen. Maar de meest voorkomende eetstoornis in Nederland en België is de eetbuistoornis. Bij deze eetstoornis hebben mensen geen ondergewicht. Daarnaast komen eetstoornissen ook voor bij mensen met een andere culturele achtergrond, al wordt daar niet vaak over gesproken. Ongeacht gender, leeftijd of afkomst – het kan iedereen overkomen. Je kiest er niet voor.'
Veel mensen drinken om verschillenden redenen geen alcohol – hoe ga je om met mensen die dat niet respecteren?
Arwa: 'Het beste wat je kan doen is duidelijk je grenzen aangeven: "Ik drink niet, dankjewel!" En gelijk lekker wat anders te drinken pakken. Punt.'
Onlangs deed een arts een opmerkelijke uitspraak over rood vlees – is dit echt zo slecht voor je?
Onlangs deelde een arts met NRC dat stoppen met rood vlees te vergelijken is met stoppen met roken. Arwa deelt daarover: 'Ik zeg altijd, laten we even uitzoomen. De afgelopen jaren zijn er zoveel statements en meningen gedeeld over voeding door duizenden experts. Dat is echt bewijs dat het perfecte voedingspatroon niet bestaat. Als je honderd diëtisten bij elkaar zou zetten en ze zou vragen wat gezonde voeding is zou je ook honderd verschillende antwoorden krijgen. Kijk, als jij elke dag kilo's rood vlees eet dan moeten we het daarover hebben.
Het advies is om niet meer dan 500 gram per week aan rood vlees te eten. Dat is een richtlijn vanuit het voedingscentrum. Daar zijn onderzoeken naar gedaan, en dit is wat de gezondheidsraad uiteindelijk adviseerde. Als je het mij vraagt is het geen disaster als je een keer een week meer dan vijfhonderd gram rood vlees eet.
Ik ben niet zo'n fan van angstzaaien – als professional dingen de wereld in gooien zonder enige context. Mensen haken daar namelijk heel snel op aan, er is een grote doelgroep die hier zo gevoelig voor is. Met aspartaam en frisdrank ging het toen ook zo. Aspartaam kan schadelijke effecten hebben bij 4,5 liter per dag, dat doet niemand. Maar dit soort uitspraken scoren nu eenmaal in de media.
Ik zeg altijd op mijn socials: slechte voeding bestaat niet. Het gaat altijd om balans. Kijk ook naar wat je eet op de dag, in een week, in een maand. Eet je te eenzijdig of is het lekker gevarieerd? Hoe ziet jouw voedingspatroon eruit? Ik zeg ook altijd: niks is ongezonder dan een ongezonde relatie met voeding.'
Op social media komt er dagelijks een overload aan informatie en misinformatie over eten op je af – hoe kun je hier het beste mee omgaan?
Arwa: 'Eigenlijk komt het neer op wat ik eerder zei. Zoom uit en blijf jezelf. Stel, jij kiest ervoor om iets niet te eten en dat in te ruilen voor iets anders. Is dat haalbaar voor jou? Stel dat je totaal geen fan bent van koemelk, en je je lekkere havercappu opeens moet inruilen voor een kopje met koemelk. Puur omdat je online hebt gelezen dat havermelk 'slecht' [dit is inmiddels ontkracht, red.] is. Is dat haalbaar voor de rest van je leven? Absoluut niet.
Het gaat erom dat jij een voedingspatroon hebt dat bij jou past, en dat is voor iedereen anders. Op het gebied van voeding zijn er nou eenmaal altijd trends. Er is altijd een hype. Er is altijd gedoe en gezeik over voeding. Blijf gewoon bij jezelf en wat bij jou past, of het nu om zuivel, fruit of groente gaat.
Denk even bij jezelf: Is dit het enige wat ik eet? Hoeveel eet ik hiervan? Wat zijn mijn porties? Als alles goed in balans is heb je je antwoord. Als we kijken naar wat gezondheid is komt er veel meer bij kijken dan alleen voeding en beweging. Het is voor een heel groot deel ook genetisch, het heeft te maken met je bouw, met je slaap, met je sociaal-economische status, stress, mentale gezondheid, met of je rookt, drinkt, hoeveel je beweegt.
Elk jaar wordt er weer van alles gepromoot. Denk aan zoiets als Weight Watchers – dat gaat gewoon om geld. Dat iets gepromoot of verkocht wordt, betekent niet gelijk dat het ook goed voor je is. De dieetcultuur-industrie verdient miljoenen per jaar aan de onzekerheden en onwetendheid van mensen die zo obsessief bezig zijn met afvallen en gezondheid.'
Wat zijn volgens jou de grootste onzinverhalen over voeding die nu de ronde doen?
Arwa: 'Ik zie dit soort verhalen zo vaak, maar iets waarvan ik niet snap dat het nog steeds zo groot is is koolhydraatarm eten en het keto-dieet. Ik begrijp niet dat koolhydraten nog steeds worden gezien als boosdoener. Please, skip die shit. Eet gewoon brood, pasta en rijst.'
De hele Ozempic-hype – hoe kijkt een diëtist daarnaar?
De ene na de andere celeb (en daardoor ook steeds meer 'gewone' mensen) zwicht voor het gebruik van Ozempic om af te vallen. Ozempic is medicatie die is bedoeld om diabetes te behandelen, maar doordat afvallen een bijwerking is wordt het medicijn nu door steeds meer mensen die geen diabetes hebben gebruikt.
Arwa: 'Dat mensen diabetes-medicatie gebruiken is bizar. Medicijnen nemen die je niet nodig hebt is wellicht niet goed voor je lijf. Ook is het resultaat dat je ermee verkrijgt niet houdbaar. Je kan dat niet vasthouden. Stel dat je altijd rond de 80 kilo weegt en opeens denkt: "Ik wil 60 kilo wegen." Dan neem je zo een medicijn en dan val je af, maar je hebt dus een persoonlijk setpoint-gewicht. Sommige mensen zijn gewoon aan de dikkere kant, sommige zijn aan de dunnere kant. Het kan zomaar zijn dat iemand van mijn leeftijd en lengte 20 kilo lichter is – dat is normaal.
Geforceerd afvallen met zo een middel werkt dus niet. Als je te ver onder je setpoint-gewicht komt kunnen er allerlei negatieve bijwerkingen optreden, want dan heb je gewoon ondergewicht en ben je ondervoed. Dan kun je klachten krijgen als haaruitval en je menstruatie kan stoppen. Door het setpoint-gewicht kan jij niet kiezen wat voor jou een gezond gewicht is. Ook staat afvallen niet gelijk aan gezond zijn. Dat is keer op keer bewezen.'
Vind je dat influencers verantwoordelijk genoeg omgaan met voeding?
Arwa: 'Absoluut niet, dat frustreert me want ik vind dat daar iets mee moet gebeuren. Wat ik zelf doe als eetstoornisdiëtist is een tegengeluid bieden en content maken om mensen te informeren. Ik kan dit echter niet in mijn eentje oplossen. Ik vind dat hier regels voor moeten komen. Als influencer kan je niet gaan strooien met voedingsadviezen of klakkeloos bepaalde producten aanprijzen zoals afvalpillen en 'detox'-producten. Net zoals roken ook niet gepromoot mag worden.
Het is allemaal puur marketing. Influencers krijgen zoveel geld, en vaak zijn ze zelf ook een soort slachtoffer van de huidige cultuur. Soms probeer ik ze aan te spreken. Dan vraag ik waarom ze bepaalde dingen doen, of dan zeg ik dat bepaalde dingen die ze delen over voeding en gezondheid niet kloppen en dat dat schadelijk kan zijn.
Zelf doe ik op social media wat ik er mis. Ik ben jaren depressief geweest en ik miste gewoon dat stukje realness. Of het nu om mentale gezondheid gaat of over hoe ik mijn leven laat zien op social media. Ik laat zien dat ik gewoon een mens ben en ook nog steeds struggles heb. Het is zo belangrijk dat dat wordt beseft – we zijn allemaal mensen, we zijn allemaal hetzelfde. We praten te weinig, iedereen doet maar alsof.
16-jarigen worden op social media overspoeld met informatie en beelden, onrealistische lichamen, allerlei dingen die er gepromoot worden. Ja, dan word je toch een keer ongelukkig. Ik vind social media geen safe space, daarom moest ik er zelf ook even een tijdje van weg.'
Is er iets dat je graag nog wil meegeven?
Arwa: 'Wat ik mee wil geven is zoek alsjeblieft hulp als je het mentaal moeilijk hebt. Praat erover, neem iemand in vertrouwen. Vaak ben je zo verstrikt in je eigen gedachten dat je denkt dat je de enige bent die ergens mee worstelt, maar dat is natuurlijk niet zo.
Toen ik depressief was dacht ik dat dat normaal was. Pas toen ik erover begon te praten besefte ik: nee, dit is niet normaal. Praat erover, gevoelens mogen er zijn. Jij bent het probleem niet, je bent niet alleen. Bij twijfel kan je altijd contact opnemen met je huisarts.
Het is ook gewoon normaal om te struggelen. Dat hoort bij het leven, maar er zijn zoveel tools en manieren om ermee om te gaan.'
Arwa is te volgen via Instagram. Haar eigen praktijk vind je hier.
