‘Flechazo’, ofwel liefde op het eerste gezicht, zo noemt Pia Riverola haar ervaringen in Mexico-Stad en aangrenzende gebieden zoals Oaxaca, in het zuidwesten, en Ixtapa, langs de Stille Oceaan. Pia is een fotograaf die ik ontmoet op een feestje van Loot, een toonaangevende Mexicaanse galerie annex designhub, café en radiostation.
Geboren en getogen in Madrid verhuisde ze in 2012 op haar 23ste naar Mexico en keerde nooit meer terug naar Spanje. Pia: ‘Ik kan niet meer zonder de opgewekte spirit van de Mexicanen, de weelderige natuur en dromerige stranden.’ De foto’s die ze de afgelopen tien jaar van Mexico maakte zijn nu gebundeld in een boek, getiteld – inderdaad – Flechazo.
Het is een poëtisch fotoverslag vol verzadigd kleurgebruik, dat een gevoel van verlangen en nostalgie oproept. Zo heb ik Mexico ook ervaren: vergeven van kleur, kleur, kleur, rumoer, levendigheid en generositeit. Ik heb veel gereisd, maar nooit ben ik ergens geweest waar vrijwel iedereen die je op straat ontmoet zo behulpzaam is.
Ze delen gul – hun wifi, mezcalita, routeaanwijzingen – zelfs als ze niet veel te delen hebben. Zit je op het strand of in een speakeasy, heb je voor je het weet een uitnodiging voor karaoke of een verblijf in het vakantiehuis van een vriend van een vriend te pakken. Het leven hier is een aaneenschakeling van spontane, bijna filmische fragmenten, met als achtergrondmuziek het zoemende geluid van de stad. ‘Dat is typisch voor Mexico-Stad,’ lacht de Vlaamse Yves Naman, oprichter van boetiekhotelgroep La Valise, die tientallen jaren in Mexico woonde. ‘Het is hier nooit stil.’
Metropool
Mijn reis begint dus hier, in Mexico-Stad. Met bijna negen miljoen inwoners is het een metropool van formaat. En die energie is voelbaar: het is een grote chaos, maar op de een of andere manier werkt het. Kunstenaar en Mexico-Stad-native Mario Rangel, wiens werk in kunstresidentie Campos Polanco (Campos Elíseos 361) in de chique buurt Polanco, hangt: ‘Ik betwijfel of iemand de stad in haar volledigheid kent. Soms maak ik een praatje met taxichauffeurs en zij beamen allemaal dat niemand alle straten kent – de stad slokt je op, ze is een monster.’
Mexico-Stad is een bruisende mix van creativiteit, kunst, design en gastronomie en heeft een immens rijke culturele geschiedenis. Dat laatste is overal in de stad zichtbaar: de belangrijkste tempel van het Azteekse rijk, Templo Mayor, gelegen in het historische centrum, werd in 1521 verwoest tijdens de Spaanse verovering. De Spanjaarden bouwden er een kathedraal voor in de plaats. In de jaren zeventig werd de tempel uitgegraven en waar mogelijk in ere hersteld. Sindsdien bestaan de heiligdommen naast elkaar.
De laatste jaren is het aantal immigranten in Mexico-Stad sterk gegroeid, voornamelijk door een influx aan Amerikanen. Toen de VS op slot gingen tijdens de pandemie vluchtten veel Californiërs naar Mexico. Maar ook op Europeanen heeft het land een magnetische aantrekkingskracht, zoals op Claudia Jansen (33), die in een niet zo ver verleden voor ELLE werkte. ‘Tijdens een reis door Mexico drie jaar geleden viel ik als een blok voor het land. Ik besloot te emigreren.’
Van die beslissing heeft ze geen spijt: ‘Elke dag is een nieuw avontuur. Dat kan in iets kleins zitten, zoals hilarische miscommunicaties door mijn wankele Spaans. Maar ook: een onverwachte schorpioen in de badkamer, een hagedis in mijn taco, als een gek naar buiten rennen zodra het belletje van de vuilnisman rinkelt omdat er geen publieke vuilniscontainers zijn, straatverkopers die een lantaarn verkopen aan de lunchtafel, bijna de bak in omdat je op straat een biertje staat te drinken of een aardbeving waarbij de geparkeerde auto’s en lantaarnpalen voor je neus heen en weer zwaaien.’
Claudia werkt voor creatief agentschap Base, opgericht door een Mexicaans-Canadees koppel, tevens eigenaren van het eerdergenoemde Loot (Guanajuato 227) in de wijk Roma. Roma is een van de hipste wijken van de stad, net als La Condesa, Polanco en Juárez, en ze liggen allemaal ongeveer rondom stadspark Bosque de Chapultepec. Yves Naman: ‘Weet je wat je vrijwel nergens ter wereld ziet behalve hier? Zo veel verschillende architectuurstijlen in aangrenzende wijken. Van Roma, met Franse architectuur, tot een uitgesproken art-decostijl in La Condesa en Polanco.’
Trippy weekendtrip
In het weekend kun je in het nachtleven van Mexico-Stad verdwijnen, of zoals veel locals doen de stad uit gaan, de natuur in. Tijdens zo’n roadtrip zie je het landschap compleet veranderen. Qua natuur heeft Mexico alles: bossen, woestijnen, besneeuwde bergtoppen en kristalheldere rivieren. Ik reis samen met mijn vriend en met vriendin Luca Knegtering, die in Mexico woont.
Onze eerste pitstop wordt het magische stadje Tepoztlán, op ongeveer twee uur rijden. Mexico telt meerdere van dit soort ‘magische stadjes’, door de overheid zo gedoopt om toerisme aan te wakkeren, maar Tepoztlán was een van de eerste en is een van de meest authentieke. Wereldwijd wordt Tepoztlán gezien als de bakermat van de sjamanistische community.
Via een aanplakposter in een cacaowinkeltje (aanrader, de cacao is hier extra puur en zou ‘het hart openen’) laten we ons verleiden tot een zogenaamde Mayaanse Healing. We bellen het nummer, geven onze geboortegegevens door en mogen de volgende dag langskomen. Op het afgesproken tijdstip wachten we in een obscuur cafeetje op sjamaan Ccori, die helaas niet komt opdagen. Pas uren later, wanneer we op het punt staan weg te rijden, hangt ze ineens aan de lijn: ‘Sisters! It’s very important you come now! The portal is open!’, doelend op dat ze nu een lijntje met ‘boven’ heeft bewerkstelligd. Alles met een korreltje zout, maar nu vertrekken voelt toch niet goed. Daarom gaan we eerst langs de hevig rapé (heilige tabak) rokende Ccori in het dorp.
Haar healing lijkt een beetje op een astrologische reading, maar dan met dierentotems, die iets zouden zeggen over je persoonlijkheid, je zielsbestemming en de band met dierbaren. Na de healing laten we haar louterende, voor ons onbegrijpelijke spreuken gelaten over ons heenkomen. Of het ons goed heeft gedaan? Wie zal het zeggen... Nadien voelen we ons een stuk lichter. Of opgelucht, dat in ieder geval. De witte kaarsen die ze heeft aangestoken tijdens de ceremonie krijgen we mee en mogen we onder geen beding uitblazen. Pas als ze uit zichzelf doven is de healing rond, drukt ze ons op het hart. Dus gaan ze voorzichtig mee de auto in tot ze zijn opgebrand.
Weer en route zetten we koers naar San Miguel de Allende. Dit beeldschone stadje, stammend uit het Spaanse koloniale tijdperk, is door Unesco uitgeroepen tot Werelderfgoed. Na een op zijn zachtst gezegd hobbelige autotocht hervinden we onze rust bij La Valise (Jesús 17). Dit prachtige hotel was vroeger het huis van de Mexicaanse kunstenaar Pedro Friedeberg, generatiegenoot van Frida Kahlo en bekend om zijn surrealistische werken. Hij heeft zijn stempel op het huis gedrukt.
Zo zijn de dikke muren uitgehouwen met spirituele Azteekse afbeeldingen van onder meer slangen, zonnen en manen. In ons splitlevel-appartement bevindt zich achterin naast het slaapvertrek de dromerigste badkamer denkbaar. Een paar treden naar beneden door houten deurtjes en je stapt zo een gigantisch, zeshoekig bad in. Een bad met daarboven een dakraampje waardoor je in het maanlicht baadt, met zicht op de fonkelende sterrenhemel.
Het stadshart van San Miguel de Allende met zijn romantisch geplaveide straatjes is niet alleen pittoresk, maar inmiddels ook een geliefde vestigingsplek voor creatieven. Zoals hoedenontwerper Alejandra ‘Suki’ Armendáriz, die eigentijdse sombrero’s maakt van onder meer Mexicaanse palmbladeren, en haar geliefde Fabiola Padilla, die in haar rooftopbar Bekeb Mexicaanse sterke drank als sotol, raicilla en mezcal mixt met kruiden uit eigen tuin. Er zijn mooie galeries, zoals Arde Gallery, en iets buiten de stad kun je aan glamping doen en paardrijden in het semiwoestijngebied.
Oaxaanse ambachten
Zo’n zes uur rijden vanuit Mexico-Stad (reken vanwege het verkeer en de soms lastige bewegwijzering ruim) maar absoluut de moeite waard: Oaxaca de Juárez, hoofdstad van de staat Oaxaca. Trots, zo kun je de inwoners van deze stad wel typeren. Op de patio van Casa Antonieta (Miguel Hidalgo 911), een oud klooster omgetoverd tot hotel en café dat al generaties lang in de familie is, vertelt de heer des huizes: ‘Veel inwoners spreken nog Zapotec, de inheemse taal, en laten het Spaans van de overheersers volledig links liggen.’ Oaxaca is een regio waar Mexicaans ambacht volop wordt gevierd.
Het stadje zelf is charmant, maar het is ook de moeite waard om een auto te huren of chauffeur te zoeken die je langs de omringende dorpjes toert. Elk dorpje staat bekend om een ander ambacht: pottenbakken, houtsnijwerk, weven, manden vlechten, kaarsen maken, borduren. En niet te vergeten: de nabije natuurpracht. De ‘bevroren’ waterval Hierve el Agua, met natuurlijke hotsprings die zo veel calcium bevatten dat het water aan de rotsen ‘bevriest’, is een van de bijzonderste dingen die ik op deze reis zag.
Om de culturele rijkdom van het land nog beter te proeven, volgen we een workshop bij Oscar van kookschool Casa Crespo. De chef neemt ons mee naar de markt, waar we onze ogen uitkijken: van huitlacoche; een eetbare maisschimmel, tot cactus, ramboetans, wormenzout en sprinkhaantjes. De chef vertelt in geuren en kleuren over alle ingrediënten, mogelijke medicinale werkingen en de historie achter de Mexicaanse keuken, die van regio tot regio totaal verschilt. We zijn niet ontevreden over het resultaat, maar het allerlekkerst eten we deze trip bij Criollo in Oaxaca de Juárez: een intiem restaurant gespecialiseerd in Oaxacaanse cuisine, die dankzij de grote biodiversiteit in het gebied erg rijk is.
Kunstzinnige surfstek
Na al dit stadse geweld lonkt ook nog Mexico’s ongerepte kustlijn. Vanuit Oaxaca de Juárez is het ongeveer zes uur rijden naar Puerto Escondido – of simpelweg Puerto voor insiders – sinds de jaren zeventig een geliefde stek onder surfers. In de afgelopen jaren heeft dit ieniemienie-plaatsje zich ontpopt tot kunst-, architectuur- en designmagneet.
Die shift begon in 2014 toen beeldhouwer en schilder Bosco Sodi zijn Casa Wabi opende; een artist residency en non-profitorganisatie die kunstenaars aan ambachtslieden koppelt. Ontworpen door de befaamde Japanse architect Tadao Ando, bestaat Casa Wabi uit muren van verweerd cement, open ruimten en rieten daken. In het hart van Puerto, La Punta Zicatela, zijn veel uitgaans- en eetgelegenheden en kun je designfähig overnachten, zoals bij Casa To (Morelos s/n). Nooit eerder kreeg ik zo veel likes en reacties als op de foto die ik daarvan op mijn Instagram Stories deelde. De ruimte lijkt iets uit een andere wereld: een betonnen fort of tempel met water dat onder hoge bogen door stroomt, met overal planten en zeegroene accenten.
Vanaf het strand bel ik met mijn vriend, die tijdens onze trip een week naar Tulum is vertrokken om een vriend op te zoeken. Ik had hem al gewaarschuwd voor Tulum, en heel blij wordt hij er inderdaad niet van. Natuurlijk heeft Tulum fabelachtige cenotes (grotten met een waterpoel), eeuwenoude tempels en geen onverdienstelijke partyscene, maar het is ook overspoeld met toeristen.
Het stadje zelf is in feite één lange, volgebouwde straat aan het strand met, zeker tijdens het hoogseizoen, influencers op elke straathoek. Iedere Mexicaan die ik spreek, blijkt niet bijster enthousiast als ik over Tulum begin. Zal Puerto hetzelfde lot wachten? ‘Gelukkig heeft de gemeente hier goed in de gaten gehad wat er in Tulum is gebeurd en zijn ze inmiddels veel strenger in wie er wel of niet een plek langs de kust mag kopen en met welke intentie,’ vertelt mijn vriendin Luca, die hier een paar jaar terug een stukje land bemachtigde om er een guesthouse annex galerie te beginnen.
Tja, ook Puerto zal in de komende jaren vast populairder worden. Gelukkig lijkt het er nu op dat het gebied zijn eigenzinnige, authentieke sfeer zal behouden. En die wil je beslist beleven.
