Hoofdbedekking was een thema op de modeweek herfst/winter 2018. Gucci, Alexander Wang, Calvin Klein, Versace, Lanvin, Dior, Chanel, Balenciaga, Marc Jacobs en Marine Serre; allen verhulden ze de hoofden van de modellen. ‘Een nieuwe trend is ontstaan’, schreven journalisten. Of daar iets mee aan de hand was? Nee. Of toch wel, schijft Dazed Digital. De hoofddoek als mode-accessoires presenteren zonder de traditie ervan te eren en moslimvrouwen erbij te betrekken, is cultural appropriation en moet ter discussie gesteld worden, zo stelt DD.
Hoe zit het?
'Fetisjeert mode de hijab?' kopte modewebsite begin van de week. De auteur van het artikel vroeg zich af of de vertegenwoordiging van de hijab, door modehuizen met witte ontwerpers die witte modellen de catwalk op sturen, niet tekortdoet aan de intrinsieke boodschap van het doek zelf. De aanklacht is zit hem vooral ook in hoe het item genoemd wordt. Want hoewel de referentie aan de hoofddoek (zoals gezien bij Versace en Gucci) duidelijk is, lijken de ontwerpers deze term nergens te gebruiken en dus te erkennen. Nergens in hun uitingen wordt het beestje bij de naam genoemd en modejournalisten die over de hoofddoek schrijven, noemen het ‘sculptural headpieces’ en ‘hooded headscarves’, in plaats van de oorspronkelijke benaming zoals hijab of turban.
Moslimsymbolen
Begin maart 2018 publiceerde The Cut al een opiniestuk over Marine Serre’s herfst/winter 20180-collectie, ‘Radical Call for Love’ genaamd, die is geïnspireerd op de aanslagen in Brussel en Parijs (2016 en 2015). Ze kaart aan dat terwijl Serre's collectie een directe verwijzing is naar de moslimgemeenschap, zij hier verder geen uitspraak over doet en in haar uiting veelal witte modellen gebruikt. Daarnaast is het volgens de auteur een veel te kritisch moment om als witte vrouw lukraak moslimsymbolen te gebruiken.
Door de eeuwen heen heeft het Westen meerdere culturele uitingen van andere bevolkingsgroepen toegeëigend, en ook hun manier van kleden overgenomen. Denk aan de kaftan, de harembroek, de kimono, tabischoenen, baboucheslippers en ga zo maar door. Vanaf het moment dat modeontwerpers hun inspiratie uit het buitenland haalden, wordt het exotische door de industrie gefetisjeert. Mode gaat over het nieuwe, en hier is ‘de ander’ altijd de nieuweling.
'Modest fashion'; een miljardenindustrie
Er wordt niet alleen negatief gereageerd op de hoofddoek(verwijzing) in de Westerse mode. The Financial Times zag het gebruik van de bedekte gezichten in de modeshows van dit seizoen juist als een politiek en feministisch statement. In een ouder artikel op The Guardian bekeek Reina Lewis, professor culturele studies aan de London College of Fashion, de hijab op de modeweken ook een stuk positiever dan Dazed. Lewis erkent dat het controversieel is om als groot modehuis of -modemerk een hijabcollectie neer te zetten, maar dat hierdoor de negatieve associaties rondom deze kledingstukken ook verschuiven. Ze zegt dat moslims in het Westen vaak buiten de culturele productie van de maatschappij worden geplaatst en op deze manier er juist onderdeel van worden. Daarnaast: ‘modest fashion’ is een miljardenindustrie, en deze doelgroep uitsluiten is gewoon dom.
Trends ontstaan doordat er een vraag is. Het zegt in ieder geval altijd iets over de tijd en de samenleving waarin we leven. Als er massaal door ontwerpers voor wordt gekozen om hoofdbedekking in hun collectie op te nemen, is dit ook een positief signaal en valt dit misschien zelfs te prijzen. Wat modeontwerpers, simpel verwoord, met deze collecties zeggen is: 'Kijk dit mooie item. Draag het.' Uiteindelijk is dat toch de kern van een modeshow: collecties presenteren met als doel te verkopen.
Om op de beginvraag van dit artikel terug te komen: fetisjeert mode de hijab? Zeker. Mode gaat altijd over het fetisjeren van kleding en het lichaam. Is het erg dat modeontwerpers niet aan het oorspronkelijk kledingstuk refereren? Vooral dat. Al langer staat op de modeagenda om de industrie 'inclusief' te maken; een begin zou zijn het accessoire bij de naam te noemen en diverse modellen deze te laten dragen, zodat de focus op het mooie kledingstuk blijft liggen. Want dat de hoofddoek een mooi item is, dat blijkt wel: om dat te zien hoef je niet eens religieus te zijn.
