Er was wat te doen om voeding afgelopen week. The Green Happiness gaf een veelbesproken interview, culinair journalist Karin Luiten reageerde, Arjen Lubach maakte een parodie, het Voedingscentrum sprak zich uit.

Om dit alles in wat context te plaatsen, spraken we Esther van Etten, al meer dan vijftien jaar (sport)diëtiste, van oa het Olympische roeiteam.

Allereerst: wat vind je het belangrijkst, qua eten en drinken?

'Dat het klopt – dat het compleet is. Dat je niets overslaat, dat je van alles genoeg binnenkrijgt, dat je verhoudingen kloppen. En dat je kijkt naar wat voor jouw lichaam werkt. Ik krijg weleens mensen op het spreekuur die enorme hoeveelheden groenten eten en zich afvragen waarom ze tóch darmklachten hebben. "Ik eet toch heel gezond?", zeggen ze dan. Maar een lichaam heeft ten eerste meer nodig dan alleen groenten en ten tweede kan jouw lichaam van bepaalde dingen darmklachten krijgen, waar de ander totaal niets van merkt.'

Wat zie je in het algemeen het vaakst fout gaan?

'De verhoudingen. Zodra iets als gezond wordt gebombardeerd, zoals bijvoorbeeld avocado, gaan we er al vrij snel te veel van eten. Já avocado is goed voor je, maar hoeveel je van avocado nodig hebt, ligt ook aan de rest van je voeding. In niets zit alles wat je nodig hebt, ook niet in een avocado.'

Initiatieven als The Green Happiness – en vele 'fitgirls' met hen – wekken de suggestie dat je met de juiste voeding geen last meer hoeft te hebben van 'kwaaltjes', zoals hoofdpijn, buikpijn, noem het maar op. Is dat zo?

'Nee, natuurlijk niet. Kijk, er zijn een paar dingen die we echt kunnen stellen. Dat rood vlees verband houdt met darmkanker, dat een gezonde voeding overgewicht tegengaat en dat veel fruit en groenten goed zijn. Maar "gezond" eten is, zeker in deze tijd, een moeilijk begrip. Wat is gezond? Het Voedingscentrum met z'n nieuwe Schijf van Vijf is ook niet zomaar een achterhaald instituut, daar zijn gezondheidsraden en wetenschappers lange tijd mee bezig geweest. Laten we alsjeblieft niet denken dat wanneer je gluten mijdt of veel superfoods eet je geen gezondheidsklachten meer kunt krijgen.'

'Een veganistische levensstijl is heel ingrijpend, je moet goed nadenken over welke dingen je weglaat en je moet er goed op blijven letten dat je van alles genoeg binnenkrijgt.'

Wat vind je goed aan de 'fitgirl-beweging'?

'Dat er meer aandacht is voor eten, voeding, gezondheid. Vijftien jaar geleden waren we ons echt niet zo bewust van ons eten als nu, hoor. Terwijl: we zijn alleen maar minder arbeidsintensief werk gaan doen en meer achter computers gaan zitten. Dat we het hebben over eten en gezondheid is dus heel goed. De aandacht die er voor onze suikerinname is, vind ik ook heel goed – het is een feit dat we te veel suiker eten. Ik kan me voorstellen dat veel mensen die vaker verse dingen maken en eten zonder toegevoegde suikers zich daar een stuk beter en fitter door gaan voelen en daarna niet meer terug willen naar rommel.'

Welke dingen in de fitgirl-beweging betwijfel je?

'De superfood-hype. Kokosvet en superfoods zijn niet zaligmakend. Het hele glutenverhaal. Veganisme. Een veganistische levensstijl is heel ingrijpend, je moet goed nadenken over welke dingen je weglaat en je moet er goed op blijven letten dat je van alles genoeg binnenkrijgt.'

Waar moet je op letten als vegan?

'Voornamelijk je inname van vitamine B12 en ijzer. Ik vraag vegetariërs en veganisten altijd hun B12 en ijzer te laten checken en bijna altijd is het ijzer te laag. Verder krijg je als vegan al je aminozuren uit plantaardige eiwitten binnen, en dat is niet altijd een even goede kwaliteit.'

Wat kan veganisme je opleveren?

'We eten te veel vlees, wat niet goed is voor jezelf en het milieu. Dus dat er een beweging is die minder vlees wil en meer peulvruchten, dat snap ik heel goed. Ik weet alleen niet of veganisme per se een stijl is die bij mij zou passen, omdat het een vrij extreme levenswijze is.'

'Om zeker te weten dat je een glutenallergie hebt, is een darmbiopt nodig, die je bij een specialist kunt laten doen.'

Dan iets anders: gluten en zuivel. Wanneer moet je gluten mijden?

'Gluten an sich zijn niet per se slecht. Alleen als je een allergie hebt, moet je ze mijden. Het kan ook nog dat je er gevoelig voor bent maar geen allergie hebt – dan kun je ze beter ook zo veel mogelijk mijden. Een allergie herken je aan een opgeblazen buik, diarree, maar ook klachten als depressies, vermoeidheid en gewichtsverlies kunnen optreden. Om zeker te weten dat je een glutenallergie hebt, is een darmbiopt nodig, die je bij een specialist kunt laten doen. Bij kinderen zijn de gevolgen van een glutenallergie vaak een stuk extremer te merken, door bijvoorbeeld groeiachterstanden. Het is dus belangrijk dat een diagnose dan snel wordt gesteld – daarna zie je kinderen vaak echt opknappen van het mijden van gluten.'

Wanneer moet je zuivel mijden?

'Voor zuivel geldt hetzelfde als voor gluten: als je er geen allergie voor hebt, laat het dan alsjeblieft niet staan. In zuivel zitten natuurlijke suikers, B-vitaminen, aminozuren, calcium – allemaal belangrijke voedingsstoffen. Prijs jezelf dus gelukkig als je geen intolerantie hebt. Een zuivelintolerantie herken je aan buikpijn en diarree. Die klachten treden vrij snel na het nemen van zuivel op, waardoor het verband makkelijker is te leggen.'

Welke dingen zijn hoe dan ook voor iedereen gezond?

'Groenten, minder vlees eten, water drinken, variatie in je voeding en beweging. Niet een nieuwe boodschap, maar wél hoe het is. Dit is wat we weten, kunnen staven.'

Wat vind je écht ongezond?

'Frisdrank, en ik maak me weleens zorgen over de sportdranken die ze in sportkantines verkopen aan jonge kinderen. Vaak zitten daar ontzettend veel suikers in – koop dus liever voor of na het sporten een flesje water. Ik zou alcohol nooit verbieden, maar toen ik hier in Amsterdam kwam werken, viel me wel op dat we heel regelmatig drinken – het hoort bij heel veel sociale gelegenheden. De meesten drinken per week minstens een paar keer. Het loont denk ik voor veel mensen om kritisch naar hun alcoholinname te kijken. Alcohol beïnvloedt bijvoorbeeld je slaap – die wordt van mindere kwaliteit – en slaap is net zo belangrijk als eten, als het gaat om je fit voelen.'

Zijn er nog dingen die je ons wil meegeven?

'Dat we niet te nerveus over eten moeten worden en niet te rigoureus dingen uit ons voedingspatroon moeten bannen. Laatst was ik ergens waar een vrouw sprak die ontwikkelingssamenwerking doet en boeren in leert andere dingen te verbouwen en ze bewust maakt van het feit dat als je maar één iets verbouwd, dat je dan uiteindelijk een tekort krijgt. In de auto op weg naar huis dacht ik: hoe kan het dat we hier alles hebben en vrijwillig tekorten creëren in onze voeding? Omdat we zo bang zijn te véél van iets binnen te krijgen? Omdat we echt geloven dat het bannen van bepaalde producten goed voor ons is, omdat het ergens op een blog of instagrampagina wordt gezegd?

En laten we onthouden dat, hoewel er veel algemene waarheden zijn in gezondheid en voeding, ieder lichaam weer anders is. Een goede voedingsdeskundige kijkt verder dan zijn of haar eigen lichaam. Daarmee bedoel ik: als ik merk dat geen brood eten goed voor me werkt, betekent dat niet dat het automatisch ook goed werkt voor al mijn klanten. Maar: frisdrank mijden, dat kan ik wél aan iedereen in mijn praktijk adviseren.

Laatst gaf ik voorlichting op een sportschool en kwam er een meisje naar me toe die zei: "Esther, ik ben zo blij dat ik gewoon aardappelen en brood mag eten."

Het tekent hoe in de war we zijn over eten en hoe erg we bezig zijn met dingen bannen en mijden. Laten in plaats daarvan meer bezig zijn met de balans en het binnenkrijgen van genoeg voedingsstoffen, uit een zo gevarieerd mogelijke voeding, in de juiste porties. De middenweg, dus. Niet nieuw, die boodschap, maar wel een gezonder en duidelijk.'