Pretend It's a City is de nieuwste hit op Netflix - en hij is onverwacht om vele redenen. Twee vrienden van middelbare leeftijd, Fran Lebowitz en Martin Scorsese, die urenlang mijmeren over vervlogen tijden en klagen over de drukte in New York: het is misschien niet waar je denkt zin in te hebben tijdens deze lockdown-luwte, en toch zal deze slow television je humeur goed doen. Dit is waarom.
Fran Lebowitz en Martin Scorsese op Netflix
Eerst even over die hoofdfiguren. Fran Lebowitz is een 70-jarige schrijver die al jaren amper meer schrijft. Ironisch ja, en toch verdient ze haar geld met haar ideeën. Lebowitz kwam in 1969 als 19-jarige vanuit New Jersey naar New York City, vers van school afgetrapt en met amper een stuiver op zak. Ze belandde in de bloeiende, broeiende en bruisende kunstwereld (zo stel ik me die althans romantisch voor) en al snel begon ze te schrijven, bijvoorbeeld voor Andy Warhols beroemde tijdschrift Interview. In 1978 en 1981 bracht ze verzamelingen van komische essays uit en in 1994 een kinderboek, waarna ze in een writers block terecht kwam die tot de dag van vandaag duurt.
Sindsdien is ze een graag geziene gast bij talkshows en evenementen, waarin ze droogkomisch haar blik op de wereld deelt. Lebowitz is een soort kruising tussen Woody Allen, die New York en haar bewoners ook aanbidt en haat tegelijkertijd (we zullen hier even niet ingaan op zijn discutabele status), en mijn tante Tilly in Parijs: een Joods vrouwtje met zwart geverfd pluishaar die gezellig cynisch in te grote kleding door het leven sjokt met een sherry in haar hand. Bij Lebowitz is dat drankje echter een sigaret (ze is een verstokt en trots roker) en is die outfit standaard een goede jeans, cowboy-laarzen en voor haar op maat gemaakte (mannen)colberts en jassen. Hallo onverwacht stijlicoon.
Dan Martin Scorsese, al jarenlang goeie vriend van Lebowitz die graag aan haar lippen hangt - en vaak keihard lachend op haar visie reageert - en natuurlijk bekend is als regisseur. De in Manhatten geboren en getogen filmmaker die zijn stad vaak als decor gebruikt, is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor Taxi Driver, Gangs of New York en The Wolf of Wall Street; die laatsten met Leo DiCaprio, die nu ook even voorbijfietst met Lebowitz. Tien jaar terug maakte Scorsese al Public Speaking over en met de niet-schrijvende schrijver; Pretend It's a City is een vervolg hierop.
Rake observaties, grappige quotes en persoonlijke verhalen
De documentairereeks - zeven afleveringen van een half uur - gaat vooral over de haat-liefdeverhouding van Lebowitz met New York. Ook al klaagt ze graag over de mensen in de stad (de titel is een verwijzing van wat ze toeristen die in de drukte midden op staat op hun kaart kijken zou willen zeggen), het is duidelijk dat ze nergens anders wil wonen. Gevraagd naar wat er in de stad te vinden is, dat er nog zo veel jonge mensen naar New York komen, zegt ze: 'New York. That's here. What's nót here?' Om vervolgens duidelijk te maken dat zij als homoseksuele vrouw in de jaren zestig niet kón blijven waar ze was, net als veel andere homoseksuele jongeren nu nog veiligheid zoeken in New York. Schertsend: 'Er is niets beter voor een stad dan een hoge concentratie boze homo's.'
Zo schakelt Lebowitz constant tussen droge observaties, komische oneliners - echt alles wat ze zegt is een goede quote -, rake schetsingen van een zeitgeist en vooral ook mooie persoonlijke verhalen. Behalve de duidelijke goede band tussen haar en Scorsese en het gelach van laatstgenoemde, zijn vooral Lebowitz' herinneringen de moeite van het kijken waard. Niets zo fijn als luisteren naar iemand die die vervlogen tijden zelf heeft meegemaakt: van dansen in een nachtclub en alleen met iemand naar huis gaan omdat die wél geld heeft voor verwarming tot gewoon een uitgever binnenlopen als jonge vrouw omdat je je (achteraf gezien slechte) dichtbundel wilde laten uitgeven.
Pretends It's a City 'pretend' ook een beetje dat er geen coronacrisis is
Over vervlogen tijden gesproken: Pretend It's a City is bedacht vóór de coronacrisis. De serie schakelt tussen archiefbeelden van Lebowitz in talkshows en interviews, gesprekken van haar en Scorsese, opnames waarin de schrijver zich tussen een Madurodam-achtige maquette van New York uit 1964 manoeuvreert en beelden lopend in het New York van nu. Alleen laatstgenoemde zijn deels tijdens de lockdown opgenomen. De makers twijfelden, zoals ze in dit leuke interview van The New York Times vertellen, of ze de coronacrisis in de serie zouden verwerken, maar besloten het uiteindelijk niet te doen omdat de situatie steeds veranderde.
Is het dan een gekke timing om nu deze serie uit te brengen? Misschien. Duurt de serie vrij lang voor wat er verteld wordt? Ja. Geeft dat? Absoluut niet! Want zo is de documentairereeks over die altijd veranderende, drukke stad een soort tijdloze en rustige ode geworden aan voorbije tijden én het hedendaagse New York. Klagen over drukte kan ook in een tijd zonder drukte - misschien wel júist. Kijken naar Pretend It's a City doet je, mij tenminste, nog meer terugverlangen naar het 'oude normaal'; naar struikelen over toeristen, je ergeren aan geluid en vooral de creativiteit, vrijheid en bedrijvigheid van een grote stad, welke dan ook, opsnuiven. Bedankt voor dit document, Fran Lebowitz en Martin Scorsese.
