Donderdag 23 mei mag iedereen van 18 jaar en ouder stemmen voor het Europees Parlement. Een recht waar we allemaal gebruiken van willen en moeten maken, maar op wie en wat stemmen we eigenlijk? En waarom? Hoeveel invloed heeft jouw stem, en hoeveel invloed heeft het Europees Parlement op ons dagelijks leven? ELLE vroeg twee experts om ons door de politieke bomen het bos te laten zien.
Politiek experts weten raad
Ilana Rooderkerk (32) is namens D66 gemeenteraadslid in Amsterdam en werkt bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in Den Haag. Hiervoor werkte ze bij de Permanente Vertegenwoordiging van de Staten-Generaal in Brussel, met als taak te zorgen dat het Nederlands parlement weet wat er in Europa precies speelt: ‘Ik was toen al afgestudeerd als politicoloog gespecialiseerd in de EU en internationale betrekkingen, maar pas toen ik in Brussel werkte, begreep ik hoe het echt allemaal in elkaar zat.’ Niet zo gek dus, dat wij het ook niet allemaal begrijpen.
De tweede expert is Devika Partiman(31). Zij startte twee jaar geleden – mede naar aanleiding van een eigen abortus en de opkomst van Trumps racistische en seksistische beleid - de stichting Stem op een vrouw, waarmee ze mensen wil stimuleren op vrouwen te stemmen om zo diversiteit in de politiek te bevorderen. Dat deed ze al voor de verkiezingen van de Tweede Kamer, gemeenteraad en Provinciale Staten- en Waterschapverkiezingen, en nu ook voor de Europese verkiezingen. Ze stelt: ‘Het Europees Parlement is belangrijk omdat op dat niveau regelgeving gemaakt wordt over zaken die te groot zijn voor individuele landen, zoals internationale handel, mensenrechtenafspraken, het klimaat en studeren in het buitenland.’
We spreken Rooderkerk en Partiman over onder andere vrouwen in de politiek, Nexit, abortus en het Songfestival.
Ilana en Devika: waarom is het belangrijk dat we nu gaan stemmen voor het Europees Parlement?
IR: ‘Europese politiek lijkt misschien ver weg, maar het is dichtbij. Zowel fysiek, het Parlement zit in Brussel, maar ook wat betreft beleid. Veel wetten worden eerst in Europa aangenomen en daarna pas in Nederland doorgevoerd. Denk aan de klimaatcrisis: we moeten samen optrekken om de klimaatdoelen van Parijs te halen. Logisch, want CO2-uitstoot houdt geen rekening met landsgrenzen. Daarover gesproken: voor migratie en een humane opvang van vluchtelingen is ook Europese aanpak nodig. Dat kan je als Nederland niet alleen doen.’
Dat zijn allemaal grote zaken, maar op wat voor dagelijkse beslommeringen heeft het Europees Parlement invloed?
DP: ‘Bijvoorbeeld op vaderschapsverlof. Nederland is door de EU gedwongen om het verlof te verlengen, van twee naar vijf dagen. Europese wetgeving is op veel vlakken best progressief. Wat nu bijvoorbeeld speelt, is of de EU kan afdwingen dat mensen van gelijke geslachten overal in Europa kunnen trouwen.’
IR: ‘Een ander voorbeeld van de invloed van de EU is dat je nu in Europa voor hetzelfde geld 4G kunt gebruiken omdat de roaming-kosten zijn afgeschaft. Ook belangrijk: als Nederlander kun je overal in Europa studeren dankzij Erasmus-beurzen. En wat denk je van makkelijk reizen tussen EU-landen zonder grenscontroles?’
En we hebben natuurlijk het Eurovisie Songfestival.
IR lacht: ‘Ik hoop dat iedereen gaat stemmen donderdag omdat Duncan heeft gewonnen.’ Dan, serieus: ‘Wat wel interessant is, is dat het Songfestival een vorm van Europese saamhorigheid brengt, ook al spelen er wel degelijk politieke gevoeligheden. Ik denk juist dat Europeanen zich verbonden voelen door onze gedeelde waarden. Door samen te werken kunnen we meer bereiken. Denk aan de vrijheid om jezelf te zijn, LHBTQI- en vrouwenrechten: sociale waarden die echt bij ons horen. Alleen is het in verschillende Europese landen minder goed gesteld hiermee. Denk bijvoorbeeld aan Polen, waar ze onlangs abortus nog wilden verbieden. Europa moet dan van zich laten horen. Ook op het gebied van persvrijheid, waar in landen als Polen en Hongarije aan wordt getoornd, krijgen we in Europa veel voor elkaar. Dat wij het hier op deze gebieden nu zo goed hebben, garandeert niet dat dat altijd zo blijft, dus stem op een partij die voor jouw rechten opkomt.’
Over vrouwenrechten gesproken: wat voor invloed kunnen internationale ontwikkelingen, zoals de anti-abortuswetten in de VS, hebben op Europees niveau?
DP: ‘Europa heeft een grote, actieve vrouwencommissie, alleen is dat werk vaak onzichtbaar. Het lastige aan de EU is ook dat er partijen zijn die vinden dat de EU enkel een handelsunie hoort te zijn, terwijl andere partijen juist graag op meer vlakken - zoals wetgeving over klimaat en mensenrechten - willen samenwerken. Dat is iets om op te letten als je gaat stemmen: wat vind jij? De Pan-Europese partij Volt vindt bijvoorbeeld dat abortus en anticonceptie in de hele EU beschikbaar moeten worden gesteld. Partijen als PvdA, D66 en VVD vinden ook dat het Europees Parlement landen onder druk moet zetten op dit gebied. ChristenUnie, SGP en Jezusleeft zijn tegen abortus, net als het geval lijkt te zijn bij de leider van FvD. Voor vrouwenemancipatie moet je sowieso niet bij Forum zijn. In Europa zijn er meerdere partijen met soortgelijk gedachtegoed, ook op het gebied van migratie, dus dat leeft helaas wel.’
IR: ‘Ik denk – en D66 met mij - dat we als Europa vrijheden hebben waar we voor moeten opkomen. Nu vanuit rechts-conservatieve hoek bijvoorbeeld het recht op abortus in het geding komt, moet je je stem laten horen als je daar anders over denkt. Er zijn veel vrouwen die je kunnen vertegenwoordigen. Dat gebeurt nog te weinig.’
Even wat cijfers. Er zitten 750 mensen en een voorzitter in het Europees Parlement. Daarvan is maar ruim 36 procent vrouw. Nederland heeft 26 Europese Parlementsleden: elk Europees land heeft namelijk een aantal afgevaardigden naar verhouding, gebaseerd op het aantal inwoners van het land. Van die 26 Nederlandse Europese Parlementsleden zijn er momenteel 9 vrouw, volgens de peilingen blijft dat aantal ongeveer zo. Overigens zijn er ook slechts circa 20 Europees Parlementsleden onder de 35 jaar.'
Devika, waarom zijn er eigenlijk zo weinig (jonge) vrouwen in de Europese politiek?
DP: ‘Sowieso zijn er minder vrouwen dan mannen verkiesbaar, dus de politiek gaat het niet voor ons oplossen. Er zijn wel uitzonderingen: GroenLinks, D66, Volt en PvdA doen het bijvoorbeeld goed op dit vlak, VVD en CDA wat minder, en PVV en FvD hebben maar één vrouw op de lijst. Daarom is het zo belangrijk dat mensen slim stemmen, als je tenminste een (jonge) vrouw in het Europees Parlement wil. Veel mensen stemmen op de eerste of juist laatste vrouw op de lijst. Dat heeft allebei niet veel effect: de eerste redt het toch wel, de laatste sowieso niet. Wij moedigen kiezers aan om te kijken naar de vrouwen die het net niet zouden halen. Dat kun je zien aan de peilingen: hoeveel zetels gaan partijen ongeveer krijgen? Stel dat dat er drie zijn, en op nummer 2 en 4 staan vrouwen. Stem dan op nummer 4, want bij genoeg stemmen op haar wordt nummer 3, soms een man, eruit gewipt.'
Wie zijn opvallende vrouwelijke kandidaten waar we op kunnen stemmen?
IR: ‘Bij D66 staat op nummer 3 Samira Rafaela: een jonge vrouw van 30 die zich inzet voor diversiteit. Zij zou de eerste vrouw kunnen zijn met Caribische roots die namens Nederland in het Europees Parlement komt. Ze is heel ambitieus en echt iemand die onze stem verdient.’
DV: ‘Volt heeft een kandidate van 17 jaar, Bibi Wielinga, die nog op de middelbare school zit. Ze mag zelf nog niet stemmen maar is wel verkiesbaar. Dat vind ik wel heel tof. Interessant is ook Nadia El Ouahdani, de nummer 3 voor DENK. Zij heeft misschien wel de meeste buitenlandervaring van iedereen: ze spreekt zeven talen en heeft als diplomaat op veel plekken gewerkt. Bij VVD is de nummer 6 Catharina Rinzema, zij kwam er vlak nadat ze zich kandidaat stelde achter dat ze zwanger is. Als ze gekozen wordt zal ze vrij snel, met de steun van haar partij, met zwangerschapsverlof gaan. Ze wil laten zien dat je heus wel een carrière en gezin kan combineren. GroenLinks heeft op nummer 3 en 7 twee jonge vrouwen staan: Eline van Nistelrooij en Kim van Sparrentak. Ook best jong is Kati Piri, de nummer 4 van de PvdA. Zij zit al in het Europees Parlement en kan herkozen worden. Piri is erg bezig met mensenrechten en de vluchtelingencrisis, ze heeft bijvoorbeeld onderzoek geleid naar de Turkije-deal.’
Bedrijven vrouwen eigenlijk anders politiek dan mannen?
DV: ‘Ik denk niet dat vrouwen beter zijn dan mannen of andersom, maar het gaat om de balans binnen een groep. Mannen en vrouwen vullen elkaar aan, net als mensen met verschillende culturele achtergronden of seksuele voorkeuren. Een simpel voorbeeld: plastic vervuiling is nu een belangrijk topic waar Europese regels over worden gemaakt. Iedereen heeft een ander idee waar dat door komt. Mannen denken – plat gezegd - door industrie, scrubs en kleding. Vrouwen denken misschien ook aan luiers, glitters, maandverband en make-up. Niet alleen omdat ze daarover praten, maar vrouwen hebben andere associaties. Daarbij communiceren mannen en vrouwen anders. Een goede balans zorgt voor een andere sfeer. De politiek hoort een afspiegeling te zijn van de samenleving. Het klinkt zo logisch, maar het gebeurt niet. Nog niet.’
Na de Brexit wordt er ook wel eens gesproken over een Nexit. Is dit mogelijk?
IR: ‘Ik denk het niet. Je hoort in Nederland wel dat Forum voor een Nexit is, al is nog niet helemaal duidelijk hoe en waarom, maar ik hoop dat de chaos omtrent Brexit mensen doet beseffen wat de noodzaak is van Europa. Hoe belangrijk het is dat we samen optrekken en je je stem laat horen. Je weet niet wat de impact gaat zijn van Brexit op de mensen daar en de economie en dat brengt veel onzekerheid met zich mee. We mogen blij zijn dat we bij de EU horen. Samen kun je meer dan alleen.’
Hebben jullie nog laatste stemtips?
DV: ‘Ik heb twee tips. De eerste is dat strategisch stemmen in de EU, in tegenstelling tot Tweede Kamer-verkiezingen, geen zin heeft. Dus je hoeft niet tactisch te stemmen op een partij die de grootste concurrent is van de partij waar je tegen bent, bijvoorbeeld VVD als tegenhanger van FvD: omdat we in het Europees Parlement met zoveel partijen zitten werkt dat niet zo. Daarnaast kloppen peilingen vaak niet. Dus heb schijt aan strategie en stem gewoon voor wie je bent. De tweede tip is onze website stemopeenvrouw.com/stemtip. Er is helaas niet één centrale overheidswebsite waar je alle partijen en hun standpunten kunt vinden, daarom hebben wij het verzameld. Bij alle vrouwen kan je dan doorklikken naar hun socialmediaprofielen. Qua stemwijzers tip ik de Jongerenkieswijzer en de Rainbow Vote van COC Nederland, waar je per partij ziet wat hun LGBTQI+-standpunten zijn.'
IR: ‘Mijn tip is dat je hoe dan ook moet stemmen. Het is heel belangrijk dat we de EU hebben waarin we afspraken kunnen maken. We hebben elkaar nodig als tegenwicht tegen grootmachten als de VS en China, bijvoorbeeld op het gebied van privacy, handel en persvrijheid. Veilig en vrij zijn, dat is de basis waarop de Europese politiek is gebouwd na de Tweede Wereldoorlog. Denk niet dat jij geen impact kan hebben. Kijk maar naar de invloed van al die jongeren die klimaatkwesties onder de aandacht brengen.’
