ELLE's juninummer is uit en staat in het teken van mental wellness. Zeker na zoveel dagen in zelfisolatie, is zorgen voor je hoofd belangrijker dan ooit. Angst voor ziektes, zorgen om dierbaren en economische onzekerheden knokken om de eerste plek in de stress-top-drie. Eén manier om onze zenuwen te beteugelen is met meditatie. ELLE-hoofdredacteur Edine Russel begon er noodgedwongen mee en leerde er meer van dan ze verwacht had.
Als in de nineties mijn studie aan de toneelschool vroegtijdig tot een eind komt stort de wereld in. Althans, ik stort in. Nu zouden ze dat een burn-out noemen. Er komt niets uit mijn handen behalve veel strak gerolde joints waar ik bij het ontbijt al mee begin. Dat helpt niet en dat is zacht uitgedrukt. Via via beland ik in een jongerenretraite bij een spirituele leefgroep op de Veluwe. Een tijdje rust, therapie en verzorging zal me goed doen, is het idee. Het programma is alternatief met een hoofdletter A, en zelfs voor mijn ruime opvattingen behoorlijk wild. Veel emotioneel lichaamswerk, intense groeps-sessies, en oneindig veel huggen, wat ik eigenlijk niet wil. Maar! Ik leer er wel mediteren. Als ik na een paar weken terugkeer naar het ‘normale’ leven, voel ik me veel beter. Ik beslis dat ik me nooit meer zo ellendig wil voelen. Ik zal aan mezelf blijven werken, tenminste, wanneer het tegenzit. Ik probeer van alles uit, en tussendoor hop ik een beetje tussen geleide meditaties en stiltemeditaties naar dan weer qi gong en affirmaties.
Zelfontwikkeling wordt een tool om controle te houden. Te lang chagrijnig? Ik ga in therapie. Last van onzekerheid? Ik doe ademwerk. Een werkprobleem? Hup, naar een supercoach. Als ik ergens vastzit of keihard ongelukkig ben, spring ik in de fix-it-modus. Het is effectief en helpt me verder, maar inherent eraan is ook dat je een ongeduldige attitude hebt: ik wil er nu vanaf. Me zo snel mogelijk beter voelen is het devies. Zelfhulp op afroep, zoiets.
Tot ik, nu zo’n vier jaar geleden, een ongeluk krijg. Ik zeg ‘een ongeluk’. In het politiedossier staat ‘steekincident’. De korte versie: wanneer ik ’s nachts naar huis loop na een geslaagd ELLE-feestje, word ik gevolgd door een jonge gast met een capuchon op. Ik probeer hem af te schudden – denk ook even dat dat gelukt is – en ontdek plots dat hij heel dicht achter me loopt. De. Hel. Als ik tussen de geparkeerde auto’s door de stoep afschiet, komt hij achter me aan. Met een mep van mijn paraplu probeer ik hem op afstand te houden, maar hij is pissed off en wil zijn gram halen. Hij cirkelt dreigend om me heen en ik focus vooral op het mes in zijn vuist. Wanneer hij ten aanval springt en richting mijn nek steekt weet ik hem af te weren. Het lemmet landt in mijn arm. Hij sprint ervandoor, en ik schreeuw en schreeuw tot er iemand te hulp schiet en een ambulance belt.
Vanaf dat moment begint een intense tijd. Aangifte doen. Operatie (er is een spier geraakt). Recherchebezoek. ELLE-deadline. Afspraken ziekenhuis. Advocaat zoeken. ELLE Style Awards presenteren. De adrenaline is niet aan te slepen. Stijf van de stress ‘doe’ ik de fashion weeks. Mijn vrienden en collega’s houden er rekening mee. Ik zit alleen met mijn rug naar de muur, ’s avonds een taxi in plaats van de metro, ik heb issues met op straat lopen. Ik schrik van iedereen met een capuchon en in het hotel wachten mijn collega’s bij mijn kamer tot ik de ruimtes onder het bed, in de kast en achter de gordijnen heb gecheckt.
Ik meld me bij slachtofferhulp om te kijken welke therapie ik het best kan volgen en hoe lang deze staat gaat duren. ‘Je ben te snel,’ zegt de dame, ‘laat dit eerst bezinken, en dan kijken we over een tijdje wat voor therapie geschikt is.’ Bezinken? Ik heb een baan en een leven. Bovendien is dit een foutje. Ik ben geen tut, ik hou van de nacht. Geweld is niet iets wat mij overkomt. De dame van slachtofferhulp is er droog over: ‘Die heb ik hier elke week wel aan tafel. Dit gebeurt zo veel vrouwen.’
EMDR-therapie
De PTSS (posttraumatische stressstoornis) is een bitch en laat steeds vaker van zich horen. Bijvoorbeeld na een fotoconfrontatie, na de rechtszaal. Als het te erg wordt logeer ik bij vrienden. Om te ontspannen boek ik een verre vakantie, in een chic hotel. ’s Avonds durf ik niet alleen door de gang om naar het restaurant te gaan. Roomservice kan ook niet, want die durf ik niet binnen te laten. Als ik ’s nachts denk dat ik iets voor mijn hoteldeur hoor, neem ik mijn dekbed en alle kussens van de bank en slaap ik op de vloer van de badkamer. Het wordt steeds erger. Ik zie de dader overal. Hij verschijnt aan tafel, in mijn bed, in de koelkast. Als in een slechte horrorfilm neemt hij bezit van mijn hoofd en mijn woning. EMDR-therapie (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) helpt godzijdank. Na een aantal sessies waar ik onder begeleiding de aanval steeds opnieuw doorloop, verdwijnen de grootste waanbeelden uit mijn hoofd. Maar ik blijf schrikachtig.
Ik meld me bij een meditatieleraar. Door hem krijg ik meditatie weer in mijn routine. Na een paar weken begin ik verschil te merken. Het zijn maar korte momenten waarin de mist verdwijnt. Om dit gevoel vast te houden wil ik er meer over weten en volg ik een meditation teacher training. RPM leer ik er onder meer; rise pee meditate. Elke ochtend, voor de dag begint zit ik op mijn meditatiekussen. Elke avond is het RAW – right after work. De magie zit hem in de regelmaat, en het wordt mijn lifeline.
Het is intussen vier jaar na die avond, en ik durf te zeggen dat het goed met me gaat. Fysiek ben ik er redelijk goed vanaf gekomen, op een Voldemort-litteken in mijn onderarm en twee vingers die nooit meer helemaal goed zullen werken na. Er is een versie van mij voor het ongeluk en een erna. Met die nieuwe versie kan ik het heel goed vinden.
Ja wacht even. Zeg je nou dat je door een beetje meditatie van je angsten af bent? Nee, zeker niet alleen. EMDR heeft veel geholpen, en ook haptonomie en fysieke therapieën hebben bijgedragen. Maar door het mediteren is me wel meer duidelijk geworden.
Geduld en empathie
Voor het eerst in mijn leven leerde ik wat geduld is. Alles heeft een eigen ritme. Dat zie ik pas als ik kalmer word. Door elke dag weer op mijn meditatiekussen te zitten en bewust adem te halen, echt, zo simpel is het, vermindert de constante buzz in mijn hoofd. Ik merk daardoor dat het leven zich niet laat haasten, maar dat dingen wel in beweging zijn. Dat zie ik aan hoe lang het duurt voordat een wond geneest. Hoe ik op een dag toch weer stukken kan typen zonder kramp. Hoe lang het duurt voordat er een uitspraak is, namelijk drie jaar. Maar ook dat een schrikreactie minder wordt. Ik heb bevestigd gekregen dat niets blijft zoals het is. Veel stress ontstaat omdat je niet blij bent met hoe een situatie nu is. Je wilt dat het anders is. En door steeds weer dat waar je niet blij mee bent te benoemen, hou je jezelf als het ware gevangen in dat moment. Je maakt je eigen Groundhog Day (film, aanrader).
Ik leerde wat geduld is doordat ik geen controle had over de voortgang van het proces. Niet over het herstel van mijn arm en hand. Ik moest oefenen in wachten. En nu heb ik een soort vertrouwen dat alles, hoe pijnlijk ook, weer voorbijgaat. Is het leven mooier, frisser, sprankelender en voel je je energieker als alles goed gaat? Zeker! Maar de onderkant van de curve moet ook bestaan, die heeft ook kwaliteiten.
Geduld heeft me nog een groot inzicht gebracht.Je kan niet van punt één naar zes in één stap. Ik kan niet van diepe ellende in één keer naar euforie of grote opluchting. Niet van hier beneden meteen door naar de top van de berg. Mediteren en mindfulness leren me benoemen waar ik zit op die route. Net als een werkproject dat je opknipt in kleinere stappen, zo bekijk ik ook waar ik heen wil als ik negatief ben of gestrest. Het heeft geen zin om te horen, of tegen iemand te zeggen: kom op, smile, alles komt goed. Of om #powerofpositivity- of #goodthoughts-quotes op Instagram te lezen terwijl je je kut voelt en baalt van je leven, je studie, je vent of je vrouw. Maar je kunt jezelf vaak wel in mini-stappen uit het moeras van zelfmedelijden en ellende loodsen. Vanuit machteloosheid of angst kan ik wel naar woede. Woede voelt iets beter dan grote angst. En vanuit woede kan ik ook niet meteen naar vrijheid of blijheid, maar ik kan wel zoeken naar mindere vormen van woede, bijvoorbeeld frustratie of irritatie. Het hoeft niet meer meteen opgelost.
In het begin bleef mijn mind zo druk als een chihuahua op speed. Maar steeds vaker lukte het, als ik zat te mediteren, en ook gewoon tussendoor achter mijn bureau of op de fiets, om contact te maken met mezelf. Door heel zacht tegen mezelf te praten. Ik moest een doodsbang deel van mezelf kalmeren en beschermen. Ik moest heel voorzichtig en zorgzaam zijn, troostende woorden spreken. Dat klinkt misschien wat wee of vaag. Maar er was iets gebeurd, en daar kon ik niet overheen walsen. Ik oefende tegen mezelf te praten zoals ik tegen mijn beste vriendin zou praten, of tegen een kind. Ik leerde de negatieve toon flink minderen. En hoe meer ik dat oefende, hoe meer ik ook geen behoefte had aan negatief gepraat van anderen. Tijdens mijn opleiding oefenden we onder andere onze woorden te wegen voor ze onze mond verlieten. Was het waar wat je nu ging zeggen? Was het aardig, vriendelijk? Was het echt nodig? Ik leerde dat heel veel opmerkingen die uit mijn mond kwamen die drie boxjes nooit allemaal aftikten. Ik ga nu niet heilig door het leven, of namasté-buigend tegen iedereen. Maar ik ben me er wel meer bewust van dat iedereen op een moment, of vaker, met iets moet dealen. Ik probeer de ander daar te ontmoeten, niet op wat je op het eerste moment ziet. Daardoor heb ik beter contact, snap ik beter wat er speelt, en het scheelt veel energie. Ik ervaar veel nu anders. Ik voel meer, hou meer van mensen, heb meer empathie. Het leven heeft een extra laag gekregen.
Vergeving en acceptatie
Er was een moment dat mensen om mij heen ontzettend boos waren. Boos op de dader, gefrustreerd over het rechtssysteem. Ik vond absoluut dat hij snel van straat moest zijn. Maar ik heb ook met hem te doen, door zijn kansloze start, onveilige jeugd, zwakbegaafdheid, zwervende bestaan. Ik kan niet anders dan dat erg vinden. Ook voor ons rechtssysteem, dat een oplossing moet vinden voor mensen die steeds weer de fout in gaan. Ik heb ook geen idee hoe dat straks verder moet als hij weer uit de gevangenis komt. Ik heb geleerd dat ik hem kon vergeven. Dat was altijd een abstract begrip voor me, loos ook wel. Maar het werkte. Ik heb hem kunnen vergeven wat hij me heeft aangedaan. Ik vind dat hij verantwoording moet afleggen, en zijn straf moet uitzitten, don’t get me wrong. Maar ik wens hem ook het beste. Ik hoop dat hij opknapt, van de drugs afraakt, een job vindt en houdt, iets van eigenwaarde ontdekt en bovenal niemand meer iets aandoet. Ik kan hem naar de hel blijven wensen, maar dat voel ik niet zo. Dat betekent niet dat ik een natte dweil ben. Verre van. Maar ik ben er geen slachtoffer meer door. Ik kan eindelijk door met mijn leven.
En ten slotte: shit happens. Dat is denk ik mijn grootste take-away van deze episode. In het begin was ik zo bezig met analyseren waarom dit was gebeurd. Wat moest ik ervan leren? Was dit karma? Had ik dit aangetrokken? Wat was de diepere betekenis? Maar dit is het: shit happens. Het heeft geen zin om oneindig te analyseren waarom een bepaalde berg ellende je overkomt. Accepteer dat iedereen vroeg of laat een portie krijgt. Op veel plekken op de aarde moeten mensen met nog veel grotere rampen dealen of heftiger misbruik ondergaan.
Accepteer dat we allemaal ooit verdriet, pijn, dood, ellende, ziektes en rampen te verwerken krijgen. Het enige waar je iets in kunt kiezen, is hoe je er dan mee omgaat. Ik vind hem zeker niet makkelijk deze laatste, maar gegijzeld blijven door angst of stress wil je ook niet. Dus deal met je shit wanneer het zover is en tot die tijd, count your blessings.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in het juninummer van ELLE, met als thema 'Take Care'. Je shopt hem - zonder verzendkosten! - in onze digitale kiosk.
