Er is een wildgroei aan ceremonies voor persoonlijke groei met psychedelische truffels en de daarin werkende stof psilocybine. Zo’n paddotrip zou niet alleen je geest verruimen maar ook kunnen helpen bij diepgewortelde trauma’s. Mits er goed wordt begeleid, zo ondervindt ELLE’s Kaira aan den lijve.
ELLE aan de paddo's
Op een heldere lenteochtend wandel ik een yogastudio in hartje Amsterdam binnen, klaar voor een truffelceremonie. Ik heb me er een week lang op voorbereid: zo plantaardig en onbewerkt mogelijk gegeten, geen cafeïne of alcohol gedronken. En zo goed als nul prikkels, was het advies van de sjamaan ofwel truffelgids die ik via Instagram had gevonden. Dus de afgelopen dagen heb ik geen nieuws en geen sociale media geconsumeerd. Een schoon lichaam, een schone geest. Maar niks, helemaal niks, had me kunnen voorbereiden op wat er komen ging.
De initiële locatie was een idyllische plek in Amsterdam-Noord, op een woonboot te midden van natuur. Maar mijn truffelgids belt me een dag tevoren dat die last minute is gecanceld. De nieuwe locatie verrast me: het is op De Wallen. Energetisch gezien misschien niet de meest zenachtige plek, en pal naast de ingang van een druk metrostation. Dat zijn slechts afleidingen, maan ik mezelf tot rust, uiteindelijk gaat het om een innerlijke reis die je gaat doormaken. Dit zijn eveneens de woorden van mijn begeleider vandaag. Dus gaan we zitten rondom een altaar met kaarsen, kristallen en wierook waar ik ook wat persoonlijke talismannen bij mag leggen. Ik ben licht nerveus, maar ik heb er ook veel zin in. Na een korte meditatie krijg ik eerst een drankje en daarna een kom met truffels. Ik ga liggen op een mat met een kleurrijke deken en een oogmasker op. Er wordt ritmische muziek opgezet. Het eerste half uur vraag ik me af of er wel iets gebeurt – ach, ik lig wel lekker, denk ik – dan word ik in een rollercoaster gezogen die bijna zes uur lang aanhoudt. Al mijn zintuigen worden opengeblazen – iets wat gebruikelijk is bij psychedelica, maar zeker als je wat hoger sensitief bent zoals ik. Alles om mij heen wordt uitvergroot (en die omgeving, die doet er dus wel degelijk toe, maar hierover verderop meer). De wierookgeur wordt penetrant en doet me denken aan de luchtverfrissers in de vorm van een dennenboompje die je weleens in taxi’s tegenkomt. Het maakt me misselijk, maar ik probeer er niet te veel aan te denken.
De muziek lijkt een steeds koortsachtiger ritme aan te nemen dat me helemaal insluit. Spiekend langs mijn blindfold (ook wel mindfold genoemd) zie ik een minuscule speaker, maar het voelt alsof er een hele band om me heen staat die al dreigend op me afkomt. Ik zie een caleidoscoop aan symmetrische vormen en een soort marsmannetjes die me al stampvoetend op het ritme naderen. Het voelt als een nachtmerrie. Hallucinant, ja, maar het heeft ook iets… synthetisch. Bepaalde herinneringen of geliefden – die vaak langskomen tijdens zo’n sessie in positieve of negatieve zin – blijven volledig uit. Na een paar uur krijg ik koorts: zo ziek ben ik sinds mijn kindertijd niet meer geweest en mijn hele lichaam is onophoudelijk aan het rillen. Misselijk, ellendig. Mijn begeleider komt bij me zitten, raakt zachtjes mijn rug en heupen aan. ‘Geef je over, breek uit dat hoofd,’ zegt ze. Ik probeer het, maar voel me ook paniekerig. Nog een paar uur later lig ik in het toilet en heb ik het gevoel dat ik mijn hele ziel en zaligheid eruit heb gegooid. ‘Het is een purge,’ zegt mijn begeleider. Hopelijk is het daarmee klaar, denk ik maar. Ik wil niets liever dan linea recta naar huis. Het enige beetje houvast, het enige rustpunt, vind ik in de natuur. In het lichtspel op de muren en in een overwoekerd minituintje achter in het pand, starend naar de bladeren en de hemel. Er overvalt me een dankbaarheid om gewoon hier, op aarde, te zijn. Tegelijkertijd ben ik kapot. Het einde van de sessie lijkt te naderen en mijn gids gebaart me overeind te komen en zachtjes mee te dansen. Daarna gaan we even bij het altaar zitten en dit lijkt dan de afsluiter te zijn. Tegelijkertijd neemt de misselijkheid overheersende vormen aan en zie ik alles driedubbel. Waarschijnlijk ben ik nog niet uit mijn roes, maar ik moet en zal op dat moment weg, weg, weg. Op de een of andere manier krijg ik het voor elkaar mijn sneakers aan te doen, een Uber te bestellen en na een vluchtige knuffel ben ik ervandoor. Thuis kijk ik in de spiegel en denk: Kai, wat moest je jezelf nou weer zo nodig aandoen?! Slapen is er niet echt bij die nacht, ik krijg vooral angstdromen, maar ik ben allang senang dat ik veilig en wel in mijn eigen space ben.
Overrompeld door liefde
Dat weekend heb ik maar één verlangen: ik moet het bos in, zo min mogelijk mensen om me heen. Terwijl ik wel de behoefte heb er met vrienden over te praten, probeer ik die aandrang (ook op advies van mijn gids) te onderdrukken. Laat het eerst maar zijn. Na het weekend deel ik mijn ervaring met twee vrienden die ook een truffelceremonie hebben meegemaakt, en die het totaal anders hebben beleefd. ‘Ja het was wel even uitdagend,’ zegt de één: ‘Mijn tweelingbroer is overleden bij de geboorte en dat kwam allemaal terug. Hoe pijnlijk ook, daarna heb ik me ermee kunnen verzoenen. Die traumatische ervaring werd omgebogen naar iets liefdevols.’ Hij beschrijft het als een doorbraak en een wedergeboorte. Dat is ook wat psilocybine kan doen: oude, vastgeroeste ideeën en patronen, die je bewust of onbewust tegenhouden, overschrijven. Mijn geliefde die het maanden later in Mexico meemaakt, duidt het ook als een zeer liefdevolle ervaring. Hij zag de mensen van wie hij houdt om zich heen, en liet zich overrompelen door een gevoel van diepe, diepe liefde en eenheid met alles wat zich in onze mensenwereld en het universum bevindt. Ik voel me gedesillusioneerd. Zit ik zo op slot?
Truffelrenaissance
Intussen vraag je je misschien af hoe ik hier überhaupt ben beland? Ze zeggen dat plantmedicijnen je ‘roepen’ als je tijd is gekomen. Dan komt het als van nature op je pad. Tegelijkertijd zijn psychedelica een trend. Een tijd terug ontving ik zonder afzender een boek: Entangled Life door bioloog Merlin Sheldrake over hoe fungi onze wereld en onze geest kunnen beïnvloeden. Hierna volgde ik een online fungiworkshop met een filmbeschouwing van de docu Fantastic Funghi en talks van chef Sophia Roe en actrice en activist Nathalie Kelley, die ik beiden eerder voor ELLE heb geïnterviewd. De laatste jaren is er bovendien veel positieve media-aandacht geweest voor psilocybine als behandelmethode voor diverse psychiatrische aandoeningen vanwege meerdere, weliswaar kleinschalige onderzoeken die zijn uitgekomen, met veelbelovende resultaten. Die research werd ook onder de aandacht gebracht in de bestseller van Michael Pollan How to Change Your Mind, waarvan later ook een Netflix-serie werd gemaakt. Hierin worden LSD, MDMA, mescaline en psilocybine onder de loep genomen.
Psychedelica zijn niet zonder risico’s
Gerenommeerd auteur Michael Pollan vertelt in een interview over zijn onderzoek naar psilocybine: ‘De geestelijke gezondheidszorg wereldwijd is niet zo effectief gebleken. We hebben nog steeds te maken met zeer hoge percentages van mensen met psychische aandoeningen. Sterker, dat wordt alleen maar erger. De laatste belangrijke innovaties dateren van begin jaren 1990, met de introductie van onder meer Prozac en Zoloft. Sindsdien is er niet veel gebeurd. Dus het idee dat we een hulpmiddel te pakken hebben (met onder meer psilocybine, KvW) dat zou kunnen helpen bij uitlopende problemen – van verslaving en depressie tot obsessie en angst – is natuurlijk fantastisch.’ Tegelijkertijd plaatst hij daar een belangrijke kanttekening bij: ‘De schaduwzijde is dat ik me zorgen maak dat het een grote modetrend wordt. Psychedelica zijn niet zonder risico’s. Nu zijn ze niet giftig of verslavend, dus in vergelijking met andere psychoactieve medicijnen die we nemen, zijn ze erg veilig voor ons lichaam. Maar er zijn mensen die ze niet zouden moeten nemen: mensen die risico lopen op een ernstige psychische aandoening, op psychose, op schizofrenie. Sommige mensen hebben heel negatieve ervaringen. Dan kan er zelfs blijvende psychische schade optreden. De reden dat in alle onderzoeken geen bijwerkingen zijn opgetreden, is omdat de deelnemers zorgvuldig zijn gescreend. Ik hoop dat mensen vooraf goed onderzoek doen voor ze ermee aan de slag gaan.’
Psilohuasca
Hier sluit doorgewinterde psychedelische gids Dorien Tatalas – ook wel Door of Perception – zich volledig bij aan. Twee weken na mijn verwarrende truffelervaring ga ik op advies van een bekende – die onlangs voor VPRO paddopodcast De tripgeneratie heeft gelanceerd, aanrader! – langs bij haar praktijk. In 2007 richtte Dorien Stichting OPEN op, die zich inzet voor wetenschappelijk onderzoek naar psychedelica. Hiernaast is ze medisch antropoloog en werkte ze tien jaar lang als begeleider in de psychiatrie. ‘Ah!’ zegt ze nadat ik mijn verhaal heb gedaan: ‘Psilohuasca.’ Psilo-wat? Ze legt uit: ‘Je hebt waarschijnlijk niet alleen truffels gekregen. Ik denk dat het drankje dat je erbij dronk een MAO-remmer bevatte. Dat is een plantaardig ingrediënt dat ook in het sjamanistische drankje ayahuasca zit, een plantmedicijn uit de Amazone. De MAO-remmer zorgt ervoor dat de truffels langzamer worden afgebroken door je lichaam, wat voor een langere en mogelijk intensere trip zorgt. Deze combinatie maakt de psychedelische ervaring veel onvoorspelbaarder dan wanneer je alleen truffels neemt. Bovendien brengt het ook meer fysieke klachten zoals overgeven en je beroerd voelen én risico’s met zich mee.’ Dat verontrust me wat, want de reden dat ik expliciet niet voor ayahuasca heb gekozen, is dat truffels in Europa groeien maar ook dat die een ‘zachtere landing’ zouden geven. Ik wilde kalm aan, stap voor stap, beginnen met psychedelica. Dorien licht verder toe: ‘Dat is waarschijnlijk de reden dat je halverwege zo ziek bent geworden. Jammer, want die toevoeging heb je helemaal niet nodig als je truffels neemt. Bij ayahuasca is het een ander verhaal, omdat de psychedelische stof DMT in dit plantmedicijn zonder de MAO-remmer niet oraal actief is. Zonder die toevoeging krijg je bij ayahuasca geen psychedelisch effect. Ayahuasca is in Nederland verboden. Misschien kwam je begeleider uit de ayahuasca-scene en zocht ze een legaal alternatief voor dit middel? Eerlijk gezegd snap ik niet waarom truffelgidsen kiezen voor dit soort combinaties. Het geeft alleen maar meer risico’s en maakt de ervaring onnodig complex. Zeker voor beginners is het effect van truffels op zichzelf echt al voldoende en vind ik het eigenlijk onverantwoord om er een MAO-remmer bij te serveren.’ Achteraf bezien moet ik bekennen dat mijn truffelgids misschien wel iets van psilohuasca heeft laten vallen, maar omdat ik er zo bleu instapte en totaal niet bekend was met al deze termen is dat volledig aan me voorbijgegaan.
Set en setting van psychedelica
Wil je psilocybinetruffels (of andere psychedelica) proberen dan heeft Dorien een paar belangrijke aanbevelingen. Allereerst, neem de begrippen ‘set en setting’ serieus. Dit zijn zulke bepalende elementen voor een trip dat Dorien er een onlinecursus over heeft gemaakt. De setting staat voor je mindset: mentale gesteldheid, eerdere ervaringen, verwachtingen, motivatie en intentie. Als het goed is, informeert een begeleider naar al deze zaken alsook naar eventueel medicijngebruik en andere relevante medische zaken. ‘Is er vooraf geen screening of intakegesprek? Dan zou ik hard wegrennen.’
En dan de setting, die bestaat uit: de locatie met alle omgevingsfactoren waaronder begeleiding, geuren en kleuren, hoe comfortabel en veilig je je daar voelt. Dorien: ‘Onder invloed van psychedelica ben je vaak hypergevoelig, omgevingsprikkels komen extra hard binnen.’ Qua setting is het bij mij wellicht niet zo soepeltjes verlopen, daar midden op de wallen. Verder tipt Dorien: check je mentale welzijn en genetische risicofactoren –is een familielid bijvoorbeeld gediagnosticeerd met schizofrenie of heb je zelf ooit een psychose gehad dan is dit een no-go – en informeer naar het middel en de dosering. Die dosis moet worden aangepast aan hoe ervaren iemand is. Tot slot, neem de tijd voor de voorbereiding én integratie van deze reis. ‘Als je een begeleide reis wil maken,’ vult Dorien aan, ‘informeer naar de achtergrond en ervaring van je begeleider en naar diens specifieke aanpak. Wees kritisch en ga alleen met die persoon in zee als je je veilig voelt en als er ook een screening én voorbereiding bij komen kijken.’ Ze concludeert: ‘Psychedelica zijn geen magic bullet. De ervaring kan magisch zijn, maar je moet naderhand wel zelf met de inhoud en betekenisgeving aan de slag.’
Voorbereid op pad
Een bad trip, bestaat zoiets eigenlijk? Dorien: ‘Zeker, dat was aan de orde van de dag bij de “psychedelische EHBO-diensten” waarvoor ik als vrijwilliger op festivals heb gewerkt. Festivalbezoekers onderschatten vaak de invloed van set en setting, of nemen bijvoorbeeld te veel en dan kunnen ze echt totaal overweldigd worden door de ervaring. Is de setting niet optimaal dan kunnen angst, paniek of zelfs agressie ontstaan. Maar,’ zo stelt Dorien, ‘ook als de setting wél veilig en goed gekozen is, zoals bij een begeleide trip, is een psychedelische ervaring lang niet altijd gemakkelijk of aangenaam. Er kunnen intense emoties naar boven komen of je kunt oog in oog komen te staan met confronterende realisaties. Weliswaar kan een zware ervaring transformerend zijn, en zelfs tijdens de trip nog veranderen in een euforische ervaring met betekenisvolle inzichten. Het is dan wel belangrijk dat je je durft over te geven aan de ervaring, en er niet tegen vecht. Die strijd kan het verder bemoeilijken en voor angst of paniek zorgen. Dat is de meerwaarde van een begeleide ervaring: een goede gids weet raad met dit soort moeilijke momenten.’ Volgens Dorien zijn er veel bekwame truffel-aanbieders. Sinds kort is er de Guild of Guides: een professionele organisatie voor truffelaanbieders die een gedragscode voorschrijft, intervisie organiseert voor de leden en een vertrouwenspersoon heeft aangesteld voor klanten die klachten hebben over hun begeleider.
Psychedelica voor mij einde verhaal? Nee, dat niet. Ik heb het pittig gehad, maar ik heb ook het idee dat er energetisch gezien iets is geshift. Of dat echt met die trip te maken heeft? Ik zal het nooit zeker weten. Maar er zijn vlak erna wel mooie dingen op mijn pad gekomen: verliefd geworden, veel gereisd. Dat reizen door mijn binnenwereld met truffels trekt me nog steeds. Alleen de volgende keer zorg ik ervoor dat ik niet overhaast en goed voorbereid op pad ga.
