Toen dr. Claire Ashley fulltime als huisarts werkte, werd er van haar verwacht dat ze tot wel 50 patiënten per dag zag, bovenop de administratie, vergaderingen en visites. Ze sliep ook niet en had moeite om tijd te vinden om te eten, water te drinken of zelfs naar het toilet te gaan. 'Ik herkende mezelf niet meer,' zegt ze. 'Ik zat aan mijn bureau en keek naar al het werk dat ik moest doen, en ik wilde gillend wegrennen.'
Het breekpunt kwam toen ze op een avond thuis een paniekaanval kreeg terwijl ze aan het bellen was met haar man, die op dat moment weg was voor werk. Ik had nog nooit paniekaanvallen gehad. Hij had zoiets van: 'Wat is er aan de hand?' En opeens dacht ik: Wow, ik kan echt niet meer.'
Het had haar zes maanden gekost om van volledig functioneel – goed presterend, geen psychische problemen, dol op haar werk – naar een omhulsel van haar vroegere zelf te gaan. Ze werd prikkelbaar met haar kinderen, vond het vreselijk om naar haar werk te gaan en was vermoeider dan ze ooit was geweest. Wat ze ervaarde, zou ze gaan begrijpen, was een burn-out.
Wat is een burnout?
De hashtag #burnout is alleen al op TikTok meer dan 200.000 keer gebruikt. Hoewel er op sociale media veel met het woord wordt gegooid en er veel interpretaties van de betekenis bestaan, definieert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) burn-out als een syndroom dat samenhangt met niet goed beheerde stress op het werk. Het bestaat uit drie delen: uitputting, een gevoel van afstand of cynisme ten opzichte van je werk en verminderde prestaties op het werk.
Toch werkt deze beperkte set criteria het misverstand in de hand dat burn-out uitsluitend te wijten is aan werkstress. Je kunt een burn-out eerder zien als een opeenstapeling van stressoren uit verschillende levensgebieden, die samen een perfecte, slopende storm vormen.
'De definitie van de WHO omvat geen stress als gevolg van een burn-out bij ouders of verzorgers, of als gevolg van ADHD of een Autistisch Spectrum Stoornis,' zegt dr. Ashley, die inmiddels een expert op dit gebied is geworden en zichzelf heeft uitgeroepen tot 'Burnout Doctor'. Persoonlijk denk ik dat je een burn-out kunt krijgen van elke situatie met chronische stress. Hoe je het ook bekijkt, een burn-out is geen grapje. In ernstige gevallen veroorzaakt het vroegtijdige veroudering van de hersenen en als je jonger bent dan 45 jaar, neemt je kans om aan alle oorzaken te overlijden toe, zoals blijkt uit een onderzoek van het wetenschappelijke tijdschrift PLOS One. Dr. Ashley schat dat het één tot drie jaar kan duren om te herstellen.
Met zo'n specifieke definitie en zulke ernstige connotaties is het je vergeven als je denkt dat burn-out een zeldzaam verschijnsel is. Maar volgens Mental Health UK voelt bijna één op de vier volwassenen zich niet in staat om te gaan met de stress en druk in hun leven. En - omdat de vrouwelijke bevolking nog niet genoeg heeft meegemaakt - laat het 2024 'Burnout Report' van de liefdadigheidsinstelling zien dat vrouwen nog vatbaarder zijn: 93% ervaart extreme stress vergeleken met 88% van de mannen. Vrouwen nemen ook minder vaak verlof op om redenen van geestelijke gezondheid
Vrouwen lijden (weer) het meest
'Burn-out heeft meer invloed op vrouwen vanwege de maatschappelijke verwachtingen dat wij het grootste deel van de huishoudelijke taken en sociale evenementen op ons nemen, naast ons werk,' zegt Sheena Schuy, therapeut en business coach. Ondertussen belonen sommige werkculturen mensen voor het opofferen van hun leven, het werk boven alles stellen of overwerken.
Vrouwen zijn een bedreigde groep om een heleboel redenen, waaronder persoonlijkheidsfactoren zoals een neiging tot people-pleasing, perfectionisme en het imposter syndroom. Volgens een onderzoek van KPMG heeft 75% van de vrouwelijke leidinggevenden in verschillende sectoren in hun carrière te maken gehad met het imposter syndroom.
Deze factoren hadden een drastische impact op de 30-jarige Ava, die een burn-out kreeg van te veel werk. 'Ik werk op een middelbare school in het pastorale team, ik doe lunchdienst en ik ben klassenassistent', somt ze op. Ik werk ook als counselor wanneer ik kan. Mijn rooster zit vol. Tegen de tijd dat ik thuiskom, ben ik helemaal kapot. Ava, die autisme heeft, zegt dat een deel van de druk die ze voelde om zo hard te werken aan zichzelf te wijten was. 'Ik voel mijn eigen druk om perfect te zijn. Ik loop het risico op het imposter syndroom en ik maak me vaak zorgen dat ik mijn baan kwijtraak', zegt ze als gevolg van haar spectrumstoornis. Uiteindelijk had ik geen tijd meer - ik raakte helemaal uitgeput. Op een dag vergat ik iets te doen en ik raakte in een neerwaartse spiraal.
Voor Meredith Pierce, 30, een soloreiziger met een fulltime baan in digitale marketing, sloeg de burn-out toe toen ze begon met het maken van reiscontent voor TikTok naast haar gewone baan. 'Ik was zo opgewonden om merkdeals te doen dat ik alles zou aannemen wat aangeboden werd', zegt ze. Uiteindelijk raakte ik gestrest van het volhouden van mijn 9-tot-5, het maken van content en de fysieke stress van het reizen - slaaptekort, cultuurschok, ziekte en mijn uitgeputte sociale batterij.
Waarom het hebben van een burnout dus níet normaal is
Ondanks hoe hectisch de agenda's van deze vrouwen klinken, is constant bezig zijn schijnbaar het nieuwe normaal geworden. Terwijl beroemdheden van Kim Kardashian tot Molly-Mae Hague worden bespot om hun wereldvreemde advies voor zakenvrouwen, absorberen velen van ons de subtielere, maar nog steeds verraderlijke symptomen van de hustle-cultuur. Influencers verzamelen gezamenlijk miljarden views op hun ochtendroutinevideo's; lange schema's die vaak bestaan uit het eten van een gezond, eiwitrijk ontbijt, twee keer sporten, dagboeken bijhouden, mediteren en werk gedaan krijgen, allemaal voor 9 uur 's ochtends. Zoals TikToker Anayka She in een virale video zegt: 'Het is onmogelijk dat iemand van jullie dat allemaal doet'.
Schuy benadrukt dat altijd maar productief zijn niet duurzaam is: 'We zijn geconditioneerd om te geloven dat 40 uur per week werken plus sporten, voor kinderen zorgen, schoonmaken, koken en proberen een sociaal leven te hebben "normaal" is, terwijl dat vanuit evolutionair perspectief absoluut niet zo is'.
Naast de interne druk waar vrouwen mee te maken hebben, vergroten ook externe factoren zoals de zorg voor kinderen en het huishouden de kans op een burn-out. Uit een onderzoek van de Maven Clinic tijdens de pandemie bleek dat werkende moeders 28% meer kans hadden op een burn-out dan werkende vaders. 'Van de vrouwen zijn het de moeders. Dan zijn het zwarte werkende moeders die de grootste risicogroep vormen,' zegt Dr. Ashley. Andere dingen verminderen je stresscapaciteit; werk is de druppel die de emmer doet overlopen.
Maar hoe zie je het verschil tussen een 'normaal' stressniveau en een naderende burn-out? 'Als je alleen maar gestrest bent over een evenement of project, kom je daarna vrij snel weer bij', legt Schuy uit. Als je niet terugveert, heb je waarschijnlijk een burn-out. Je hebt dan niet de energie om dingen te doen die je normaal wel zou doen.
De signalen, zegt Dr. Ashley, zijn pijn en constante vermoeidheid. Je hebt moeite met slapen en je kunt je emotionele reacties op stress niet onder controle houden. Je vliegt uit je vel of barst in tranen uit over dingen die je normaal gesproken niet van streek zouden maken - wat ik zelf heb ervaren.
Tijdens haar burn-out kreeg Ava insomnia. 'Ik was constant wakker en dacht na over dingen die ik zou moeten doen, en ik kwam mijn bed uit om ze te doen', zegt ze. Ik werd ook huilerig en overstuur. Het kwam zover dat ik me erg geïsoleerd voelde. Pas toen een familielid merkte dat er iets mis was, begon Ava aan haar herstel. Ik had mijn familie om me heen tijdens de kerstvakantie, wat hielp, maar ik moest mijn werklaptop verstoppen, notificaties uitschakelen en zelfs de app verwijderen. Ik moest leren om mijn werk- en thuisidentiteit van elkaar te scheiden.
Hoe kom je uit een burnout?
De eerste stap om beter te worden, adviseren de experts, is rust. 'Rust betekent dingen doen voor je plezier,' zegt Schuy. Niet sporten of naar podcasts luisteren, want daar komt nog steeds leren of productiviteit bij kijken. Echte rust is vrienden zien of kunst maken gewoon voor de lol. De bekende Italiaanse term 'Dolce far niente' beschrijft het perfect, maar helaas hebben de meesten de kunst van het niets doen verleerd.
Het vinden van hobby's buiten haar telefoon hielp contentmaker Meredith haar uitputting te bestrijden. Ik zag een TikTok die zei dat we te veel consumeren en moeten beginnen met creëren,' zegt ze. Ik heb me voorgenomen om meer te koken. Ik kocht een paar paint-by-numberkits en kleurboeken om onderweg te doen. Creatief blijven hielp, zodat ik niet in een slechte cyclus terechtkwam'.
Om tijd vrij te maken voor rust, dringt dr. Ashley er bij burn-outslachtoffers op aan om vrij te nemen van hun werk. Ik weet dat dit niet voor iedereen toegankelijk is, maar door die afstand te nemen, verwijder je je van de bron van je stress. Zodra je zenuwstelsel tot rust is gekomen, kun je de slaap krijgen die je nodig hebt. De volgende fase zou kunnen bestaan uit het bezoeken van een therapeut of dokter, tijd voor jezelf vrijmaken en grenzen stellen op je werk. Wat voor veel perfectionistische, ambitieuze vrouwen ongemakkelijk zal voelen - of zelfs lui. 'Je bent niet lui, je doet absoluut genoeg', zegt Schuy. Maar je moet je verwachtingen van jezelf bijstellen om te voorkomen dat een burn-out uitmondt in een depressie of gezondheidsprobleem.
Het bijstellen van haar verwachtingen was een van de moeilijkste stappen voor Ava. Ik moest assertief worden; tegen mijn manager zeggen: 'Ik neem teveel hooi op mijn vork.' Vroeger gaf ik elke dag 100%, anders dacht ik dat ik mijn werk niet goed deed. Wat me hielp was om 70% te geven en te leren om daar tevreden mee te zijn. En dat maakte me eigenlijk productiever.
Gen Z is goed onderweg?
Zou het beteugelen van onze neiging om te veel te presteren de oplossing kunnen zijn voor deze burn-out epidemie? Als dat zo is, leidt Gen Z de 'low-effort' beweging, met trends als 'quiet-quitting' die laten zien dat jonge mensen niet bereid zijn om meer te doen dan nodig is als werkgevers daar niet op inspelen (lees: Betaal ons meer). Dit, samen met een obsessie voor alles wat met wellness te maken heeft – Gen Z en Millennials geven meer uit aan gezondheidsproducten en -diensten dan oudere consumenten – zou een verschuiving naar een betere balans tussen werk en privé kunnen betekenen nu er meer Zoomers op de arbeidsmarkt komen.
Covid heeft ook de perceptie van arbeid beïnvloed, waardoor we collectief stil zijn gaan staan bij onze prioriteiten. En de opkomst van thuiswerken heeft mensen meer tijd gegeven en minder vermoeid gemaakt. 'Werken op afstand kan burn-out drastisch tegengaan,' zegt Schuy. 'Veel mensen zijn efficiënter, zodat ze tijdens de lunch een wandeling kunnen maken, buiten kunnen eten of vrienden kunnen zien'. Dit speelt een cruciale rol in een evenwichtigere benadering van het werk en heeft voordelen zoals het vermijden van woon-werkverkeer, je niet micromanaged voelen of onder druk gezet worden om er elke dag 'goed uit te zien'.
Hoewel veel mensen zichzelf de schuld geven van hun burn-out – volgens Psychology Today hebben vrouwen zelfs meer kans om schuldgevoelens te koesteren – is het belangrijk om zelfkritiek los te laten. Dit is iets waar dr. Ashley zelfs nu nog mee bezig is: 'Ik draag nog steeds veel schaamte met me mee over hoe ik was in die tijd, maar het was niet mijn schuld'.
'Om burn-out en die complexe gevoelens eromheen aan te pakken, moet je je gesteund voelen door je naasten en door jezelf. Je hebt goede relaties nodig op het werk en thuis', zegt dr. Ashley, 'en bovenal moet je erop vertrouwen dat je controle hebt over je eigen welzijn'.
