Simone de Beauvoir schreef het al in 1949: 'alleen financieel onafhankelijke vrouwen kunnen hun eigen keuzes maken.' Wie betaalt, die bepaalt, dat idee. Ik denk zelf vaak terug aan het advies dat een vrouwelijke hoofdredacteur ooit tijdens een netwerketentje gaf: zorg dat je altijd tienduizend euro op je eigen bankrekening hebt staan. Zij had dat tijdens een kostbare scheiding níet, en vervloekt zichzelf er nog altijd om.
Bepaald geen vetpot
Ze vertelde het die avond als een geinige anekdote – er werd zelfs hard om gelachen –, terwijl ze een bloedserieus probleem aankaartte: dat vrouwen (te) vaak hun eigen broek niet kunnen ophouden. In 2019 was maar 63,3% van de Nederlandse vrouwen economisch zelfstandig, blijkt uit de meest recente Emancipatiemonitor van het CBS en het CSP. En denk maar niet dat je er dan warmpjes bij zit: voor de overheid ben je al 'economisch zelfstandig' als je inkomen boven het bijstandsniveau van een alleenstaande ligt (ongeveer duizend euro per maand). Bepaald geen vetpot om jezelf (en eventuele kinderen) van te onderhouden.
Ben jij financieel onafhankelijk?
Wie 'financieel onafhankelijk' wil zijn, moet minstens het minimumloon verdienen, zo'n 1650 euro per maand. In 2019 kreeg 52,9% van de Nederlandse vrouwen dat voor elkaar, tegenover 76% van de mannen. Op feministisch vlak ging het de afgelopen jaren terecht veel over body positivity en #MeToo, maar wordt het niet eens tijd om het gesprek over geld ook op gang te brengen?
Nieuw topic voor vrouwen
Als íets namelijk het nieuwe topic voor vrouwen zou moeten zijn, is het financiële onafhankelijkheid. Uit onderzoek van meerdere hoogleraren van o.a. Yale en Harvard blijkt dat vrouwen die verantwoordelijk zijn voor hun eigen bankrekening meer werken én sparen. Daarbij deed het ook wat met hun zelfbeeld: ze zagen zichzelf niet meer als moeder of 'vrouw van', maar als een individu. Geld brengt een identiteit die losstaat van een ander, en geeft je de mogelijkheid om je leven op je eigen voorwaarden te leiden.
Denk niet dat geld niet belangrijk is
En dat is belangrijk, óók als je momenteel knetterverliefd op je partner bent. Eén op de drie relaties strandt, en bij scheidingen trekken vrouwen vaak aan het kortste eind. Ze verliezen meer koopkracht dan hun (ex)-man, die vaak aanzienlijk meer verdiende. Vrouwen leven langer dan mannen, maar bouwen toch minder pensioen op, omdat ze minder verdienen.
Het is een beetje naïef om te denken dat geld niet belangrijk is, vertelt auteur Sophie van Gool aan NU.nl. Ze schreef een boek over dit thema, Waarom vrouwen minder verdienen, en kaart aan dat er altijd onverwachte dingen kunnen gebeuren, zoals ziekte, overlijden of het kwijtraken van je baan. 'En je ziet dat vrouwen daar bovenmatig vaak de dupe van worden, omdat ze financieel niet onafhankelijk zijn. Sommige vrouwen blijven alleen in een relatie omdat ze het anders niet redden.'
Over de consequenties
Geldcoach Hanneke van Onna legt aan Pointer uit dat veel vrouwen parttime werken, en zo eigenlijk niet genoeg geld meer verdienen om voor zichzelf te zorgen. 'Ergens is het kapitaalvernietiging. Vrouwen die hoogopgeleid zijn, maar toch afhankelijk zijn van hun partner als het om financiën gaat.'
Dat vertelt ook Ilske, in het programma Waarom werken vrouwen niet?. Ze rondde een universitaire studie af, maar besloot zich fulltime op het moederschap te storten. Ze stond nooit stil bij de consequenties van die keus, tot ze ging scheiden. 'Dan heb je ineens geen eigen inkomen, geen buffer. Dat maakt het heel onzeker. Hoe doe je zoiets, met vier kinderen?'
Een beetje nuance is hierbij op z'n plek: de besluitvorming van Nederlandse vrouwen komt niet uit de lucht gevallen. De culturele norm is nog steeds dat de vrouw de zorgtaken op zich neemt, blijkt uit cijfers van het CBS. En de maatschappij stimuleert de financiële afhankelijkheid van vrouwen (te) weinig. Kinderopvang is peperduur, en de verlofregelingen voor mannen zijn belabberd.
Regie en macht
Maar toch: financiële onafhankelijkheid zorgt – naar mijn bescheiden mening – voor regie. Over je eigen leven, welzijn en gezond verstand. Als een ander al je rekeningen betaalt, geef je ze indirect macht, óók in de fijnste relatie(s) ter wereld. Dat klinkt misschien weinig romantisch, maar biedt een grote vorm van vrijheid. Om tweehonderd euro aan een piercing uit te geven (guilty as charged, mensen) zonder dat aan een ander te hoeven verantwoorden, en om je relaties op inhoud te beoordelen, niet op afhankelijkheid.
Zelfstandigheid zet niet alleen de deur open naar je eigen dromen, maar helpt je ook als de boel onverhoopt uit elkaar spat. Financiële activisten, verzamel u!
Meer weten? Omtrent Internationale Vrouwendag organiseert ELLE op woensdag 9 maart samen met De Balie een discussie-avond over de loonkloof. Lees hier alles over het evenement.
