Ayca Szapora is onder andere neurowetenschapper en cognitief psycholoog. Haar boek Veranderen voor luie mensen geeft inzicht in hoe verandering werkt in je brein - inclusief concrete tools. Om het jaar meteen goed te beginnen, geeft Ayca antwoord op onze prangende vragen.
Tips voor goede voornemens en gewoontes
Waarom is veranderen zo moeilijk?
‘Ons brein is van nature lui en wil zoveel mogelijk energie besparen. Daarom doen we het liefst alles op routine. Veranderen doorbreekt die routine en dat kost energie.’
Hoe kun je toch nieuwe gewoontes aanleren?
‘Allereerst door te snappen hoe het brein werkt. Simpel gezegd bestaat je brein uit drie delen. Het reptielenbrein dat wil overleven, het zoogdierenbrein dat plezier wil vergroten en het nieuwe deel van ons brein, de neocortex, die goed is in rationeel nadenken. We maken allerlei plannen vanuit onze rationele neocortex, maar ons gedrag wordt juist bepaald door de twee oudere delen van ons brein. Om nieuwe gewoontes te creëren moet je die drie hersendelen op één lijn krijgen.’
Hoe doe je dat?
‘Begin klein. Als je voor een marathon wilt trainen, niet meteen een trainingsschema voor negen maanden opstellen. Begin met je hardloopschoenen aantrekken en een minuutje hardlopen. Volgende keer plak je daar een kilometer aan vast. Als je je ontwikkel-doel steeds klein houdt, blijf je net onder de pijngrens van je brein. Je weerstand wordt dan niet zo snel getriggerd.’
Stel, ik wil stoppen met snoozen. Wat werkt dan het beste?
‘Een andere verandertool is de als-danmethode. Zeg tegen jezelf: ALS de wekker gaat DAN druk ik direct op stop. Het afleren van een gewoonte is onmogelijk, je kunt het alleen vervangen door een nieuwe gewoonte aan te leren zodat de oude zich niet meer zo snel manifesteert.’
Nog eentje dan: stoppen met snoepen. Hoe doe je dat?
‘Verander je omgeving. Ik ben dol op chocola met marsepein. Ik heb alles geprobeerd, het in de schuur leggen, in de vriezer. Ik at het toch op. Ik ben gestopt met het in huis halen. Als je dat ook lastig vindt, besef dan dat je wilskracht het sterkst is in de ochtend, als je net wakker bent. Als je moe bent is het moeilijker om gezonde keuzes te maken of de gevolgen te overzien. Dat is dus niet het goede moment om boodschappen te doen.’
Dit artikel verscheen eerder in ELLE november 2020.
