Aan het begin van dit millennium kreeg de liefde voor vintage kleding een nieuwe impuls, dankzij stijliconen als Kate Moss en Chloë Sevigny, die veelvuldig in tweedehands designerkleding van Londense straatmarkten en LA's vintage boetieks werden gefotografeerd, en bejubeld in modetijdschriften. Vintage werd synoniem voor persoonlijke stijl en binnen de kortste keren was vintage kleding ook op de rode lopers te zien. Denk bijvoorbeeld even terug aan de Valentino jurk waarin Julia Roberts in 2001 haar Oscar in ontvangst nam en aan Kate Moss die in 2007 uit haar vintage Dior scheurde tijdens een gala van het Victoria and Albert Museum in Londen.
Tegenwoordig zijn het fashion darlings als Alexa Chung en Sylvia van der Klooster die regelmatig in tweedehands designerstukken worden gespot en daarmee op modeapplaus kunnen rekenen. Maar waar vind je nou eigenlijk zelf zo'n uniek stuk? Met een beetje geluk op de maandelijkse vlooienmarkt in de Amsterdamse IJ-hallen of op de Westermarkt in Amsterdam,Portobello Road Market in Londen, de Flohmarkt in het Mauerpark in Berlijn, of in een van de vele tweedehandsboetieks die steden wereldwijd rijk zijn. Of online, bijvoorbeeld bij Vestiaire Collective. En voor wie haar zinnen echt op een uniek en kostbaar stuk heeft gezet zijn er bedrijven die zich enkel en alleen richten op het verkopen én vinden van de allermooiste creaties uit de modegeschiedenis.
Verwoede verzamelaar
In Londen is Kerry Taylor Auctions een begrip onder vintageliefhebbers. Kerry Taylor veilt, samen met haar studiomanager Kate Osborn, eersteklas designerstukken en antieke kleding. Haar vondsten lopen uiteen van victoriaanse baljurken en haute couture uit de jaren vijftig van Balenciaga en Dior, tot baanbrekende meesterwerken van ontwerpers als Issey Miyake en AlexanderMcQueen. 'Onze markt is enorm gegroeid. Steeds meer klanten kopen nu vintage om het daadwerkelijk te dragen en musea schaffen steeds vaker stukken aan omdat modetentoonstellingen steeds populairder aan het worden zijn,' vertelt Osborn.
Taylor startte haar bedrijf in 2003, na een carrière als veilingmeester en modespecialist bij Sotheby's in Londen. Met haar kennis van modegeschiedenis en liefde voor haute couture begon ze haar eigen veilinghuis, dat zich enkel op de meest verfijnde mode richt. En wat bleek: de zolders van Londen lagen vol unieke stukken. Zo vond Taylor eens een Chanel-couturejurk uit 1929 opgeborgen in een boodschappentas, die de nietsvermoedende eigenaar ergens voor honderdvijftig pond op de kop had getikt.
Taylors speurtochten leverden een schat aan bijzondere stukken op en tijdens de kijkdagen, die een paar dagen voor de veilingen plaatsvinden, hangen de Ossie Clarks dan ook naast de Thierry Muglers en delicate flapper-jurken uit de jaren twintig. Het is alsof je door een museumarchief aan het snuffelen bent, met als bonus dat je de jurken mee naar huis kunt nemen. Mits je natuurlijk bereid bent om wat geld neer te tellen: de hamerprijzen kunnen uiteenlopen van zo'n honderd pond voor een Pierre Cardin cocktailjurk of een Pucci-bloes tot een paar duizend voor belangrijk couturewerk van Givenchy of Elsa Schiaparelli. Taylors klanten zijn dan ook erg divers, van welgestelde verzamelaars en modeontwerpers die inspiratie zoeken, tot aan studenten met een extra zakcentje en aanstaande bruiden op zoek naar een unieke trouwjurk.
Beroemde kledingstukken
Wat Kerry Taylor Auctions echt onderscheidt van andere vintagedealers is Taylors toegang tot kledingstukken en kostuums die gedragen zijn door beroemdheden. 'We hebben geweldige stukken in onze collecties gehad van stijliconen waaronder Audrey Hepburn, Prinses Diana, Elizabeth Taylor en Daphne Guinness,' zegt Osborn. Vaak zijn deze stukken onderdeel van de privécollectie van een modeverzamelaar, maar soms kloppen de sterren in kwestie zelf bij Taylor aan om hun kleding te laten veilen.
Vorig jaar veilde Taylor bijvoorbeeld een verzameling kostuums van Björk. De zangeres geloofde dat anderen beter voor de stukken zouden kunnen zorgen dan zijzelf en aangezien ze net tentoon waren gesteld in het MoMa in New York, zou het zonde zijn als ze daarna weer weg zouden staan kwijnen in een opslagruimte. De bekendste kostuums kwamen voort uit Björks vriendschap met Alexander McQueen, waaronder de kimono die ze droeg op de albumcover voor Homogenic (1997), de jurk met bellen uit Who Is It (2004) en de bruidsjurk uit Pagan Poetry (2001). Een aantal recentere kostuums, die de zangeres in 2012 en 2015 op tour en op albumcovers droeg, werden gemaakt door Iris van Herpen, die er maanden over deed om de acryllagen en stukkenleer met behulp van lasers uit te snijden.
Kleding uit koninklijke garderobes trekt echter de meeste klandizie, en vooral voor kleding gedragen door Prinses Diana worden recordbedragen neergeteld. Zo betaalde een klant eens 240.000 pond voor de Victor Edelstein-jurk die Diana droeg toen ze in 1985 met John Travolta danste in het Witte Huis. De man, die graag anoniem bleef, kocht de jurk als verrassing voor zijn vrouw. Reden? Hij wilde haar opvrolijken, zei Taylor tegen de Britse pers.
Modedetectives
Tegenover de romantiek van Kerry Taylors klassieke collecties staat online vintageboetiek en modedetectiveservice Byronesque. Directrice Gill Linton startte haar bedrijf in 2013 in New York,en vernoemde het naar de tegendraadse dichter Lord Byron, die zich in negentiende-eeuws Engeland als flamboyante dandy kleedde. Linton verkoopt tweedehands couture uit de periode van eind jaren zeventig tot begin 2000 via een online boetiek.Ze heeft ook een personalshoppingservice. Je kunt bij haar terecht als je je zinnen hebt gezet op een specifiek kledingstuk, en zij zal het voor je vinden. Lintons visie gaat verder dan alleen de handel: 'Ik was klaar met hoe afgestompt de mode-industrie geworden is. Mode heeft de verantwoordelijkheid om mensen te engageren en op te winden. Dat lijkt de industrie grotendeels vergeten te zijn.' Byronesque richt zich daarom op contemporaryvintage van ontwerpers die dikwijls stof deden opwaaien, zoals Rei Kawakubo van Comme des Garçons en Maison Martin Margiela. 'Deze merken hebben altijd hun creatieve integriteit behouden en zijn daarom succesvol gebleven. Hun kleding past prima in het huidige modelandschap.'
Linton zet zich af tegen het nostalgische aspect van vintage en richt zich op creaties die nog niets aan stijl en coolness hebben ingeboet sinds ze voor het eerst op de catwalk verschenen. Ze gelooft dat jongere modeliefhebbers unieke stukken willen die niet lijken op wat er in de winkels ligt: 'Hoe commerciëler de mode-industrie wordt, hoe eentoniger het wordt. De nieuwe generatie kopers wil niet voorspelbaar zijn en alleen maar de laatste collecties volgen, maar wil zichzelf kunnen uitdrukken door stukken te dragen waar een verhaal achter zit.' Byronesque voorspelt ook welke catwalkcreaties in de toekomst de meest gewilde vintage stukken worden, en duidt deze met de hashtag #futurevintage. Ze kijken hiervoor naar designers als de Antwerpse Zes (waaronder Dries Van Noten, Ann Demeulemeester en Walter Van Beirendonck), Yohji Yamamoto en Hedi Slimane.
'Wanneer had je voor het laatst kippenvel toen je een modeshow zag? Het spektakel van mode is erg belangrijk,' zegt Linton. 'We willen mensen inspireren om vast te houden aan eigenheid, een creatief pad te kiezen en zich af te zetten tegen banaliteit.' Daarom draagt Byronesque ook een sterke redactionele visie uit, en leest hun website als een modemagazine vol fotoshoots en interviews met artiesten.Wie Byronesque als modedetectives wil inschakelen kan dat doen via de revolutionaire Byronesque Personal Shopper-app.
Personal shopping
Het idee voor een online personalshoppingservice ontstond eigenlijk bij toeval toen het bedrijf nog maar net bestond. 'Een van onze klanten kwam met een specifiek verzoek: ze zocht een Yamamoto-jurk uit 1994,' legt Linton uit. 'Ik belde iedereen op die ik kende en de dag erna hadden we hem op kantoor in haar maat.Dit leek ons toen een logisch businessmodel.' Linton heeft inmiddels een wereldwijd netwerk van meer dan 75 boetieks en privéhandelaren opgebouwd, en heeft zo toegang tot spullen die hun klanten anders zouden missen.Een van die klanten, visagist en zelfverklaard 'vintagejunkie' Dotti, is groot fan. Dotti's persoonlijke stijl ligt ergens tussen YSL smoking suits en Comme des Garçons, dus Byronesque past daar goed bij.
'Vintage kopen is een kwestie van geduld, passie en avontuur,' legt ze uit. 'Elke dealer is anders. Voor mij is het belangrijk dat ze mijn stijl begrijpen.' Dotti zette bij Byronesque een zoektocht uit naar een off-shoulder-Halston-jurk. Ze hadden de jurk in no time gevonden, tot Dotti's grote genoegen. 'Het hele proces was zo snel en elegant, van aankoop tot levering en hoe de jurk gepresenteerd werd. Ik ben ze dankbaar voor hoe makkelijk ze het gemaakt hebben.' De zoektocht is echter niet altijd zo kort: de wachttijd kan uiteenlopen van een dag tot een paar maanden, maar dan heb je ook wat. 'Je koopt een stuk geschiedenis,' zegt Linton. 'Iets met een betekenis en een boodschap.'
Vintage toekomst
De liefde voor hoogstaande vintage en hergebruik van oud materiaal is de afgelopen jaren ook bij topontwerpers niet onopgemerkt gebleven. Viktor & Rolf doken voor hun herfstcollectie voor 2016 hun eigen archief in en gebruikten stoffen en constructies van oudere collecties voor een nieuwe interpretatie van hun visie. De Amerikaanse ontwerpster Titania Inglis gebruikt voor haar gestroomlijnde, minimalistische collecties wol uit overgebleven voorraden en milieuvriendelijke stoffen. En het beroemde Dover Street Market in Londen verkoopt vintage Hermès-tassen en Cartier-horloges, evenals door vintage geïnspireerde labels zoals Molly Goddard, Michael Costiff's World Archive en speciale collecties van Gucci.
Deze hernieuwde aandacht zou deels verklaard kunnen worden door een verandering in mentaliteit onder vooruitstrevende ontwerpers en vintage dealers, die de oneindige cyclus van constante vernieuwing zonder doel tegen willen gaan. 'Het idee van "het werkte in groen vorig jaar, laten we het in roze proberen", dat zie je niet of nauwelijks bij de periodes en ontwerpers waar wij ons in specialiseren,' zegt Gill Linton van Byronesque. 'En dan heb ik het niet alleen over de avant-garde. Bijna alle ontwerpers uit de periode waar wij ons op richten probeerden de fundamenten van design om te gooien.' Bovendien, zegt Kate Osborn, wordt kleding niet meer zo goed gemaakt als vroeger. 'Het is zeker zo dat "fast fashion" vaak slechtere kwaliteit betekent. Aan vintage couture is sowieso meer aandacht besteed.' Vintage couture blijft populair onder celebs: Rihanna trad tijdens de Grammy's van 2013 nog op in een Azzedine Alaïa uit de jarentachtig, en in 2016 werd Kate Moss weer gespot in vintage couture, deze keer in Halston, op de rode loper van Cannes.
En daar we ons in een tijd bevinden waarin de nieuwste hits en hypes van de catwalk binnen no time wereldwijd bij duizenden andere kopers in de kast hangen, en de een na de ander er op Instagram mee pronkt, mag het duidelijk zijn dat je je met zo'n vintage creatie van de modeliefhebbende massa onderscheidt. Op feestjes, op rode lopers – mocht je daar mogen verschijnen – en anders wel op Instagram.
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in ELLE april 2017.
