Het is 2015. Een huidplooi wordt door latexhanden uitgeknepen in een video op je Instagram-feed en als je te lang blijft hangen, zit je op de eerste rij bij de Dr Pimple Popper-show - of je dat nu leuk vindt of niet.
Dit was tenslotte het jaar waarin dermatoloog Dr Sandra Lee - bekend als Dr Pimple Popper - samen met balayage en micellair water een van de grootste gespreksonderwerpen in de beautywereld werd.
Sindsdien hebben virale clips van haar extracties in de kliniek, deze taboe van achter de gesloten badkamerdeur verplaatst naar Instagram feeds met als doel om te entertainen. Tot nu toe heeft ze 4,7 miljoen volgers op Instagram, terwijl de hashtag #pimplepopping 19,9 miljard keer is bekeken op TikTok. Ze heeft zelfs haar eigen televisieshow en heeft sindsdien een heleboel andere soortgelijke sociale media-accounts geïnspireerd.
Vandaag de dag is het uitknijpen van puistjes - iets wat we allemaal wel eens hebben gedaan - bijna genormaliseerd binnen huidverzorgingsroutines. Experts waarschuwen misschien voor de risico's van het in eigen hand nemen van puistjes, maar de allure ervan wordt algemeen erkend. Dr. Yusra Alsaadi, hoofd esthetiek bij HUM2N: 'Het maakt gebruik van het beloningssysteem in de hersenen, waardoor er een golf van gelukbrengende neurotransmitters, dopamine en endorfine vrijkomt die de lichte pijn verzachten. Specifieke onderzoeken naar deze gebieden zijn schaars', legt ze uit, 'maar onderzoek naar vergelijkbaar gedrag suggereert dat de opgewekte 'high' zorgt voor een kortstondige verlichting van stress.' Dezelfde bevredigende aantrekkingskracht komt vrij bij die misselijkmakende filmpjes op sociale media, een onderzoek toonde daarbij een piek in hersenactiviteit aan.
'Het probleem is dat het uitknijpen van puistjes voor sommigen... té goed voelt. Het gevoel van kalmte dat het creëert kan bijna verslavend zijn,' legt consultant dermatoloog Dr Angela Tewari uit, die aandoeningen behandelt, waaronder acne, in een privépraktijk bij GetHarley en via de NHS in het King's College Hospital. De Guilty Pleasure van af en toe een pukkeltje uitknijpen voor de spiegel dat verandert in een standaard ritueel na een slechte dag ken ik maar al te goed.
Terwijl sommige mensen tot rust komen met een mok kamillethee of in de child's pose tijdens een yoga-oefening bij kaarslicht, heb ik ontdekt dat de snelste weg naar ontspanning voor mij komt uit het beoordelen van mijn spiegelbeeld. Het begon tijdens mijn eerste break-outs als tiener en ik bleef het doen terwijl ik ouder werd, vooral bij vlagen van angst en stress, bijvoorbeeld van schoolexamens, deadlines op het werk en relatiebreuken.
'Het blijkt dat er onder de oppervlakte veel gebeurt als het gaat om spot-squeezing en het verlichten van stress. We weten dat het focussen op een lichamelijke sensatie mensen kan afleiden van emotioneel leed - het biedt een korte ontsnapping,' legt dr. Aiza Jamil uit, dermatoloog bij Derm Solutions. 'Dat het ook plezier geeft door de eerder genoemde neurotransmitters, vervolgt ze, betekent dat het een gewoonte is die gemakkelijk kan worden ingesleten als een effectieve manier om spanning weg te nemen.'
'Er is echter nog iets uniekers aan puistjes. Het heeft te maken met een gevoel van controle,' merkt Sara Waterman op, senior estheticus bij Young LDN. 'Kijken naar pus dat uit een vers uitgeknepen puistje komt, is hetzelfde als zorgen die uit de geest worden verdreven; het is alsof het lichaam wordt gereinigd van een "imperfectie".'
Terugkijkend zie ik het verband tussen hoe de vingers die verwoed over mijn gezicht gingen me kalmeerden op de momenten dat mijn wereld zo onstabiel voelde als zand tussen mijn tenen. Wat echt knelde, was mijn groeiende besef dat, terwijl naar schatting 54% van de vrouwen boven de 25 last heeft van puistjes, de meerderheid - in tegenstelling tot mij - een bultje op hun kaaklijn kunnen opmerken en het kan vergeten. Na een uitknijp-sessie poetste ik het bewijs weg, zodat er niets anders overbleef dan mijn rode vlekkerige gezicht en een gevoel van diepe schaamte. Ik probeerde dan mijn gezicht te verbergen voor anderen door make-up te gebruiken of zelfs binnen te blijven, en ik keek niet naar sociale media omdat ik zo gevoelig was voor de aanblik van zoveel 'perfecte' huid, wat niets anders deed dan mijn verminderde gevoel van eigenwaarde verergeren.
Hoewel ik aan de mildere kant van de schaal zit - ik heb wat vage littekens over mijn gezicht die gelukkig gemakkelijk te verbergen zijn met mijn geliefde Tarte concealer en NARS foundation - kan het regelmatig uitknijpen van puistjes zich bij sommige mensen ontwikkelen tot iets veel ernstigers. Acne excoriée, dat wordt gekenmerkt door het dwangmatig uitknijpen van puistjes wat leidt tot beschadiging van de huid, komt vaker voor bij vrouwen. Men denkt dat dit te wijten is aan hormonale schommelingen en maatschappelijke druk met betrekking tot het uiterlijk", zegt dr. Ifeoma Ejikeme, arts esthetische geneeskunde en oprichter van Adonia Medical Clinic. De aandoening komt naar schatting voor bij 3,1% van de bevolking, maar artsen geloven dat er veel te weinig over wordt gesproken omdat mensen zich er niet van bewust zijn en zich schamen. Als het blijft etteren, kan het ontstekingen, littekens en pigmentatie veroorzaken en wordt het in verband gebracht met angst en lichaamsdysmorfie.
Sommige experts zijn van mening dat het herhaaldelijk uitknijpen van puistjes zelfs kan neerkomen op self-harm – de zuivere definitie hiervan is het direct verwonden van het eigen huidweefsel, vaak als een copingmechanisme. 'Hoewel het aan de mildere kant van de schaal is, is het vergelijkbaar met andere, meer bekende vormen van self-harm door de psychologische onderbouwing en de behoefte aan emotionele verlichting,' legt Dr. Alsaadi uit. Sommige deskundigen plaatsen daarom ook het uitknijpen van puistjes, dermatillomanie genoemd, in deze categorie.
Wat de zaak nog erger maakt, is dat een doe-het-zelf-aanpak van puistjes knijpen het risico met zich meebrengt dat je puistjes verergeren, waardoor er een vicieuze cirkel ontstaat die je nog verder verwijderd houdt van een smetvrije teint. 'Het voedt het gevoel van gebrek aan controle,' merkt Dr. Daniel Glazer op, een klinisch psycholoog werkzaam in zowel de NHS als in privépraktijken, met een speciale interesse in trauma
Het struikelpunt is: als het uitknijpen van puistjes maatschappelijk geaccepteerd is als een guilty pleasure dat we allemaal privé doen, op welk punt grenst het dan aan problematisch? 'Af en toe een puistje uitknijpen kan geen significante schade veroorzaken,' bevestigt Dr. Ejikeme. Maar vaak en dwangmatig knijpen kan een reden tot bezorgdheid zijn - met beschadiging van de huid als een belangrijk waarschuwingssignaal, samen met buitensporig lang voor spiegels zitten en emotioneel leed gerelateerd aan huidimperfecties. De rode vlaggen waarvan ik me nu realiseer dat ik ze ervaarde, waren onder andere het onvermogen om de drang te weerstaan om mij n puistjes uit te knijpen en het feit dat ik het gebruik als een mechanisme om met stress om te gaan.
Het is belangrijk om dit soort gedrag in een vroeg stadium te herkennen en aan te pakken om huid- en psychologische schade op de lange termijn te voorkomen," benadrukt Dr. Alsaadi. Een nuttige eerste stap is om te proberen de patronen te begrijpen die je aanzetten tot overmatig pukkels knijpen. Cognitieve gedragstherapie is effectief gebleken bij het identificeren van emotionele triggers', legt Dr. Glazer uit. Zelfbewustzijn kan helpen om de cyclus te doorbreken. Hij merkt bijvoorbeeld op dat het verminderen van stress door veranderingen in je levensstijl van onschatbare waarde kan zijn - en ik heb gemerkt dat mijn dwangmatigheden zijn afgenomen in tijden dat ik prioriteit heb gegeven aan een betere balans tussen werk en privé.
'De volgende stap is het ontwikkelen van gezondere copingvaardigheden. Dit zijn zelfzorgrituelen die aan dezelfde emotionele behoeften voldoen,' vervolgt Dr. Glazer. 'Meditatie, stretchen en wandelen zijn nu bijvoorbeeld populaire elementen in mijn onwaarschijnlijke clear-skin toolkit.' 'Als je de drang voelt, tel dan eerst tot tien en dan merk je misschien dat de sensatie voorbij is', stelt Dr. Tewari voor. 'Ik vind ook dat pimple-patches echt kunnen helpen'. Wat echt belangrijk is, voegt Dr. Glazer toe, is begrijpen dat de weg naar herstel moeilijk zal zijn, en het is belangrijk om zelfcompassie te oefenen. 'Het doel is niet perfectie, maar vooruitgang,' legt hij uit, erop wijzend dat zelfveroordeling de angst alleen maar aanwakkert en veranderingen moeilijker maakt.
Bij het genezingsproces is natuurlijk ook de huid betrokken. Microneedling - versterkt met radiofrequentie en LED-lichttherapie -–kan littekens helpen verminderen, zegt Dr. Alsaadi. Daarna gaat het erom je routine aan te passen om puistjes zoveel mogelijk te beperken, zegt ze, met een huidverzorgingsregime op maat met milde producten.
'Ik heb een betere huid dankzij grondige reiniging, veel hydratatie (hyaluronzuur is voor mij een game-changer), een niet-comedogene SPF die mijn poriën niet verstopt en acne-targeting ingrediënten zoals niacinamide en salicylzuur op 'probleemgebieden'. En wat belangrijk is: aangezien experts waarschuwen tegen zelf thuis extruderen, probeer ik helemaal niet te knijpen. Het moet professioneel gebeuren in een klinische omgeving, volgens steriele protocollen,' legt Dr. Alsaadi uit. 'Net zoals ik mijn haar en nagels nu in vertrouwde handen laat, lijkt het me een goed idee om mijn gezicht dezelfde behandeling te geven.'
'Nadat ik eindelijk een gezondere relatie met mijn huid heb opgebouwd, kijk ik nu met een frisse blik naar de connectie tussen huid en geest. Puistjes te veel uitknijpen is slechts een van de tekenen die het ingewikkelde verband tussen de gezondheid van de huid en psychologische factoren onderstrepen,' benadrukt Dr. Alsaadi. Het overtuigende bewijs over de invloed van stress op zaken als collageenniveaus en elasticiteit in termen van het verouderingsproces mag dan op dit moment de meeste aandacht krijgen, maar wat voor mij net zo relevant is, is hoe de toenemende druk van het dagelijks leven kan culmineren in het dwangmatig uitknijpen van puistjes voordat je er erg in hebt – want hoewel het klein lijkt, is de pijnlijke waarheid dat er iets veel groters achter schuil kan gaan.
