Eerder deze week was Uitgeverij Prometheus verheugd om op Instagram te delen dat ze het boek Mimosa van Mette Maria van Dijk hebben uitgebracht. Nadat ze daar een post over deelden werden ze al snel via inmiddels meer dan 1500 comments (en talloze likes op die comments) gewezen op het feit dat dit boek echt niet gepubliceerd had mogen worden, en dat omdat de inhoud nogal racistisch en stigmatiserend is. Op de achterkant van het boek is namelijk te lezen: 'Maria is student aan een kunstacademie. Omdat ze graag met gangsters naar bed gaat, vraagt ze haar ouders een appartement voor haar te kopen in de Bijlmer, in Amsterdam.'
En dat is dus niet oké.
We weten niet wie dit moet horen, maar in de Amsterdamse Bijlmer wonen heel normale mensen
Eigenlijk weten we wel wie dit (nog steeds) moet horen – naast een groep mensen die racistische gedachtes heeft over 'achterstandswijken' (vaak zonder er ooit te zijn geweest) blijkt ook de media deze reality check nog steeds nodig te hebben. Want nog altijd wordt de Amsterdamse Bijlmer neergezet als ghetto, gevaarlijk, een 'gangsters paradise' en vooral als plek waar een hoop ongeciviliseerde mensen wonen en waar je dus niet dood gevonden wil worden. Het is voor Mette Maria kennelijk ook een plek waar zwarte mannen naar hartelust geseksualiseerd kunnen worden en tools zijn om haar wildste fantasieën mee te vervullen.
Ook elders in het boek wordt datzelfde sentiment benadrukt. Zo lezen we: 'Ik wil in de Bijlmer wonen, zodat ik al mijn zwarte buurmannen kan neuken. Ik vraag me af of mijn moeder dat doorheeft wanneer ik haar probeer over te halen haar centen in die mistroostige flatgebouwen te investeren' en 'Al die dingen zijn waar en gezellig is het zeker, maar vooral omdat iedereen me met zijn ogen verslindt. Ik leef ervan op: aandacht van mannen wiens piemel al halverwege op weg omhoog is wanneer ze het tikken van mijn hakschoentjes horen.'
Voor de duidelijkheid – in de Bijlmer wonen niet enkel zwarte mannen wiens grote doel in het leven is hun witte buurvrouwen te neuken, en mede door gentrificatie is er van die 'mistroostige flatgebouwen' al jaren vrijwel niks meer over.
Onlangs kwam de stereotyperende film De Tatta's uit, waarin een wit gezin in de Bijlmer komt wonen en volgens de filmmakers levert dat allerlei 'hilarische' momenten op. Toen was er al flink wat terechte kritiek, maar dat weerhield Uitgeverij Prometheus en Mette Maria er niet van om er nog een schepje bovenop te doen. Meer dan tien jaar geleden sloeg de film Alleen Maar Nette Mensen, gebaseerd op het gelijknamige boek van Robert Vuijsje, de plank al op precies dezelfde manier mis, maar aan de liefde van de media voor het beeld van de Bijlmer als de ultieme 'ghetto' valt kennelijk niet te tornen.
Zorgelijke stereotypes
En daarmee worden de bewoners van de Bijlmer ontzettend tekortgedaan, want dat beeld klopt vanaf het ontstaan van de wijk al niet. Ja, net als in elke andere plek in Nederland is er sprake van wat criminele activiteit. Maar waar Amsterdam Zuid haar chique imago behoudt ondanks daar talloze mensen zijn geliquideerd, wordt de Bijlmer enkel neergezet als slechte buurt. Ook over de bewoners wordt niet bepaald positief gedacht, wat dus vooral lijkt te komen door het feit dat dat er in de Bijlmer vooral mensen van kleur wonen die misschien niet allemaal dezelfde socio-economische status hebben bereikt als veel inwoners van Amsterdam Zuid, omdat helemaal opnieuw beginnen in een ander land nadat je eigen land werd gekoloniseerd door een Westers land nou eenmaal niet makkelijk is. En dat wordt je vooral ook niet makkelijk gemaakt, mede door dit soort zorgelijke stereotypes.
Het is dan ook schadelijk (en uitermate vermoeiend, kan deze inwoner van de Bijlmer je zeggen) dat het racistische, stigmatiserende en stereotyperende beeld dat ook Mette Maria in haar boek neerzet en waardoor het stadsdeel en vooral de bewoners ervan in real life worden benadeeld decennia in decennia uit door de media in stand wordt gehouden.
Hoewel Uitgeverij Prometheus nog niet met een reactie is gekomen op alle kritiek hebben we zo het idee dat de kwestie net zoals in dit soort gevallen meestal zo is onder de noemer 'vrijheid van meningsuiting' geschoven zal worden. En hoewel ook wij dat belangrijk vinden, zijn uitlatingen met een racistische en/of stigmatiserende ondertoon en het opzettelijk kwetsen van of schade toebrengen aan mensen of een groep mensen daar geen onderdeel van.
Als uitgeverij, auteur, bedrijf en als individu heb je een maatschappelijke verantwoordelijkheid, en vooral van organisaties met een groot platform, zoals Uitgeverij Prometheus, verwachten we dat die verantwoordelijk wordt gepakt én dat ze maatschappelijk betrokken genoeg zijn om te beseffen dat zo een verhaallijn echt niet meer kan. Zeker wanneer je zat talent en verhalen kan kiezen die wél iets positiefs bijdragen of in elk geval niks negatiefs, maar die allemaal van tafel veegt om te kiezen voor een verhaal als Mimosa.
Mette Maria reageerde bij radiozender FunX op alle ophef – volgens haar gaat het om hoe de hoofdpersoon uit haar boek de Bijlmer ziet en 'dat is niet de objectieve waarheid'. Ze adviseerde mensen om het hele boek te lezen omdat dan duidelijk wordt waarom de hoofdpersoon zo denkt. Uiteraard is het voor haar heel fijn als iedereen haar boek koopt om het hele verhaal te kunnen lezen, maar wat ons betreft is de reden voor waarom er toxic stereotypes worden gedeeld totaal irrelevant.
De Bijlmer is een bruisende, gezellige buurt waar ik me als vrouw nooit onveiliger heb gevoeld dan op andere plekken, en waar mensen net als elders in het land bezig zijn met hun naasten, opleiding, baan, doelen, dromen en het leven van hun leven. Dat dat in 2023 nog benoemd moet worden is absurd maar kennelijk nodig.
Eerst zien, dan geloven? Kom dan vooral eens een kijkje nemen, want in de Bijlmer zijn er plekken zat om geïnspireerd te raken, te chillen en lekker te eten. En we beloven dat je daarbij niet omringd zal zijn door de door Mette Maria zo geliefde 'gangsters'.
