Borough Market, Londen, zomer 2013. 'Hoe lang duurt dit gevoel?' Ik heb het gegoogled en blijkbaar is het de helft van de tijd van de relatie. Dus een jaar?' Ik kan me nog levendig die avond herinneren, zittend buiten een wijnbar, de brok in mijn keel, benauwdheid in mijn lichaam, niet willen huilen, en een ongewoon verlies van eetlust. Ik herinner me het eerlijke en vriendelijke antwoord van een vriendin dat ze me geen precieze datum kon geven, maar met absolute zekerheid beloofde dat de acute pijn van liefdesverdriet uiteindelijk voorbij zou gaan.
Frustrerend genoeg verloopt het verwerken van een break-up - in dit geval mijn eerste - niet volgens een 'geschat ETA'-schema. Er zijn natuurlijk allerlei copingmechanismen: zoenen met ongeschikte mannen (indie singer-songwriters met een laissez faire benadering van persoonlijke hygiëne en terug appen), of het drama belichamen van die hond in de Instagram meme 'als er een droevig liedje aangaat in de auto en je uit het raam kijkt en doet alsof je in een videoclip zit'.
Emotionele steun in muziek
Muziek is lange tijd mijn emotionele steun geweest. Dat is het al eeuwenlang voor mensen: teksten die de euforische ervaring vertalen van het vinden van liefde of het dealen met de brokstukken ervan. Vreemd, als je erover nadenkt, hoe liefdesverdriet net zo goed een collectief pijnlijke ervaring is als een individuele, een levenservaring die we zeker allemaal krijgen. Sommige popsterren kiezen er gewoon voor om hun pijn te kanaliseren in een liedje of een hele plaat.
Laten we vooral niet de populariteit vergeten van het met een Grammy bekroonde, autobiografische debuutalbum 2021 van de toen nog tiener Olivia Rodrigo, Sour, met hits als 'drivers licence', 'traitor', 'good 4 U' en 'brutal'. Het werd geprezen als een triomfantelijke 'wraakplaat', waarin de verbittering en woede jegens een ex-vriendje, die 'heel gemakkelijk verder was gegaan', onverbloemd werden verkend.
Hoewel Rodrigo het genre niet heeft gepionierd (denk aan de anthemische klanken van 'You're So Vain' van Carly Simon; 'You Oughta Know' van Alanis Morissette; of de vele, vele pijnlijk gedetailleerde lyrische aanwijzingen van Taylor Swift die zinspelen op voorbije romances, van John Mayer tot Jake Gyllenhaal), heeft ze wel een wedergeboorte van messy pop ontketend.
Vorig jaar nog plaatste Lana Del Rey een reclamebord in de woonplaats van haar ex om haar album Did You Know That There's a Tunnel Under Ocean Blvd uit 2023 te promoten (in september brengt ze haar allereerste country-album Lasso uit). En Shakira heeft onlangs virale 'diss'-tracks uitgebracht (met ongenuanceerde verwijzingen naar haar ex Gerard Piqué, die haar zou hebben bedrogen).
'Ik heb altijd gedacht hoe cool het is voor een vrouw om een mislukte liefde met een f**kboy te vereeuwigen, geld te verdienen aan haar woorden en anderen daar ook nog mee te helpen,' vertelt muziekpublicist en oprichter van het agentschap Artists' Way, Elspeth Merry. Zoals Taffy Brodesser-Akner schrijft in The Paris Review, Swifts discografie bijvoorbeeld, stelt luisteraars ogenschijnlijk in staat om een bepaalde fantasie te beleven, om 'te dromen van een tijd waarin de steken van het verleden beter worden door het publiekelijk ophangen van de vuile was'.
Dit rauwe vertellen in muziek is cruciaal. Het is zeker catharsisch en potentieel nuttig voor zowel de artiest als het publiek. Wat echter net zo belangrijk is, is het verkennen van liefdesverdriet door een empathische in plaats van een minachtende lens. Schrijven vanuit het litteken in plaats van de wond, zeg maar.
Toen ik Eternal Sunshine, de 'conceptplaat' van Ariana Grande na haar scheiding, beluisterde, werd ik getroffen door haar zelfbewustzijn, gevoeligheid, reflectiviteit en weigering om haar ex als schurk af te schilderen ('I wish I hated you', legde Ariana uit, gaat over accepteren dat 'ik niet hoef te doen alsof je een monster bent om vrede te sluiten met dit einde').
Muziekcriticus en auteur van Reach for the Stars, Michael Cragg, zegt dat Grande's album spreekt over de kracht van zelfbescherming voor artiesten vandaag de dag. 'Misschien zijn ze het als songwriters gewoon zat om het vanuit dezelfde invalshoek te benaderen', zegt hij. Miley's "Flowers" schitterde echt omdat het verfrissend was om zo'n duidelijk, I Will Survive-achtig lied te horen over een zeer openbare scheiding [naar verluidt over haar ex-man, Liam Hemsworth].
Als Karl Marx gelijk heeft en muziek de spiegel van de werkelijkheid is, is de muziek van 2024 dan een signaal dat we allemaal minder kleingeestig worden als het om uit elkaar gaan gaat? Meer emotioneel volwassen? Leren hoe belangrijk het is om onze persoonlijke groei boven uitputtende wraak te stellen? Misschien.
Het feit dat 'scheidingsringen' - het hergebruiken van iemands trouwring na een scheiding à la Emily Ratajkowski en co - een moment hebben is suggestief (de twee keer gescheiden TikTok-ster Mia Khalifa deelde op haar Instagram stories: '[het is] het mooiste om die voorbije relatie te eren'). Net als de nieuwe golf van 'het geheime uit elkaar gaan', wat weinig geeft om oversharing in het oog van een emotionele storm (van Natalie Portman die afgelopen zomer 'stilletjes' de scheiding aanvroeg van haar ex Benjamin Millepied tot Jada Pinkett Smith die onthulde dat zij en haar man Will Smith al zeven jaar uit elkaar zijn).
'Ik denk dat het te maken heeft met therapie,' zegt Cragg. Bescherming van je geestelijke gezondheid, ouder worden, kijken naar externe antwoorden zoals astrologie, en niet willen omgaan met de fall-out op zo'n grote schaal wanneer fans nu springen op het ontrafelen van aanwijzingen,' zegt hij. Dat gezegd hebbende, Taylor [Swift] is daar de koningin van en ik weet zeker dat haar nieuwe album, The Tortured Poets Department [dat 19 april uitkomt] vol met van die verwijzingen zal zitten.
Uiteindelijk is het noodzakelijk dat we een gevarieerd liefdesverdriet mixtape 'dieet' consumeren. Relaties zitten vol nuances en concurrerende verhalen. Soms gedragen mensen zich onzorgvuldig in de liefde en dagdroom je over hun vernedering na de scheiding. Soms ontkennen we zelfs hoe we ons voelen. Soms is er niemand om de schuld te geven in de nasleep van liefdesverdriet, er is alleen verdriet. Deze teksten van Carole King van haar bekroonde album Tapestry uit 1971 behoren tot de meest trieste en ware die ooit geschreven zijn over het verwerken van het einde van een relatie:
There's somethin' wrong here, there can be no denyin'
One of us is changin', or maybe we've just stopped tryin'
And it's too late, baby, now it's too late
Though we really did try to make it
Somethin' inside has died
And I can't hide and I just can't fake it
Onlangs sprak ik met de toonaangevende muzieksupervisor en zelfbenoemde "domweg gevoelige luisteraar" Lucy Bright. Ze gaf toe dat ze zich emotioneel moet voorbereiden op het spelen van bepaalde liedjes over een gebroken relatie omdat ze zo verwoestend zijn (waaronder Blur's 'No Distance Left To Run' en Bob Dylan's 'Most of The Time'). En toch, 'wordt iedereen enigszins gerustgesteld door een liefdesliedje', voegt Bright eraan toe. Het helpt ons door die pijn heen. Beweging is cruciaal. Naast wraakmanifesten à la Rodrigo hebben we kunst nodig die alle andere seizoenen van de club van eenzame harten weerspiegelt, die meer vragen stelt dan antwoorden geeft. Die erkent dat geen enkel gevoel - blij of verdrietig - definitief is.
Tijdens het onderzoek naar dit artikel ontdekte ik een van de bitterste break-up platen aller tijden: My Dear van Marvin Gaye. Geïnspireerd door een heftige (en kostbare) scheidingsstrijd met zijn vrouw Anna in de jaren zeventig. Om een lang verhaal kort te maken, Gaye had niet genoeg geld, dus als onderdeel van de scheidingsregeling moest hij ermee instemmen om zijn ex het volledige voorschot en de winst van zijn volgende album te geven.
De titels van de liedjes zijn schaamteloos; 'When Did You Stop Loving Me'; 'When Did I Stop Loving You'; 'You Can Leave, But It's Going to Cost You'; 'Anna's Song', enzovoort. Na de release van zijn album dreigde ze hem aan te klagen wegens inbreuk op privacy. Jaren later werden ze goede vrienden. 'Het heeft even geduurd,' zei Anna. 'Maar met het verstrijken van de tijd ben ik elke vorm van Marvin's muziek gaan waarderen.'
Dan denk ik aan de belofte van mijn vrienden meer dan tien jaar geleden. Hoe het einde van die relatie een soort vrijheid bleek te zijn. Iets waardoor ik jaren later de persoon kon ontmoeten die mijn wereld op onvoorspelbare manieren heeft vergroot. Alle verdriet en verzuurde gevoelens die aan die relatiebreuk kleefden, zijn al lang voorbij. Nu voel ik me gewoon dankbaar. Tijd is best wel grappig op die manier.
