'Het antwoord op je vraag wordt eigenlijk niet helemaal beantwoord, hè? Van: waarom trap ik in hemelsnaam op die rem als ik het eigenlijk zelf ook liever wil - en ik wil Tim ook nog een plezier doen, en het hoort misschien wel een beetje bij het leven?' vroeg Matthijs van Nieuwkerk in De Wereld Draait Door aan gast Lize Korpershoek, die met haar docu Mijn seks is stuk haar vrouwelijke seksualiteit onder de loep neemt. De centrale vraag in de documentaire: waarom verdwijnt mijn zin in seks als de eerste verliefdheid voorbij is, ook als mijn relatie goed is?
Ik was benieuwd hoe twee mannen - Matthijs van Nieuwkerk en tafelheer Adriaan van Dis - haar, en vooral dit onderwerp, zouden ontvangen in DWDD. Helaas: tot mijn teleurstelling bleek bij beiden de empathie en nieuwsgierigheid het mannelijk perspectief niet te kunnen ontstijgen. Beiden hadden vast hun beste bedoelingen bij hun vragen, en de toon was beleefd - vooral bij Adriaan van Dis -, maar misschien juist dáárom, door dat deftige, was het des te pijnlijker dat de kern van wat er werd gezegd ondertussen zo de plank missloeg.
Matthijs van Nieuwkerk over Lize Korpershoeks documentaire
Dat begint al bij de aankondigingstweet van DWDD van Lize Korpershoek als gast, inmiddels verwijderd:
Niet helemaal lekker verwoord, want dit is een docu over vrouwelijke seksualiteit; maar deze misvatting van de docu blijkt bij Matthijs van Nieuwkerk ook in de uitzending zelf nog aan de orde. In bijna alle vragen stuurt hij aan op hetzelfde: de behoeftes van Tim Hofman, Lize Korpershoeks huidige vriend. Dat die behoefte misschien wel belangrijker is dan Lize's eigen ervaring van seksualiteit, sluimert tussen de zinnen telkens door:
'Het antwoord op je vraag wordt eigenlijk niet helemaal beantwoord, hè? Van: waarom trap ik in hemelsnaam op die rem als ik het eigenlijk zelf [ook] liever wil - en ik wil Tim ook nog een plezier doen, en het hoort misschien wel een beetje bij het leven?'
Wat zegt Van Nieuwkerk hier nu precies? Je vriend een plezier doen, tegen je eigen behoeftes in, hoort misschien ook gewoon wel een beetje bij het leven? Of bedoelt hij dit nog vanuit haar perspectief: seks, en daarvan kunnen genieten, hoort misschien ook wel een beetje bij het leven? Het lijkt toch het eerste - want niet veel later impliceert hij dat onderzoeken waar je zelf behoefte aan hebt in je seksualiteit toch een tikkie egoïstisch is als je een vriend hebt met behoeftes:
'Maar dat zou toch helemaal oké kunnen zijn als je alleen op de wereld was, maar je hebt een vriend hè, je hebt een relatie met Tim.'
Mijn tenen kromden. Uiteraard is er een vriend met behoeftes, maar een partner die zich moet aanpassen aan een niet 'gelijk' lopende seksuele ontwikkeling van zijn andere partner, is weer een andere documentaire. Laat iemand die vooral maken; maar nu zat hier Lize aan tafel, met een docu over iets anders.
Adriaan van Dis over Mijn seks is stuk
Tafelheer Adriaan van Dis sloeg de plank op weer een andere manier mis. Hij leek het vooral moeilijk te hebben met het feit dat ze haar persoonlijke verhaal op tafel op YouTube gooide.
Van Dis: 'Maar kun je je toch voorstellen dat een heleboel mensen denken: ik wil dat niet weten? (...) Er is een zekere gêne die opkomt als je ernaar kijkt. Die geef ik maar even door.'
En:
Van Dis: 'En waar ik ook een beetje zorgelijk over was: wil je kinderen?'
Korpershoek: 'Eh, ik denk het wel, uiteindelijk ja.'
Van Dis: 'Wat zou je ervan vinden als je kinderen straks die film zien?'
Korpershoek: 'Nou, prima, dan zien ze een kwetsbare moeder die gewoon iets onderzoekt.'
Wat Van Dis maar niet leek te begrijpen, is dat Korpershoek een privésituatie neemt om een groter onderwerp behapbaar te vertellen. In dit geval: hoe vrouwelijke seksualiteit (en mannelijke, dat kan natuurlijk ook) helemaal niet altijd strookt met wat we in populaire cultuur zien, en of je seks dan 'stuk' is of niet, en wat überhaupt 'stuk' en 'heel' is in seksualiteit, en wanneer je iets moet 'maken', en hoe dan precies. Dát is Lize Korpershoeks verhaal, en de beredenering dat ze dat wil illustreren met haar eigen verhaal omdat ze vrij goed kwetsbaar kan zijn en ze daarom voelt dat ze dit moet maken, is geen narcistische; dat is een keuze van een maker die liever dingen maakt die wat kunnen betekenen voor andere vrouwen (of mannen).
Dat Adriaan van Dis dat niet herkent, is frappant; hij is immers zelf schrijver. Charles Bukowski's hele oeuvre is doorspekt met autobiografische elementen - zou hij hem ook vragen of hij niet bang was dat zijn kinderen daar later van alles over zouden vinden? En vindt hij hetzelfde bij de Noorse schrijver Karl Ove Knausgård, die letterlijk zijn leven beschrijft in zijn boeken, tot zijn scheidingen aan toe?
Het verschil zit 'm in het medium, zo blijkt, als Van Dis zegt:
'Maar bijvoorbeeld als je de confessies leest van Jean-Jacques Rousseau, 1872: fantástisch, schandelijk boek, die heeft het allemaal opgeschreven. Maar het is een boek, dat pak je op, en dat sla je weer dicht. Maar dit is iets wat op YouTube staat, dat gedeeld wordt.'
Een boek en YouTube worden natuurlijk net zo goed gedeeld. Ik ben benieuwd hoe Adriaan van Dis zijn idee verdedigt - dat bewegend beeld een uitnodiging is voor plagerijen naar toekomstige kinderen en een geschreven boek niét - als hij daar meer de tijd voor zou krijgen, en of dat dan stand zou houden, maar opnieuw: de vraag of er een verschil is in hoe kwetsbaar je in een boek mag zijn en hoe kwetsbaar je op YouTube mag zijn (zie je, de vraag krijgt al iets belachelijks), is niet waar het vanavond over had moeten gaan.
De enige verfrissende, prikkelende opmerking die Van Dis gisteren maakte, was dat mannen ook iets opgelegd krijgen: 'Mannen, die moeten maar presteren en dingen.' Dat bleek ook nog eens tijdens de première van Mijn seks is stuk gisteren in De Balie, direct na DWDD, waar overigens een man in de zaal zei dat hij liever knuffelt dan seks heeft, en een vrouw aangaf vaker met haar man naar bed te willen dan haar man.
Het was tot nu toe de enige plek waar het wél ging over waar deze documentaire over draait: dat onze seksualiteit complexer en genuanceerder in elkaar zit dan we in populaire cultuur terugzien en het ons kan helpen daarover te praten. Voor Van Nieuwkerk en Van Dis was dit gisteravond helaas een te wonderlijk, te vreemd, of - nog verdrietiger - te onbelangrijk perspectief op seks om vragen over te stellen.
Dankjewel, Lize Korpershoek, dat je je persoonlijke verhaal aan ons leent als breekijzer voor dit gesprek.
Bekijk de documentaire Mijn seks is stuk hier:
