Het wil al jaren niet opschieten met de representatie van vrouwen in de media. Onderzoek na onderzoek concludeert dat mannen veel vaker in beeld worden gebracht en vaker worden geciteerd. Bij de NPO is bijvoorbeeld slechts 35,4 procent van de mensen in beeld vrouw. Alle diversiteitslijstjes ten spijt, lijkt het mediamakers van de Nederlandse Publieke Omroep maar niet te lukken om tot een evenredige representatie te komen. Om daar verandering in te brengen, besloot programmamaker en producent Mildred Roethof samen met Rahel de Vriend een eigen omroep op te zetten, EVNS (naar het Engelse evenness). ‘Je spreekt het – met een knipoog – op z’n Nederlands uit als E-V-N-S, net als de andere omroepen. Het staat voor gelijkheid.’ Nieuwe omroepen kunnen zich per 1 januari inschrijven. Ze moeten voor die tijd wel vijftigduizend betalende leden binnenhalen.
Waarom willen jullie een nieuwe omroep oprichten? ‘Als ik bijvoorbeeld naar WNL of naar een programma van Max kijk, dan zitten er bijna altijd alleen maar witte mannen aan tafel. De enige vrouw die er zit, is de presentatrice. Dat is echt niet meer van deze tijd. Als producent en maker wind ik me daar al langer over op. Maar niet alleen de representatie – dus hoe vaak vrouwen in beeld worden gebracht – is onvoldoende, maar ook de beeldvorming – dus hóe vrouwen in beeld worden gebracht. Het doet geen recht aan wie wij zijn.’
Kun je daar een voorbeeld van geven? ‘Van jongs af aan worden meisjes en jongens overspoeld met stereotiepe beelden. Op de televisie, in school- en andere boeken, films, tijdschriften en reclame. Deze ouderwetse stereotypen staan in de weg van de potenties en kansen van de meisjes en jongens van nu. Meisjes denken vanaf hun zesde levensjaar al dat jongens slimmer zijn dan zij. Vanaf dat moment deinzen ze terug voor activiteiten die “intelligentie” vereisen. Als jonge meisjes meer voorbeelden hebben van sterke en slimme vrouwen, dan kunnen ze zich daaraan optrekken. Neem nu de politiek in Nederland. India heeft bijvoorbeeld al een vrouwelijke president gehad met Pratibha Patil en een vrouwelijke minister-president met Indira Gandhi. Maar hier in Nederland hebben we nog nooit een vrouwelijke premier gehad. Zolang het nog zo is dat wanneer ik – bij wijze van spreken – een rechtbank in loop en word aangezien voor tolk, in plaats van advocaat, rechter, of officier van justitie, is er iets mis met de beeldvorming.’
Kun je een omroep niet beter van binnenuit veranderen? ‘Dat gaat niet snel genoeg. Door een eigen omroep op te richten met programma’s gemaakt door voornamelijk vrouwen – tachtig procent van onze makers, gezichten en deskundigen moet vrouw zijn – gaan we de verandering versnellen. We zijn ervan overtuigd dat we met evenredige representatie niet alleen betere content zullen maken, maar ook de samenleving helpen. We zeggen niet voor niets: als je het niet ziet, kun je het niet zijn.’
Met wat voor soort programma’s gaan jullie dat bewerkstelligen? ‘Bijvoorbeeld met een dramaserie over girls in tech, over ambitieuze jonge vrouwen in de techwereld, die nu voornamelijk gedomineerd wordt door mannen. Of een serie waarin we op zoek gaan naar de eerste vrouwelijke premier van Nederland, of een crimeserie met voornamelijk vrouwelijke rechters en officieren van justitie. In 2019 was het aandeel vrouwen in Nederlandse non-fictietelevisieprogramma’s nog 36,6 procent. Slechts 23,2 procent van alle deskundigen op de buis is vrouw en als het over economie of politiek gaat, ligt dat getal nog een stuk lager. Vrouwen van boven de vijftig zijn bijna niet te zien. Dit houdt bestaande stereotypen in stand. Als jonge vrouwen nauwelijks vrouwelijke economen of politici zien spreken, hoe moeten zij dan geïnspireerd worden om ook politicus of econoom te worden?’
Het klinkt makkelijk, maar omroepen zijn uiteindelijk afhankelijk van wat de zendermanagers bij de NPO willen. ‘Ja, maar ik ben ervan overtuigd dat wij met zulke prachtige programma’s gaan komen dat de NPO daar heel enthousiast van wordt. Als producent moet ik nu naar een omroep stappen, die weer naar de netmanager moet stappen. Als we een omroep zijn, kunnen we ons zélf sterk maken voor het programma van een Milou Deelen, een Soundos El Ahmadi of een Monic Hendrickx.’
De namen die je nu noemt: dat zijn toch mensen die nu ook al op tv komen? Hoe gaan we dan merken dat we naar EVNS kijken en niet naar bijvoorbeeld een VPRO-programma? ‘Ze komen misschien wel op televisie, maar niet op de manier die zij zelf willen. Soundos heeft bijvoorbeeld net een eigen film geproduceerd. Ze heeft zich suf gelobbyd, maar kwam nergens binnen. Wij zijn een feministische omroep en willen vanuit vrouwelijk perspectief programma’s maken. Dat hoeven dus niet alleen maar stereotiepe vrouwenonderwerpen zoals de overgang of make-up te zijn. Neem nu Orange is the New Black van Netflix. Dat is zo’n fantastische diverse serie. Zoiets moet ook op de Nederlandse televisie. Het succes ervan bewijst dat daar behoefte aan is. Kijkers willen het zien en makers willen het maken.’
Maar willen vrouwen wel op televisie? Je hoort ook vaak dat ze zelf niet aan tafel willen bij bijvoorbeeld de grote talkshows. ‘Er is altijd wel een excuus te verzinnen waarom het niet lukt. Maar als het moeilijk is om vrouwen aan tafel te krijgen, dan moet je je afvragen waarom dat zo is. Investeer in de vrouwen, besteed wat meer tijd aan ze. Laat hen zich comfortabel voelen. Dan komen ze echt wel.’
Om een eigen omroep te worden heb je vijftigduizend betalende leden nodig. Dat zijn er ontzettend veel. Jullie zijn bovendien niet de enigen, omroep ZWART van Akwasi en Gianni Grot is er ook bijvoorbeeld. Waarom bundelen jullie niet de krachten? Ik zie toch ook ideologische overlappingen. ‘We sluiten samenwerking niet uit, helemaal niet, maar het is toch wel raar dat wanneer er nieuwe partijen opstaan, het idee is dat deze meteen met elkaar zouden moeten samenwerken. Laat ons eerst eens onze eigen omroep neerzetten. Er is zeker wel gedachtegoed dat overlapt, maar Omroep Zwart is opgezet door twee mannen, EVNS door twee vrouwen. Het is echt de bedoeling dat wij die vrouwelijke omroep worden.’
Klik hier om lid te worden van omroep EVNS.
ZIEN: Soundos voorspelt 2021
