In Mentorles vragen we oprichters, besluitvormers, spinnen-in-het-web en andere vrouwen die in hun werk aan belangrijke knoppen zitten of vakinhoudelijke invloed hebben, hoe ze hun werk doen.
Mizzi van der Pluijm (56) is uitgever bij Uitgeverij Pluim, die ze in 2018 oprichtte. Daarvoor werkte ze dertig jaar bij uitgeverij Atlas Contact, waarvan de laatste zes jaar als directeur-uitgever. Ze ging er in 2017 weg, omdat ze te weinig vertrouwen had in de toekomstplannen van VBK, het moederconcern van Atlas Contact. Een flink aantal schrijvers, waaronder Hanna Bervoets, Lieke Marsman, Joris Luyendijk, P.F. Thomése en Dimitri Verhulst, verhuisden mee naar haar nieuwe, eigen Uitgeverij Pluim. Ze woont in Amsterdam, samen met haar man Chris Kijne.
Over de gemiddelde ochtend ‘Ik zet geen wekker, daar ben ik jaren geleden mee opgehouden. Dat vind ik zo iets treurigs, wakker worden door een wekker. Ik slaap doorgaans voor twaalven, en word dan uit mezelf om zes uur wakker. Dan kijk ik op de televisie alle journaals van Nederland, België, CNN, BBC, Euronews; ik ga zo veel mogelijk af. Ik fiets daarna samen met mijn man naar de pont, waar we bij Al Ponte de lekkerste koffie van Amsterdam drinken. Dat doen we ook als het keihard regent. Eenmaal aan de overkant ben ik zo hier, op de uitgeverij. Een fantastisch begin van de dag.’
Over het bepalende boek dat ze als kind stal ‘Rond mijn twaalfde nam ik stiekem een boek mee uit een boekwinkel, want ik vond het omslag zo mooi. Het was de biografie van Nancy Cunard, een Britse uitgever. Ik heb nog steeds een grote foto van haar in de badkamer staan; ze is een geweldig intrigerende vrouw om naar te kijken. Door dat boek kwam ik er voor het eerst achter dat het beroep van uitgever bestaat, dat het een vak was. Dat had ik me nooit zo gerealiseerd. Het was direct duidelijk voor me dat ik dat moest worden. Ik zeg weleens: vanaf dat moment ging ik deugen. Daarvoor had ik verkeerde vriendjes, klierde ik, en al die dingen die daarbij hoorde. Ja, ik ben toen gewoon mijn best gaan doen.’
Over hoe ze beslissingen maakt ‘Ik maak grote beslissingen in een split second. Journalist en schrijver Malcolm Gladwell zegt daar denk ik het enige juiste over. Als je een nieuwe wasmachine kiest, moet je je goed laten voorlichten over wat het verschil is tussen alle wasmachines. Maar beslissingen over je leven – waar je woont, met welke man of vrouw je samen bent – kun je niet op die manier nemen. Die neem je onbewuster. Ik weet ook niet of er een juiste beslissing is. Vaak denk ik dat het belangrijker is om een keuze te maken en er vervolgens zelf voor te zorgen dat die beslissing de juiste wordt. Dat kan ik iedereen aanraden, die aanpak.’
Over waarom ze nu vaker fictie leest dan non-fictie ‘Er wordt gezegd: als je jong bent lees je fictie en als je ouder wordt, ga je non-fictie lezen. Dat patroon leek ook ik te volgen, maar de afgelopen vier jaar lees ik opeens weer vrijwel alleen fictie. Ik lees vooral om te begrijpen; mezelf, de wereld. Fictie kan die behoefte momenteel beter beantwoorden, want het kan de wereld van nu beter vatten, dingen zeggen die je in non-fictie bijna niet te pakken kan krijgen. Non-fictie gaat natuurlijk zelden om het innerlijk van een persoon, en de complexiteit van dat innerlijk leven – fictie kan daar wel bij.’
Over de beste manier om de dag af te sluiten ‘Mijn favoriete avonden zijn de avonden waarop ik zit te lezen, dus dat probeer ik zo vaak mogelijk te doen. Afhankelijk van welke concentratie het lezen vergt, of ik er nog iets mee moet voor de uitgeverij, zit ik op de bank of aan de keukentafel. Overigens moet ik ’s avonds ook veel lezen, voor mijn werk, maar van moeten is dus niet zoveel sprake, want ik wil het ook. Na een dag van allerlei mensen spreken en hard rennen, is het een prettige manier om de dag af te sluiten – als je leest, kom je op niveaus van jezelf terecht waar je overdag minder aan toekomt.’
Over haar concentratie en hoe ze die verbeterde ‘Acht jaar geleden merkte ik dat ik continu achter notificaties en berichtjes aanliep. Als iemand me iets stuurde, wilde ik er zo snel mogelijk op reageren. Mijn concentratie werd daardoor zo slecht dat ik nog geen twee zinnen achter elkaar kon lezen zonder afgeleid te raken. En dat doe ik juist het liefst: lezen. Ik dacht, het gaat me niet gebeuren dat ik dat kwijtraak. Een workshop van Tony Crabbe, de auteur van Nooit meer te druk, heeft me toen veel geholpen. Zijn lessen: zet alle notificaties uit, alle geluiden op stil en kijk op vaste momenten naar je telefoon. Ik ben vrij gedisciplineerd, dus dan houd ik me aan die regels, en als je dan merkt hoeveel prettiger je je erdoor gaat voelen, is het ook niet moeilijk om je eraan te houden. Ik snap nu ook niet meer de aantrekkingskracht van die onzin. Of nouja, ik vind het geen onzin – de smartphone brengt ons ook heel veel goeds – maar er gedisciplineerd mee omgaan, is wel heel aangenaam. Ik denk dat men over vijftig jaar misschien wel naar ons telefoongebruik kijkt zoals wij kijken naar hoe men vroeger rookte; niet bewust van hoe ongezond het is.’
Over haar favoriete moment van de dag om te werken ‘In de ochtend. Dan is alles nog het helderst en ligt er een schone lei voor je. Ik hou ook van de maandag. We bespreken hier op kantoor ’s ochtends wat er speelt en verder proberen we niet aan vergaderen te doen. Dat hoeft gelukkig ook niet, met zo’n kleine club.’
Over het grootste misverstand over haar werk ‘Ik merk weleens in gesprekken met vrienden dat ze denken dat ik de hele dag zit te lezen. Dat is niet zo. Overdag ben ik hier gewoon de boel draaiende aan het houden. We lezen wel veel, maar dat gebeurt in de avonduren en in de weekends.’
Over het boek dat haar manier van werken heeft beïnvloed ‘Ik kocht The Seven Habits of Highly Effective People van Stephen Covey een keer op het vliegveld omdat ik alle andere boeken die er lagen al had gelezen. Ik dacht: laat ik eens kijken waarom dit een hit is – ik ging er enigszins bevooroordeeld in. Maar toen ik het las, dacht ik: dit is gewoon heel erg goed. Het heeft me geleerd om grip over mijn leven te krijgen. Ik vind het ook goed dat het zowel over je werk- als over je privéleven gaat. Ik ben vooral mijn tijd beter gaan indelen; Covey laat je goed inzien hoe je wegblijft uit een soort “urgente” modus, waarin je vooral reageert, en je tijd meer kunt besteden aan je belangrijkste prioriteiten, waarin je veel meer initieert. Ieder jaar in december lees ik het opnieuw door en doe ik de opdrachten.’
Over een van haar belangrijkste mentoren ‘Dat is een Amerikaanse vrouw, Maria Campbell. Ik leerde haar bij mijn vorige uitgever kennen, Atlas Contact, waar ze scout was: iemand die ziet wat er in de toekomst in Amerika gaat verschijnen ver voordat het daar of hier duidelijk is. Ze heeft dat beroep zelf uitgevonden, dat vind ik al fantastisch, want hoeveel mensen kunnen zeggen dat ze een vak hebben bedacht? Ze werkte officieel voor mij, maar het voelde meer alsof ik voor haar werkte. Ik heb in die dertig jaar verschrikkelijk veel van haar geleerd. Door haar onuitputtelijke interesse in de wereld heeft ze me laten zien dat, zolang je je nieuwsgierigheid en intelligentie volgt, dingen altijd interessant blijven. Ze zal nooit zeggen: nu heb ik het allemaal wel gezien. Ze is boven de zestig, maar is een paar jaar geleden voor Netflix gaan werken in plaats van voor Steven Spielberg, omdat ze het leuk vond om zichzelf een nieuwe uitdaging te geven. Je moet heel veel koprollen maken om zoiets nieuws te kunnen. Af en toe moet ik een lastige brief schrijven, dan ben ik zo’n typische Nederlander die gewoon gaat zeggen hoe het is. Maar dat is natuurlijk vaak helemaal niet het beste. Dan denk ik: oké, ik ben Maria Campbell, hoe zou ik dan deze brief schrijven? En dan lukt het.’
Over de podcasts die ze luistert ‘Ik luister tijdens de afwas, die we met de hand doen omdat we geen afwasmachine willen, en dan voornamelijk The Daily, de nieuwspodcast van The New York Times, of de podcast van mijn man, The Presidential Podcast. De podcast van Das Mag, BoekenFM, vind ik ook erg goed.’
Over de tip die ze iedereen zou geven ‘Ik geloof dat, wanneer je vooral probeert een ander te helpen, je werk interessanter wordt en je ook een interessanter leven hebt. Hoe help ik mijn collega’s, de schrijver, de lezer, maar ook de drukker, iemand op straat, de pers? Dat uitgangspunt heeft me altijd de boeiendste inzichten en leukste dingen opgeleverd.’
Over waar ze nu het meest naar uitkijkt ‘We hebben afgelopen jaar prachtige boeken uitgegeven, maar dit jaar wordt het eerste waarin we met Uitgeverij Pluim een aantal van twintig boeken gaan uitgeven. Daar kijk ik echt ontzettend naar uit. Uitgeven is wat ik het liefste doe, alles wat daarbij komt kijken vind ik zo verschrikkelijk leuk. Ja, wat dat betreft ben ik blij dat het 2019 is en niet meer 2018.’
