Hoe vraag je iemand om over het verlies van een moeder te praten? Niet. Dat dacht ik nog zo'n twee jaar geleden. Tot ik het boek Half of a Yellow Sun van Chimamanda Ngozi Adichie las, en me realiseerde dat het delen van persoonlijke verhalen onze samenleving meer goed dan kwaad kan doen. Een van mijn favoriete schrijvers, Babs Gons, benoemde ooit in een podcast nog het belang van verhalen vertellen: zo leren we van elkaar, en van onszelf.
Moederdag zonder moeder, hoe is dat?
Het boek van Adichie deed me beseffen dat in een kapitalistsische samenleving zoals deze, waar het Moederdagseizoen elk jaar van april tot begin mei enorm aanwezig is, het belangrijk is om inclusief te denken en te handelen. Het lijken namelijk onschuldige reclame-uitingen, maar voor sommige mensen zijn Moederdagreclames pijnlijke triggers.
Ik belde Romy (24) op met de vraag of ze het verhaal van haar moeder wilde vertellen en mocht de volgende dag langskomen voor thee. Ik ken Romy als een vrolijke bom vol enthousiasme; we dansen altijd samen op feestjes, maar heb haar eigenlijk nooit naar het verlies van haar moeder gevraagd. Hieronder deelt ze haar verhaal.
Romy Jansen (24): 'Ik probeer altijd met iemand te zijn op Moederdag'
'Mijn moeder was heel kritisch en rechtdoorzee. Maar ook heel lief, sterk en zorgzaam. Ze vroeg altijd waar ik was en of ze iets voor me zou kunnen doen. Het zorgzame waardeerde ik enorm in haar. We zijn, of waren, beiden alleen wel snel geprikkeld. Stressen om niks, dat soort dingen. Ik denk dat ik zo ben, omdat mijn moeder zo was. Echt een Jordanees. Een van mijn fijnste herinneringen aan haar is het kijken van programma's zoals De Lama's en The Voice of Holland. Dit was echt ons dingetje, samen op de bank. Wanneer we mensen op tv hoorde die niet konden zingen, lachten we ze toe. Lullig eigenlijk. Maar dat deden we.
Ik heb de humor echt wel van mijn moeder. Maar het erge is, dat ik veel van de leuke dingen van mijn moeder eigenlijk een beetje ben vergeten omdat haar persoonlijkheid de laatste paar maanden veranderde door de chemokuren. Ze voelde al een tijdje een rare knobbel onder haar borst, maar durfde niet naar de huisarts. Ik denk dat ze de waarheid niet onder ogen wilde zien, en het daarom steeds uitstelde. Uiteindelijk is ze toch gegaan. Het bleek inderdaad borstkanker. Ik was op dat moment zestien en ben toen echt in een rare periode beland. Ik wilde met mijn vrienden zijn, een normaal leven leiden, gewoon een tiener zijn, maar werd opeens mantelzorger voor mijn moeder. Dat doe je natuurlijk als dochter. Vooral omdat mijn vader al sinds ik peuter ben afwezig is. Het was dus alleen mijn broer, moeder en ik.
Door de talloze behandelingen zag ik uiteindelijk geen emotie meer in mijn moeder's gezicht. Ik herkende haar helemaal niet meer terug. Het leek een tijdje goed te gaan met de borstkanker, maar toen kreeg ze opeens veel pijn in haar onderrug. De kanker bleek uitgezaaid, waardoor ze veel meer chemokuren en bestralingen nodig had om het te kunnen overleven. De behandeling zorgde er echter voor dat ze een verzwakt hart kreeg, waardoor ze geen chemo meer aan kon. De levenslust was echt uit mijn moeder gezogen. Een week na mijn twintigste verjaardag, overleed mijn moeder in het ziekenhuis in Amsterdam.
Ik heb lang spijt gehad dat ik niet vaker bij mijn moeder langs ben geweest in het ziekenhuis. Spijt krijg je altijd achteraf. Dat ik haar niet vaak heb opgezocht in het ziekenhuis, heeft me echt veel pijn gedaan. De spijtgevoelens heb ik nu gelukkig weten los te laten; ik durfde haar niet te zien omdat ze zo veranderd was qua persoonlijkheid en uiterlijk. Ze is bijvoorbeeld de laatste paar maanden superveel afgevallen. Ik herkende haar helemaal niet meer terug. Nadat ze is overleden, ben ik mezelf een beetje kwijtgeraakt door het missen van haar, en alles wat daarbij komt kijken. Ik heb mezelf gelukkig wel weten te herpakken. Ik denk vaak aan haar, vooral op dagen zoals Moederdag waar je je gewoon niet gehoord voelt.
Wanneer ik mensen met hun moeder zie lopen in de stad, is het gemis aanwezig. Dan denk ik terug aan de tijd dat ik met mijn eigen moeder door de stad loop. Shoppen was iets waar we echt een uitje van maakten. Vooral omdat we niet zoveel geld hadden. Toch konden we altijd wel leuke dingen doen, bijvoorbeeld op vakantie naar Spanje.
Ik denk soms terug aan alles wat ze, in haar eentje, gedaan heeft voor mijn broer en ik. Ze is echt een sterke vrouw. Dat is zeker. Op dagen dat ik haar erg mis, steek ik een kaarsje op. Zo liep ik laatst met mijn vriendin in de stad en liepen we gewoon heel random naar de kerk. We zijn totaal niet gelovig, maar het voelde goed om een kaarsje aan te steken voor haar. Ik probeer ook altijd met iemand te zijn op Moederdag. Anders voelt zo'n dag wel erg alleen. Ik ben blij dat het nu veel beter met me gaat. Ik heb geleerd is dat ik haar namelijk nooit zou kunnen vergeten, maar het gemis een plek geven kan wel. Dat heb ik nu gedaan.'
