Emma Coronel Aispuro keek recht in de camera terwijl de plaatsvervanger van de sheriff haar in het Alexandria Sheriff's Office in Virginia boekte: schaduwen verzamelden zich over haar volle lippen, donkere kringen om haar ogen en haar donkere haar, met een middenscheiding, dat over haar jeans en een groen gevangenisshirt viel. In de politiefoto die naar de internationale media werd gestuurd en waarin de arrestatie van de vrouw van El Chapo werd aangekondigd, zag Emma eruit zoals ze zich voelde: moe maar vastberaden.
Haar arrestatie op 22 februari 2021 was een soort jubileum: zeven jaar eerder voorafschaduwd op precies dezelfde dag toen Mexicaanse mariniers haar man geboeid begeleidden, nadat ze hem hadden aangehouden in een appartement in Mazatlán waar ze met hun tweelingdochters logeerden. Binnen enkele dagen na haar eigen arrestatie deden geruchten in de media de ronde dat de 31-jarige samenwerkte met federale agenten. Terwijl ze in haar cel zat, maakte ze zich zorgen over haar familie en wat de toekomst voor haar in petto zou hebben. Omdat ze had geweten dat deze dag zou komen. Het heden had eindelijk de hypothese ingehaald: ook zij werd vervolgd voor de misdaden van haar man.
De Casanova Cantina in Culiacán, een stad in het noordwesten van Mexico waar Emma naartoe was verhuisd nadat ze op haar 18e verjaardag met een van de beruchtste drugsbaronnen ter wereld was getrouwd, zat vol. Honderden jonge mensen dansten op schetterende reggaetón en de drankjes vloeiden rijkelijk. De bediening droeg vlammende dienbladen in de vorm van levensgrote flamingo's en gigantische American Express-kaarten, waarop flessen champagne en drankjes in felgekleurde glazen werden afgeleverd.
De cantina stond bekend om het aantrekken van buchonas, vrouwen met chirurgisch verbeterde rondingen. Vanavond werd gemompeld dat een nichtje van Joaquín Guzmán Loera – El Chapo zelf, levenslang gevangen gezet in el otro lado (in de Verenigde Staten) – daar ahorita mismo was. Dit moment! Julio César Chávez Jr., de beroemde Mexicaanse bokser getrouwd met de weduwe van Chapo’s vermoorde zoon, dwaalde door de volle zaal.
In de buurt waren jonge vrouwen verwikkeld in een discussie over een actueel onderwerp in Culiacán: de aanstaande veroordeling van Emma Coronel Aispuro, die over een paar dagen in een gerechtsgebouw in Washington D.C. zou plaatsvinden. Emma was hier een beroemdheid. El Chapo had haar veertien jaar eerder, toen ze nog maar zeventien was, uit een schoonheidswedstrijd geplukt en haar als zijn vrouw uitgekozen. Als leider van een van de meest productieve drugskartels ter wereld zou hij dat kunnen doen. Nu Emma gestraft werd omdat ze haar man en het kartel hielp, had iedereen een mening.
'Eerlijk gezegd vind ik het niet eerlijk, omdat ze er niet direct bij betrokken is,' zei Karla Castro in het Spaans over Emma’s opsluiting. 'We moeten bedenken dat ze een moeder is en, als zijn vrouw, zweeg over wat haar man deed.'
'Ik geloof dat ze het vooral voor haar kinderen deed,' zegt Iskra Burgueño, een andere bezoeker van de club. Ze verwees naar Emma die eerder dat jaar naar de Verenigde Staten reisde, waar ze bijna gegarandeerd zou worden gearresteerd.
De vrouwen schudden hun hoofd en vroegen zich hardop af of de brazo largo ('lange arm') van de Amerikaanse regering te ver hun land in reikte onder het mom van het beschermen van Amerikaanse burgers tegen dodelijke verdovende middelen.
Voor sommigen was Emma een slachtoffer van het kartel, dat geen andere keus had dan te doen wat haar werd opgedragen, inclusief het overtreden van de wet. Voor anderen was ze het slachtoffer van overijverige Amerikaanse aanklagers die graag een voorbeeld van haar wilden maken, waarschijnlijk wetende dat ze geen deal met de Amerikaanse regering kon sluiten zonder zich zorgen te hoeven maken over de ergste gevolgen van het kartel als ze ooit zou terugkeren naar haar thuisland. En voor anderen was ze helemaal geen slachtoffer, maar eerder een volwassen vrouw die rijk werd door haar uiterlijk en bijdrage aan een internationaal drugssyndicaat.
'Als je eenmaal binnentreedt, hoe verlaat je die wereld dan?' zei Castro, eerst in het Spaans en daarna in het Engels. 'Het is alles wat ze kent.'
'Het is heel moeilijk om dat achter te laten,' zei Burgueño. 'Dus ik geloof dat zij meer dan wat dan ook...'
'Ze is bang,' onderbrak Castro.
'Ik denk dat ze vooral bang is haar familie te verliezen,' zei Burgueño knikkend.
Nadat ik voor de New York Times verslag had gedaan van het proces tegen El Chapo, reisde ik twee keer naar Mexico, in een poging zijn vrouw – en haar leven en huwelijk – te begrijpen. Emma werd in februari 2021 gearresteerd op beschuldiging van drugshandel, beschuldigd van het doorgeven van communicatie tussen haar man en vier van zijn zoons om haar drugsbaron van een echtgenoot te helpen ontsnappen uit de gevangenis. Ze wist zelfs van het plan om hem een GPS-apparaat te geven, terwijl haar jongste broer hem hielp te ontsnappen door een tunnel. Ze koos ervoor om deze dingen te doen. Maar aangezien ze een product is van de machismo-cultuur van het kartel, heeft ze waarschijnlijk nooit een keuze gehad.
En toch heeft ze nooit het slachtofferschap opgeëist. Ze kwam uit een cultuur waarin vrouwen het meest tragische soort slachtoffer kunnen worden: iemand die helemaal niet weet dat ze wordt gebruikt.
Emma pleitte schuldig te zijn aan alle drie de aanklachten waarvan ze werd beschuldigd, waarbij ze afstand deed van haar recht op een proces, en werd op 13 september van dit jaar vrijgelaten uit Amerikaanse hechtenis in Los Angeles County, na ongeveer twee en een half jaar te hebben uitgezeten. (Ze krijgt vier jaar vrijlating onder toezicht.) Ze deed alles opzettelijk. Maar heeft een vrouw in haar situatie, die op 18-jarige leeftijd getrouwd is met een machtige moordenaar die drie keer zo oud is als zij, werkelijk een wil om van te spreken?
Verscholen in de plooien van de Sierra Madre Occidental-bergen en omgeven door groen gebladerte, gloeide de stad Canelas in het winterzonlicht. Een paar weken voor het jaarlijkse festival dat bekend staat als La Feria del Café y la Guayaba, genoemd naar de geliefde koffie en guave uit de regio, voerde Emma, toen een meisje van zeventien, campagne tegen vier andere meisjes om gekroond te worden tot de reina van dat jaar – de koningin van het festival in een stad met ongeveer 800 inwoners.
Het gezin van Emma was geen gewoon gezin; haar vader, Inés Coronel Barreras, werkte samen met enkele andere familieleden voor het Sinaloa-kartel. Hoewel de waarheid was dat, hoewel haar familie bijzonder verstrikt was, in het gebied waar ze opgroeide, een kartelband hen eerder gewoon dan ongebruikelijk maakte.
Ongeveer twintig kleine vliegtuigjes en helikopters vlogen gasten in voor een Driekoningendans ter ere van Emma’s kandidatuur. In de kronkelende, bergachtige straten wemelde het van de paarden, motorfietsen, Hummers en andere dure auto's die la gente más importante – van prominente handelaars tot lokale politici, waaronder een lid van de federale politie – de kleine pueblo binnenbrachten. In één vliegtuig zat een man aan boord wiens reputatie en dodelijke heerschappij als leider van het Sinaloa-kartel hem tot een van de meest gezochte mannen ter wereld hadden gemaakt, en jaren later zou het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken een premie van maximaal $ 5 miljoen voor hem uitreiken voor zijn gevangenschap: Joaquín Guzmán Loera, beter bekend als El Chapo. In een ander exemplaar zat Ignacio 'Nacho' Coronel Villareal, een machtige kartelleider die toezicht hield op de meth-handel.
Emma had een relatie met een plaatselijke jongen van de ranch: haar eerste vriendje. Maar ze was 'heel serieus, heel gecentreerd, niet echt een datingtype,' herinnerde haar neef Alfonso López, die een groot deel van hun jeugd in de buurt van Emma’s familie woonde, zich in een WhatsApp-interview van november 2021 vanuit zijn gevangeniscel in de naburige staat van Sinaloa, waar hij een straf uitzat wegens het illegaal importeren van militaire wapens.
Emma kende Chapo zoals elke tiener een beroemdheid zou kunnen ‘kennen’. Ze had zijn aandacht voor het eerst getrokken toen ze in 2006 op een plaatselijk dansfeest werden voorgesteld, en ze was zich bewust van zijn rijkdom, zijn opzichtige, overvloedige levensstijl en zijn bekendheid onder drugsbaronnen. (Emma was elf toen hij voor het eerst uit een van de best beveiligde gevangenissen van Mexico ontsnapte, in een waskarretje.) Chapo was ook een held in zijn thuisland en leidde een kartel waarvan velen vonden dat ze de mensen en hun openbare veiligheid beter steunden dan de regering zelf. Dit was vooral het geval in een stad als Canelas, waar meisjes en hun families er vaak naar verlangden dat ze voor financiële zekerheid en veiligheid trouwden.
Chapo – die volgens beschuldigingen meisjes vanaf dertien jaar had verkracht en jonge meisjes zijn 'vitamines' noemde omdat ze hem 'leven' gaven – wilde Emma. Terwijl de Driekoningendans van start ging, gaf hij de band opdracht een van zijn favoriete liedjes te zingen: Cruzando Cerros y Arroyos (vertaald: Crossing Hills and Streams). 'Je bent een bloem en je bent mooi,' zongen de zangers. 'Je bent een geparfumeerde roos en je bent voor mij geboren.' Toen ze klaar waren, gaf Chapo opdracht om het opnieuw te zingen. En opnieuw.
Hij en Emma praatten een half uur met elkaar. Voordat hij vertrok, gaf Chapo Emma's vader een Chevy Cheyenne 4x4 en een Mercedes-Benz met daarbovenop een enorme strik voor Emma. In de bergen, waar het nog steeds gebruikelijk is dat gezinnen betaald worden voor de hand van hun dochter, een soort omgekeerde bruidsschat, was Emma nu – vrij plotseling – de beoogde vrouw van de drugsbaron.
Twee dagen later daalden 150 leden van het 72nd Infantry Battalion neer in het gebied, op zoek naar Chapo, nadat ze tips hadden ontvangen dat hij in de buurt was. Volgens een plaatselijke krant bewaakten ze de daaropvolgende weken twee landingsbanen en zetten ze onderweg controleposten op. Maar het bataljon vertrok slechts enkele dagen voor de feria – op tijd voor Chapo om terug te keren naar Canelas en naar Emma’s zijde.
In een lokale krant werd opgemerkt dat Emma een 'grote morbide populariteit' had genoten in de dagen voorafgaand aan de verkiezing voor koningin. De concurrentie was hevig, herinnerde Alfonso zich. Hij erkende de andere 'zeer mooie kandidaten' en zei dat hij vermoedde dat Chapo mensen had betaald om op haar te stemmen.
Onder de eregasten op de dag van de verkiezingen bevond zich Chapo, die drie bands inhuurde om Emma een serenade te brengen. Ieder opende met hetzelfde liedje, de een na de ander. 'Señor Chapo heeft veel geld betaald om er een groots evenement van te maken,' zei Alfonso. Die feria was volgens hem veel grootser dan alle voorgaande en daarna.
Emma won de wedstrijd met precies de helft van de 800 stemmen en werd later tot koningin gekroond in een zijdezachte gele jurk, haar haar in krullen en haar ogen wijd open.
Op 2 juli – haar 18e verjaardag – trouwde ze met Chapo, tijdens wat zij omschreef als een eenvoudige ceremonie in haar ouderlijke woning, omringd door familie en goede vrienden, met kakelende kippen op de achtergrond. Emma droeg een met diamanten ingelegde trouwjurk, Chapo een zwart pak. De volgende drie dagen vulden bands en feesten de straten van Canelas, omringd door la guardia, geüniformeerde kartelleden met automatische wapens.
Het pasgetrouwde stel vluchtte naar het heuvelstadje El Carrizo en een eenvoudig trouwhuis van één verdieping: geel met een terracotta dak, slanke kolommen die reikten tot aan houten planken, en een kale lamp die aan het plafond hing. Binnen wachtten Chapo en zijn tienerbruid op de autoriteiten. Door het raam had je een panoramisch uitzicht over Canelas en de omliggende steden. Alleen met een van de meest gezochte mannen ter wereld, was Emma helemaal van hem – en alleen van hem.
Na de bruiloft verhuisde Chapo Emma naar een huis in Culiacán, het hoofdkwartier van het kartel, met toen ongeveer 630.000 inwoners. Ze was opgegroeid in een plaats die nog kleiner was dan Canelas – La Angostura, met slechts enkele tientallen inwoners – in de noordwestelijke staat Durango. Culiacán was een schok.
Emma was vaak alleen terwijl Chapo hielp bij het runnen van het kartel – en het was algemeen bekend dat hij vaak samen was met andere vrouwen. Ze was slechts één van de mooie meisjes, met huwelijken die schijnbaar in elkaar overliepen zonder de interpunctie of de officiële aard van een echtscheiding. Een andere vrouw van Chapo, Griselda López Pérez – die bijna drie keer zo oud was als Emma – woonde nog steeds in Culiacán.
In die eerste jaren van haar huwelijk begon Emma te veranderen. Niet in haar houding, die door familie en inwoners van Noordwest-Mexico herhaaldelijk wordt omschreven als eenvoudig en aardig. Maar naarmate haar man meerdere minnaressen kreeg, veranderde de vorm van het tengere jonge meisje in de volle, strak geklede vrouw van de verlangens van haar man.
Elke keer dat haar neef haar zag, veranderde ze nog meer. Cosmetische ingrepen zijn typisch voor deze regio, waarbij vrouwen vaak hun gezicht opnieuw vormgeven en hun borsten en billen vergroten. Toen ze 21 was, veranderde Emma’s lichaam op een heel andere manier: ze werd zwanger. Met tweelingmeisjes.
Als Chapo’s vrouw voelde Emma zich altijd veilig. Onaantastbaar. Maar haar huwelijk met hem verzekerde slechts bescherming zolang hij nog leefde, een kwestie van grillen in de narcowereld van veranderende machtsdynamieken. Nu Chapo nog steeds aan de macht was, had ze het gevoel dat zij en hun kinderen veilig zouden zijn voor het geweld van de drugswereld. Maar als hem iets overkwam, vreesde ze onvermijdelijk dat ze onbeschermd zou blijven. Emma wilde haar toekomstige kinderen op zijn minst een kans geven op een zekere mate van levenslange veiligheid.
Emma werd geboren in de buurt van San Francisco en had zowel Amerikaans als Mexicaans staatsburgerschap, met alle voordelen en privileges die het Amerikaanse staatsburgerschap met zich meebracht. En dus stak Emma, volgens een artikel in de Los Angeles Times uit 2011, bijna op de uitgerekende datum en zonder haar man, in juli van dat jaar de grens naar Zuid-Californië over, waarbij Amerikaanse federale agenten naar verluidt haar elke beweging volgden. Ongeveer een maand later beviel ze van dochters, die een minuut na elkaar werden geboren in het Antelope Valley Hospital in Los Angeles County: Amerikaanse staatsburgers. In navolging van de strikte instructies van haar man liet Emma op hun geboorteakte de ruimte voor de naam van hun vader leeg en gaf ze in plaats daarvan haar eigen achternaam. Maar ze behield hun volledige afkomst in hun voornamen: Emali en Maria Joaquína. Eén voor elke ouder.
Het was een eenzame tijd. 'Ga je de hele dag met mij kletsen of heb je het druk?' Emma sms'te haar man slechts enkele maanden na de bevalling en ter voorbereiding op een operatie. Toen de tweeling zes maanden oud was, ontsnapte Chapo ternauwernood aan gevangenschap in een landhuis in Los Cabos, Mexico. Hij en zijn secretaris waren over een hek geklommen en hadden zichzelf gesneden in een nabijgelegen struikgewas. Hij vertelde zijn vrouw over de arrestaties van twee medewerkers, maar liet de derde arrestatie van een andere minnares, Agustina Cabanillas Acosta, achterwege. 'Een beetje geschaafd, maar prima, godzijdank,' sms’te hij Emma, waarbij hij een soortgelijke boodschap doorgaf aan een andere minnares, Lucero Guadalupe Sánchez López, die later een zetel als wetgever zou winnen.
In Mazatlán, Sinaloa, werd de ingang van Miramar, een citroengeel appartementencomplex aan zee, bewaakt door één medewerker. Boven hem waren elf verdiepingen, waarbij het balkon van elk appartement met één oog was geëtst, griezelig glinsterend in de zachte, rollende golven van de Stille Oceaan.
Chapo, met een zonnebril op en onderuitgezakt in een rolstoel – en net buiten het zicht van videocamera’s – reed in het donker door de woning. Kort daarna glipte Emma langs het zwembad naar de vierde verdieping. Haar tweeling en een aantal bedienden, van wie een onderhoudsmedewerker me later vertelde dat ze maandenlang zonder ouders in het gebouw hadden gewoond, waren ook op sleeptouw. Ze liep een afgelegen hoekje bij de trap om, duwde de paneeldeur van appartement 401 open en vergezelde haar man. In de vroege ochtenduren werd het stel wakker van het geluid van Mexicaanse en Amerikaanse wetshandhavers die door hun voordeur stormden en langs de slapende tweejarigen stormden, met getrokken wapens.
Emma had altijd geweten dat dit moment onvermijdelijk was. Chapo pakte een halfautomatisch Bushmaster-geweer van zijn nachtkastje, dook de badkamer in en hurkte, aldus Alan Feuer, auteur van El Jefe: The Stalking of Chapo Guzmán. 'Vermoord hem niet!' Emma schreeuwde toen wetshandhavers de slaapkamer van het echtpaar bestormden. Ze wierp een blik op de badkamer waar haar man – haar levenslijn – zich verstopte. 'Alsjeblieft, dood hem niet!'
Terwijl zijn vrouw vanuit bed smeekte en hun dochters in de buurt, gaf Chapo zich zonder vuur over. 'Rustig maar, ik ben hier,' herinnerde Emma zich dat haar man zei in een interview met de L.A. Times. Emma wist – ze moest het weten – op dat moment dat dit het begin van het einde was. Zowel haar vader als de oudste broer waren nog geen jaar eerder gearresteerd. Veel van de mannen in haar leven – precies de mannen die haar naar deze wereld hadden getrokken – verlieten haar.
Chapo werd opgesloten in Altiplano, een streng beveiligde gevangenis. Daar bezochten minstens twee vrouwen hem: Emma en Lucero (inmiddels een gekozen functionaris, die de gevangenis bezocht met een vals identiteitsbewijs). Beide vrouwen ontmoetten ook – afzonderlijk – Dámaso López Nuñez, een luitenant in het Sinaloa-kartel die in de eerste gevangenis had gewerkt waar Chapo uit ontsnapte toen Emma nog een kind was, en die hielp bij het plannen van de tweede ontsnapping van zijn baas. Emma had ontmoetingen met López Nuñez en de zonen van Chapo om de bevelen van Chapo te verspreiden terwijl hij het brein achter de ontsnapping was, zei López Nuñez later. Inclusief het plan om hem een GPS-apparaat te geven, vermomd als voedselproduct, waarmee de coördinaten van de cel van de kingpin en de tunnel die eronder worden gegraven.
Chapo’s gevangenneming was van relatief korte duur. Slechts 504 dagen na zijn arrestatie liet hij zich door een gat in zijn celdouche vallen naar een wachtende geïmproviseerde motorkar, waarmee hij door een bijna anderhalve kilometer lange tunnel onder de gevangenis naar een pakhuis reed. Het ontsnappingsplan had meer dan een jaar geduurd en ongeveer $ 1 miljoen gekost om uit te voeren.
Emma’s jongste broer, Édgar, een tiener, stond daar naar verluidt in de tunnel te wachten om zijn beroemde zwager te vergezellen. Binnen enkele uren werd Chapo naar een clandestiene landingsbaan gebracht, waar hij aan boord van een vliegtuig stapte en in de bergen verdween. Maar hij zou die oudejaarsavond niet met Emma maar met Lucero doorbrengen en samen het begin van 2016 vieren.
Slechts acht dagen later werd Chapo opnieuw gevangengenomen door de Mexicaanse autoriteiten en uitgeleverd aan New York, op basis van zes afzonderlijke aanklachten ingediend in staten in het hele land, waaronder het leiden van een drugskartel en het samenzweren om verdovende middelen over de grens te krijge. Op de aanklacht stond een straf die zelfs groter was dan zijn eigen leven.
