Tijdens het diner vorige week zei een creatief directeur met wie we samenwerken dat ze een feestje wil organiseren, 'het soort feest waar mensen in hoekjes staan te seksen,' zegt Sophie Jewes. 'Het is het soort opdracht waar we voor leven.' Jewes is de superchique medeoprichter van het Londense modecommunicatiebureau Raven. Ze heeft feestjes gegeven voor klanten als Adidas, Agent Provocateur en Flannels. 'Mensen hebben zin in feesten,' vervolgt ze. En wie kan het hen kwalijk nemen?
Na de jaren van gedwongen eenzaamheid door de pandemie, gevolgd door een oorlog in Europa en de crisis rond de kosten van levensonderhoud, is er een koortsachtige sfeer ontstaan. Microdosering mag dan wel een blijvende trend zijn (en is nu een basisproduct in de buitenwijken), maar wat nog opvallender is, is dat de lucht weer gevuld is met goede, ouderwetse sigarettenrook: Kate Moss, Malia Obama, Lily-Rose Depp en zelfs David Hockney – die bij de opening van zijn nieuwste tentoonstelling zogenaamd met zijn roken het brandalarm zou laten afgaan – zijn er weer mee bezig. Veganistische restaurants houden met moeite het hoofd boven water, en merken trekken hun vleesvrije producten terug nu de veganistische zeepbel die gezondheidsliefhebbers ooit omarmden barst. Ondertussen kan Gwyneth Paltrow, het baken van welzijn, nu niets zeggen over haar 'schoner dan jij'-levensstijl zonder meteen een meme te worden.
Ooit waren we misschien geobsedeerd door het optimaliseren van ons leven en ons lichaam, maar in 2023 begint de cultus van welzijn eindelijk zijn greep op de cultuur los te laten. 'Ik denk dat het al een tijdje gebeurt,' zegt Rina Raphael, auteur van The Gospel of Wellness: Gyms, Gurus, Goop and the False Promise of Self-Care. 'Vier of vijf jaar geleden werd er elke week een nieuw, overhyped product of ingrediënt gelanceerd, en je zag een toestroom van belachelijke items zoals, laten we zeggen, met CBD doordrenkte leggings. Dat zie je de laatste tijd echt niet meer zo vaak. Gecommodificeerd welzijn dat productiviteitsgericht, onder druk gezet, consumentistisch en individualistisch is, is uit de mode geraakt.'
In plaats van schoon eten hebben we nu die gigantische croissants van Philippe Conticini (TikTok heeft veel te verantwoorden) en de performatieve verwennerij van kaviaar en champagne; in plaats van #selfcare hebben we nu de duidelijk minder verhandelbare #bedrot (als je heerlijk een dag in bed ligt). Van Drumsheds, de superclub met een capaciteit van 15.000 personen die in oktober in Noord-Londen werd geopend, tot de aanstaande decriminalisering van psychedelica in Californië en de opkomst van carrières die tegen werk zijn, 'lazy girl'-carrières: wellness zoals we die kennen is uit en plezier staat weer op de agenda.
'Binnen de horecawereld verschuiven mensen definitief van wellnessgericht dineren ten gunste van meer hedonistische ervaringen,' zegt Clerkenwell Boy. De contentmaker op het gebied van eten en reizen heeft een aanhang van ruim 300.000 volgers op Instagram en werkt als consultant voor enkele van de bekendste restaurants ter wereld. 'We hebben een groeiend aantal exclusieve locaties gezien, zoals Caviar Kaspia in Londen, waar leden verplicht zijn om minimaal 2.000 pond [in de loop van het jaar] uit te geven aan eten (voornamelijk kaviaar en champagne). Het benadrukt een groeiende markt waar gasten willen proeven van extravagantie en exclusiviteit.'
Zelfs locaties die niet exclusief ledenclubs zijn, hebben geprofiteerd van de weelderige sfeerverandering; het superluxe restaurant Bacchanalia van Richard Caring (vernoemd naar het Romeinse festival van drank en overdaad) opende eind 2022 met een wild feest waar modekoningen (Naomi Campbell) zich vermengden met echte royalty's (Lady Amelia Spencer) te midden van faux-Greco-marmeren paarden in Romeinse stijl en sculpturen van Damien Hirst. De boodschap was duidelijk: losbandigheid met een hoog octaangehalte was terug.
In het voorjaar van 2023 opende ook restaurant 20 Berkeley in Mayfair, met de look en feel van een superexclusieve ledenclub (denk aan geen andere bewegwijzering buiten dan een oranje luifel boven een discrete zwarte deur), maar een strikt opendeurbeleid. Dit werd gevolgd door late-night restaurant Geode, dat in september in Kensington werd geopend en een Georgisch herenhuis van ruim 2200 meter overnam. De sfeer? Ga naar binnen via een niet zo discrete gigantische chroom-gouden deur voor heerlijk eten, maar blijf voor een nog groter feest, met livemuziek en DJ's die tot in de vroege uurtjes voor entertainment zorgen.
Zelfs het online-foodlandschap is veranderd. We zijn niet langer op zoek naar esthetische 'schone groene' gerechten (bestaat er een grotere ick dan het bovenaanzicht van een Buddha bowl?). Zoals Clerkenwell Boy op sociale media opmerkt, zijn de soorten eetervaringen waar we op klikken, liken en abonneren supertoegeeflijke (en vaak supergrote) gerechten: 'niet alleen de gigantische croissants, maar die dure koekjes van Cedric Grolet in The Berkeley in Londen, smashed burgers van cult-burgerrestaurant Dumbo in Parijs (een steunpilaar voor het modepubliek), en enorme borden met pasta en pizza – evenals gigantische calorierijke desserts – van plaatsen als de Big Mamma Group (Dua Lipa is een fan).'
Volgens Clerkenwell Boy spelen modehuizen in op onze lust voor alles wat groots, vettig en bevredigend is. 'In Londen bracht de Britse ontwerper Anya Hindmarch haar ijspop-up voor de maand augustus terug, in samenwerking met merken als Heinz-ketchup, Kellogg's Coco Pops en Warburton crumpets, en bood vreemde maar heerlijke ijsjes aan. Elke dag stonden er enorme wachtrijen. Vervolgens opende Chanel in de herfst een pop-uprestaurant in de stijl van de jaren vijftig in Brooklyn, New York [om de lancering van de Lucky Chance-geur te vieren], waar champagne, hamburgers, friet en tosti's met gegrilde kaas werden geserveerd, maar ook ouderwetse milkshakes en kersentaartjes met slagroom. Geen avocado te bekennen,' zegt hij. Zelfs de glamoureuze cruiseshow van Chanel in Los Angeles in mei kon was een vloot foodtrucks, met gasten die graag hamburgers en friet aten bij hun champagne.
Tijdens de Londen Fashion Week in september volgde Burberry dit voorbeeld, door samen te werken met het Noord-Londense 'caff' Norman’s Cafe om traditioneel Engels café-eten mee te nemen naar de show in foodtrucks van het Burberry-merk. Geen groene sappen en avocado toast meer voor de mode-elite van de wereld – in plaats daarvan aten ze spartaanse borden met eieren en chips of sandwiches met worst.
Zoals Jewes opmerkt: 'Merken willen nu feesten organiseren die niets te maken hebben met specifieke productlanceringen. Het zou kort door de bocht zijn om te zeggen dat het feestjes zijn "gewoon voor de lol" – er komt natuurlijk veel meer bij kijken dan dat – maar als je een van de beste avonden van je leven hebt gehad, georganiseerd door dit merk of dat tijdschrift, schept dat echt een emotionele band, nietwaar? Tegenwoordig wil iedereen een van die avonden organiseren die de geschiedenis ingaan.' Jewes betoogt dat het hand in hand gaat met de opkomst van concepten als quiet quitting en 'lazy girl jobs' – de anti-werktrends die pleiten voor een meer neutrale benadering van onze carrières. Als je voorrang geeft aan plezier, kan dat betekenen dat je tijdens de ochtendvergadering een kater hebt, maar als je net de avond van je leven hebt gehad, wat maakt het dan uit?
Vanuit ideologisch standpunt wordt onze obsessie met welzijn gedurende meer dan tien jaar toegeschreven aan alles, van het snelle tempo van de veranderingen als gevolg van de technologische revolutie tot, zoals Raphael het stelt, 'ontevredenheid over het gezondheidszorgsysteem; aan sociaal-economische factoren die teruggaan tot de jaren zestig.' De Amerikaanse schrijfster en politiek activiste Barbara Ehrenreich schrijft dit toe aan het falen van de utopische bewegingen van de jaren '60 en '70, en de opkomst van het uitbuitende neoliberalisme vanaf de jaren tachtig. Zoals ze schreef in haar boek uit 2018, Natural Causes: An Epidemic of Wellness, the vulnerability of Dying, and Killing Ourselves to Live Longer, was onze obsessie met geoptimaliseerde lichamen en met een perfecte gezondheid 'onderdeel van een grotere terugtrekking in individuele zorgen nadat de kortstondige opwindende gemeenschappelijke verheffing die sommigen in de jaren zestig ervoeren. [...] Als je de wereld niet zou kunnen veranderen of zelfs maar je eigen carrière in kaart zou kunnen brengen, zou je nog steeds controle kunnen hebben over je eigen lichaam – wat erin gaat en hoe de spierenergie wordt verbruikt.'
Wat elk van deze theorieën gemeen heeft, is het inzicht dat de zoektocht naar welzijn in wezen een zoektocht naar controle is. Wanneer de wereld snel veranderingen doormaakt, wanneer de arbeidsmarkten worden gedestabiliseerd en werk steeds onzekerder wordt, wanneer horror en terreur twee keer per uur in ons leven worden gestraald via nieuwswaarschuwingen, wanneer de objectieve waarheid een steeds glibberiger beest wordt, is de wens om naar binnen keren en controle uitoefenen over het laatste domein dat we tot onze beschikking hebben – ons eigen lichaam – begrijpelijk.
En niet alleen begrijpelijk; het is ook lucratief. De afgelopen tien jaar is de wellness-industrie, die nu zo’n 3 biljoen euro waard is, steeds beter geworden in het exploiteren van de emotionele triggers die iemand ertoe kunnen aanzetten geld uit te geven. Naarmate de jaren verstreken, is onze tolerantie voor hypes en pseudowetenschap echter langzaam afgenomen. 'Ik denk dat de gemiddelde consument die geïnteresseerd is in welzijn op dit moment een kast tot de rand gevuld heeft met dingen die niet werken,' zegt Raphael. 'Ze zullen je vertellen over een CBD-crème waarvan een tijdschrift hen vertelde dat het een "heilige graal" was, maar toen ze het probeerden, werkte het niet. Of, weet je, een of ander supplement, een of andere meditatie-app – wat het ook mag zijn, ze zijn er een beetje moe van.'
Het is natuurlijk niet zo dat de wereld plotseling een beter beheersbare of utopische plek is geworden. Het is meer zo dat we, zoals Raphael opmerkt, ons beginnen te verzetten tegen het idee dat we onze gevoelens kunnen loslaten. In plaats van groene sappen en te dure trainingen is er een duidelijk antikapitalistische, anti-esthetische, anti-geoptimaliseerde genotzucht geëxplodeerd – signalen van trends als #bedrot en 'goblin mode.' Waar #selfcare net zo goed een esthetiek was die gekocht en verkocht kon worden als een manier om je beter te voelen, is bedrot simpelweg de handeling van stil liggen en niets doen. 'Gen Z verzet zich specifiek tegen het hyperproductieve welzijnstijdperk,' zegt ze. 'Ze hebben genoeg van dit overdreven geproduceerde idee. Het is wat je het "millennial pink"-tijdperk van wellness zou kunnen noemen; de perfect geënsceneerde açaí bowls die geassocieerd werden met de “girlboss”. In die zin is het een opstand tegen de druktecultuur. Ik denk ook dat het een tegenwicht is tegen het fetisjeren van gezondheid versus het natuurlijk hebben ervan in je dagelijks leven.'
Ons verlangen om ons goed te voelen in lichaam en geest is echter niet verdwenen; het is gewoon veranderd in iets nieuws. Alexandra Dudley is een van de coolste receptontwikkelaars van Londen, die het soort hot-ticket-diners organiseert voor merken en particuliere klanten waarvoor mensen graag uitgenodigd willen worden. Tegenwoordig wordt ze vaak gevraagd om evenementen te plannen die een 'pluk het moment en vind de vreugde'-sfeer uitstralen. 'Dingen die een beetje toevallig aanvoelen: afhaalpizza met zelfgemaakte martini’s. Er is ook een beweging om buiten en in de natuur te zijn – wat in veel opzichten meer richting wellness neigt, maar de boodschap is anders. Het is minder yoga bij de bomen, meer picknicken en goede wijn in de buitenlucht.' De reden dat dit soort plezier meer 'van het moment' voelt, is omdat, zoals Raphael zinspeelt, er geen openlijke gezondheidsboodschappen zijn – maar er is een besef dat saamhorigheid, gelach en spontaniteit ons een goed gevoel geven: 'Gen Z houdt niet van het idee dat hun gezondheid en welzijn werk moeten zijn, wat in wezen is wat het prisma de afgelopen tien jaar is geweest. Ze geven echt prioriteit aan de geestelijke gezondheid en zien het niet als goed voor je geestelijke gezondheid om je lichaam te verslaan door te sporten of te beperken wat je eet.'
Voor Dudley is er een duidelijke verschuiving geweest van alles wat te Goopified is, vooral sinds 'Gwyneth Paltrow onthulde dat ze er eigenlijk een dieet van bone broth op nahoudt. Het was een wake-upcall. De meesten van ons wisten hoe ongezond dat was – misschien niet voor haar persoonlijk, maar voor de meesten zou het zeker niet werken. En dat was het probleem met het wellness-tijdperk. Het creëerde deze heilige figuren waar we ons allemaal mee meten. De boodschap was "perfectie" en het leven is niet perfect. De gelukkigste mensen zijn niet perfect. Ze zijn rommelig en kunnen omgaan met veranderende plannen en het wegebben en stromen van het leven. En ze weten hoe ze plezier moeten maken.'
Dit artikel komt uit het decembernummer van de Britse ELLE.
